Hơn 53% bệnh nhân đột quỵ có tiền sử uống rượu

Hội thảo "Phòng chống đột quỵ: Từ lý thuyết đến thực tế hành động" diễn ra sáng 20/4 tại Đại học Quốc tế Hồng Bàng. Hội thảo do Báo Tiền Phong và Đại học Quốc tế Hồng Bàng phối hợp tổ chức, quy tụ các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực đột quỵ, tim mạch trên cả nước.

Từ 7h30 sáng, các chuyên gia, khách mời có mặt đầy đủ, chuẩn bị cho hội thảo nhằm cập nhật kiến thức mới nhất về phòng ngừa, chẩn đoán sớm và can thiệp hiệu quả trong điều trị đột quỵ.

Nhà báo Lê Minh Toản - Phó Tổng biên tập báo Tiền Phong (vest xám) và TS.BS-CKII Nguyễn Tri Thức - Thứ trưởng Bộ Y tế chuẩn bị vào hội thảo.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, nhà báo Lê Minh Toản - Phó Tổng Biên tập Báo Tiền Phong - cảnh báo đột quỵ đang trở thành mối đe dọa sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng không chỉ tại Việt Nam mà trên toàn thế giới. Điều đáng lo ngại là căn bệnh này đang có xu hướng trẻ hóa rõ rệt, ảnh hưởng cả đến người lao động trẻ, thanh niên, thậm chí học sinh.

Theo ông Toản, nhận thức cộng đồng về phòng ngừa bệnh đột quỵ còn hạn chế. Nhiều người chưa biết cách nhận diện dấu hiệu sớm, chưa chú trọng khám sức khỏe định kỳ hay duy trì lối sống lành mạnh. Điều này khiến việc cấp cứu và điều trị bệnh gặp khó khăn, dẫn đến nhiều trường hợp để lại di chứng nặng nề hoặc tử vong đáng tiếc.

Nhà báo Lê Minh Toản – Phó Tổng Biên tập Báo Tiền Phong - phát biểu khai mạc Hội thảo. Ảnh: Duy Anh.

Mặt khác, mạng lưới điều trị đột quỵ tại Việt Nam, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, còn chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Việc thiếu cơ sở vật chất và đội ngũ chuyên môn khiến khoảng cách điều trị giữa các khu vực ngày càng lớn.

“Chúng ta cần những chính sách cụ thể, mạnh mẽ để phát triển hệ thống cấp cứu và điều trị đột quỵ hiệu quả, từ đào tạo nhân lực đến đầu tư trang thiết bị, xây dựng cơ chế phối hợp giữa các tuyến y tế và cộng đồng”, nhà báo Lê Minh Toản nhấn mạnh.

Từ thực tế cấp bách trên, Báo Tiền Phong phối hợp cùng các đơn vị tổ chức Hội thảo "Phòng chống đột quỵ: Từ lý thuyết đến thực tế hành động". Hội thảo không chỉ là diễn đàn cập nhật kiến thức chuyên môn mà còn là cơ hội thúc đẩy kết nối giữa giới chuyên gia và người dân, hướng tới những giải pháp thực tiễn trong phòng, chống đột quỵ.

Ông Toản kỳ vọng Hội thảo có thêm nhiều sáng kiến, khuyến nghị được đưa ra, đóng góp vào việc hoạch định chính sách và hành động cụ thể để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cũng là dịp để Bộ Y tế có thêm nhiều hiến kế cả về chính sách và chuyên môn để xây dựng mạng lưới cấp cứu đột quỵ lan toả và hiệu quả hơn trong tương lai.

Phát biểu tại Hội thảo, TS.BS CK2 Nguyễn Tri Thức - Thứ trưởng Bộ Y tế - nhấn mạnh tính đặc biệt của hội thảo không chỉ bởi quy tụ các nhà khoa học đầu ngành, giảng viên, sinh viên mà còn có sự theo dõi trực tuyến của đông đảo bạn đọc cả nước.

“Đây là Hội thảo có nền tảng kiến thức đa dạng, từ chuyên sâu đến cộng đồng, do vậy việc truyền tải một cách dễ hiểu, đồng bộ là điều không dễ. Tuy nhiên, chính điều đó lại tạo nên giá trị lan tỏa đặc biệt của sự kiện hôm nay” - Thứ trưởng Thức phát biểu.

TS.BS CK2 Nguyễn Tri Thức - Thứ trưởng Bộ Y tế. Ảnh: Duy Anh.

Thay mặt Bộ Y tế, ông gửi lời cảm ơn đến ban tổ chức vì đã tạo ra một không gian học thuật ý nghĩa, nơi tri thức không chỉ gói gọn trong học đường mà còn được chia sẻ đến cộng đồng. Ông đánh giá cao nội dung xuyên suốt của hội thảo - từ xây dựng mạng lưới phòng chống đột quỵ, công tác dự phòng trong cộng đồng, xử trí trong “thời gian vàng” cho đến các phương pháp điều trị chuyên sâu.

Theo Thứ trưởng, đây chính là chuỗi mắt xích quan trọng để kiểm soát căn bệnh được mệnh danh là “sát thủ thầm lặng”.

Ông kêu gọi cộng đồng không nên để “nỗi sợ đột quỵ” lấn át lý trí: “Chúng ta không nên sợ hãi đến mức ăn gì cũng sợ đột quỵ, đi đâu cũng lo bị đột quỵ. Điều quan trọng là hiểu đúng - biết rõ yếu tố nguy cơ như hút thuốc, tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu hay lối sống thiếu vận động - từ đó chủ động phòng ngừa thay vì sợ hãi mơ hồ”.

Ông cũng lưu ý người dân cần biết đến và tiếp cận các cơ sở y tế uy tín trong phòng ngừa, tầm soát đột quỵ, đồng thời nhắn gửi đến các cơ sở y tế rằng: “Việc khám lâm sàng kỹ lưỡng cần được ưu tiên để tránh lạm dụng cận lâm sàng không cần thiết, giúp người bệnh tiết kiệm chi phí nhưng vẫn đạt hiệu quả trong phòng ngừa và điều trị”.

Với các báo cáo viên tham dự hội thảo, Thứ trưởng muốn các chuyên gia hãy trình bày sao cho dễ hiểu, gần gũi và có tính ứng dụng cao, bởi càng dễ hiểu, càng lan tỏa - đó mới là mục tiêu quan trọng nhất. Ông cho rằng hội thảo không chỉ dừng lại ở trao đổi học thuật mà tạo nên hiệu ứng cộng đồng mạnh mẽ, giúp người dân có cái nhìn tổng quan, khoa học và thực tế hơn về đột quỵ - từ đó biết cách phòng ngừa, kiểm soát rủi ro và bảo vệ sức khỏe bản thân một cách chủ động.

Theo TS.BS. Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế, có nhiều nguyên nhân gây đột quỵ và các bệnh không lây nhiễm khác như tăng huyết áp, thừa cân, béo phì, hút thuốc lá, dinh dưỡng không hợp lý…

Trên thế giới, trong các bệnh không lây nhiễm, đột quỵ vẫn là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai và là nguyên nhân đứng thứ ba gây tử vong và tàn tật cộng lại. Năm 2021, toàn thế giới có 12,2 triệu ca đột quỵ mắc mới mỗi năm. Trung bình một ca mắc mới mỗi 3 giây, trong 4 người thì có một người bị đột quỵ.

TS.BS. Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế.

Đột quỵ không còn là bệnh của người già. Năm 2019, 63% số ca đột quỵ xảy ra ở người dưới 70 tuổi và 16% xảy ra với những người dưới 50 tuổi. 89% số ca tử vong do đột quỵ và tàn tật trên toàn cầu cộng lại xảy ra ở các nước có thu nhập thấp đến trung bình.

10 yếu tố hàng đầu gây đột quỵ trên thế giới, gồm hút thuốc lá, chế độ ăn uống không hợp lý, sử dụng đồ uống có cồn, ít hoạt động thể lực, ô nhiễm không khí, BMI cao, tăng choloesterol, tăng HA tâm thu, đường huyết lúc đói cao, rối loạn chức năng thận… Năm 2020, đột quỵ là nguyên nhân đứng thứ 2 gây tử vong.

Chi phí toàn cầu ước tính của đột quỵ là hơn 890 tỷ USD chiếm 0,66% tổng GDP toàn cầu. Sự gia tăng liên tục gánh nặng của đột quỵ là một thách thức lớn đối với các hệ thống y tế trên thế giới, đặc biệt là ở các nước thu nhập thấp và trung bình do bệnh nhân bị đột quỵ dù được chữa trị tại trung tâm tốt nhất, khả năng quay trở lại công việc trước đây vẫn không khả quan, tối đa chỉ khoảng 50%. Có nghĩa cứ 2 người bị đột quỵ thì mất đi một lao động, cho dù điều trị tại trung tâm chất lượng cao.

Trên bản đồ đột quỵ thế giới, Việt Nam nằm số những nước có màu đỏ đậm nhất - nhóm các quốc gia có tỷ lệ đột quỵ cao nhất. Tỷ lệ mắc mới và tỷ lệ mắc bệnh đột quỵ lần lượt là 161 và 415 trên 100.000 người.

Dự báo các nguyên nhân hàng đầu gây gánh nặng bệnh tật trên thế giới vào năm 2050 là bệnh tim thiếu máu cục bộ, đột quỵ, đái tháo đường, COPD. Như vậy, đột quỵ đứng hàng thứ 2.

Theo TS.BS. Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế, chiến lược phòng chống đột quỵ phải đa ngành và tổng lực.

Đầu tiên phải bắt đầu từ chiến lược trên toàn thể dân số như thiết lập cộng đồng lành mạnh, nơi hoạt động thể lực, dinh dưỡng lành mạnh với giá phải chăng, giảm sử dụng thuốc lá, muối, đường và tiêu thụ cồn và chất béo chuyển hóa, thúc đẩy lối sống lành mạnh, giáo dục nâng cao nhận thức về đột quỵ và các yếu tố nguy cơ; giảm ô nhiễm không khí, hệ thống cung cấp dịch vụ, thuốc với giá phải chăng để người dân có thể tiếp cận, thực hiện bao phủ y tế toàn dân; cải thiện điều kiện kinh tế xã hội, giảm đói nghèo.

Thứ hai là chiến lược cá nhân như sàng lọc đơn giản về huyết áp tâm thu, hút thuốc lá, thừa cân, chẩn đoán, xác định người có bất cứ nguy cơ của đột quỵ, bệnh tim mạch. Quản lý các yếu tố nguy cơ tim mạch, đột quỵ như bắt đầu với thay đổi lối sống, điều trị các yếu tố nguy cơ.

Các đại biểu tham dự hội thảo.

Bị đột quỵ phải chăm sóc liên tục từ khi xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng, vận chuyển, xử trí cấp cứu, điều trị, phục hồi chức năng và tái hòa nhập cộng đồng.

Các giai đoạn phải trải qua gồm nhận biết - đánh giá, chẩn đoán - can thiệp, phục hồi chức năng, tái hòa nhập và phòng ngừa, giáo dục.

Trong phần báo cáo tham luận của mình, PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng - Phó Chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam, Chủ tịch Hội Đột quỵ TPHCM, Trưởng khoa Bệnh lý Mạch máu não Bệnh viện Nhân dân 115 cho hay đột quỵ được xem là bệnh lý hàng đầu gây ra tàn phế. Mỗi năm, Việt Nam có 200.000 ca đột quỵ mắc mới. So với các nước có nền kinh tế tương đương thì Việt Nam thuộc nhóm nước có tỷ lệ tử vong cao nhất.

Theo thống kê của Hoa Kỳ, cứ 10 người bị đột quỵ thì 7 người khó có thể quay lại làm việc như trước đây. Điều này tạo ra gánh nặng rất lớn cho gia đình và cho xã hội.

Bác sĩ Thắng nhấn mạnh đột quỵ không phải là căn bệnh "trời kêu ai nấy dạ". 90% các bệnh nhân đột quỵ đều có yếu tố nguy cơ. Do đó, việc tốt nhất là kiểm soát yếu tố nguy cơ, chứ không phải uống một viên thuốc có thể phòng ngừa điều trị suốt đời.

PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng phát biểu tham luận tại hội thảo. Ảnh: Duy Anh .

Dẫn chứng một ca lâm sàng, PGS.TS.BS Thắng cho biết Bệnh viện Nhân dân 115 từng tiếp nhận một ca lâm sàng là bé gái 14 tuổi, không có tiền sử bệnh trước đó, đột ngột yếu liệt nửa người trái và nhà của bệnh nhân này cách TPHCM 20 km.

PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng trình bày tham luận tại hội thảo. Ảnh: Duy Anh.

Ban đầu, bệnh nhân được đưa đến Trung tâm Y tế huyện cách nhà 2 km. Đơn vị y tế này nghi ngờ đột quỵ nên chuyển lên bệnh viện tỉnh, thêm khoảng cách di chuyển 5 km. Sau đó, bệnh viện tỉnh chụp CT, chẩn đoán đột quỵ mới chuyển đến Bệnh viện Nhân dân 115, quãng đường di chuyển 27 km.

“Khi tôi tiếp nhận, thời gian đã kéo dài 24 tiếng. Bệnh nhân đã chết não nên chúng tôi không thể làm gì thêm. Nếu cô bé được chuyển đến chúng tôi ngay từ đầu thì có thể đã khác. Tại sao chúng ta không đưa bệnh nhân đến trung tâm điều trị ngắn nhất. Thực trạng ở Việt Nam, 80% bệnh nhân khi được đưa đến cơ sở y tế chuyên khoa điều trị đột quỵ đã vượt quá thời gian vàng (4,5 giờ)”, bác sĩ Thắng nhấn mạnh.

PGS.TS.BS. Nguyễn Huy Thắng đưa ra con số mỗi năm Bệnh viện Nhân dân 115 tiếp nhận hơn 20.000 bệnh nhân đột quỵ, chiếm đến 10% con số ước tính toàn quốc là 200.000 ca.

“Chúng ta có hơn 1.000 bệnh viện trên cả nước. Không thể chỉ một bệnh viện đã chiếm 10%. Rõ ràng, con số thực tế còn cao hơn rất nhiều”, PGS.TS.BS. Thắng nói. Từ đó, vị chuyên gia nhận định đẩy lùi gánh nặng đột quỵ là rất khó. Căn bệnh này là gánh nặng lớn cho sức khỏe cộng đồng và xã hội.

Ông Thắng cho rằng việc tổ chức mạng lưới các đơn vị đột quỵ, đưa ra quy trình đi đâu về đâu sẽ làm giảm tối đa hậu quả gây ra của bệnh đột quỵ. Từ đó, đề xuất có phối hợp, sự hỗ trợ của Bộ Y tế, Sở Y tế địa phương để có thể giúp điều trị đột quỵ đạt hiệu quả tối đa.

Chia sẻ tại hội thảo, TS.BS Trần Chí Cường - Chủ tịch Hội Can thiệp Thần kinh TPHCM, thành viên Hội Can thiệp Thần kinh Thế giới, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa quốc tế S.I.S Cần Thơ - đánh giá đây là hội thảo giúp ích rất nhiều cho cộng đồng.

TS.BS Trần Chí Cường - Chủ tịch Hội Can thiệp Thần kinh TPHCM, thành viên Hội Can thiệp Thần kinh Thế giới, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa quốc tế S.I.S Cần Thơ

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 15 triệu người trên thế giới bị đột quỵ, trong đó gần 6 triệu người tử vong và 5 triệu người rơi vào tình trạng tàn phế. Tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận hơn 200.000 ca đột quỵ, tức trung bình mỗi ngày có hơn 500 trường hợp, trong đó không ít là người trẻ tuổi, đang ở đỉnh cao sự nghiệp. Riêng tại TPHCM, mỗi ngày có hơn 300 ca nhập viện vì đột quỵ, chiếm tới 10% số giường bệnh và khiến các bệnh viện luôn trong tình trạng quá tải.

Đáng nói hơn, đột quỵ không phân biệt tuổi tác, giới tính hay địa vị xã hội. Nhiều doanh nhân trẻ, người nổi tiếng, thậm chí cả vận động viên thể thao đã bất ngờ gục ngã vì đột quỵ khi chưa kịp nhận biết triệu chứng hoặc xử trí đúng cách. Đây không phải là vấn đề số phận, mà là hệ quả tất yếu từ lối sống thiếu khoa học, chủ quan với các yếu tố nguy cơ và đặc biệt là thiếu kiến thức cộng đồng về đột quỵ.

Có 3 dấu hiệu nhận biết đột quỵ gồm: mặt méo, yếu/liệt tay chân, nói khó. Hậu quả sau đột quỵ: 30% để lại di chứng nhẹ, độc lập, 40% để lại di chứng trung bình, tàn phế, phụ thuộc một phần, 30% tàn phế nặng, phụ thuộc, sống thực vật, tử vong.

“Giờ vàng” là yếu tố sống còn, có vai trò cực kỳ quan trọng. Mỗi phút trôi qua trong cơn đột quỵ, người bệnh có thể mất 2 triệu tế bào thần kinh.

Trong khoảng thời gian 3-6 giờ đầu kể từ khi xuất hiện triệu chứng đột quỵ, nếu người bệnh được đưa đến cơ sở y tế chuyên sâu và điều trị kịp thời bằng thuốc tiêu sợi huyết (IV rTPA) hoặc can thiệp nội mạch lấy huyết khối thì khả năng phục hồi hoàn toàn có thể lên đến 90%.

Mới đây, một bệnh nhân nam (44 tuổi, quê Đồng Tháp) đột ngột ngã quỵ lúc 9h sáng, sau đó được chuyển đến bệnh viện tuyến dưới và cuối cùng vào đến Bệnh viện S.I.S Cần Thơ vào khoảng 13h cùng ngày. Nhờ chẩn đoán đúng và can thiệp bằng thuốc tiêu sợi huyết kịp thời, bệnh nhân hồi phục nhanh chóng chỉ sau vài giờ - một minh chứng rõ ràng cho hiệu quả điều trị trong “giờ vàng”.

Tuy nhiên, thực tế giờ vàng vẫn là bài toán nan giải. Trong đó kiến thức cộng đồng là vấn đề lớn nhất, tiếp đến là khoảng cách từ nhà bệnh nhân đến Trung tâm đột quỵ gần nhất, khả năng chuyên môn của bệnh viện, trang thiết bị… Đáng nói hơn, chi phí điều trị cao gây khó khăn cho những bệnh nhân nghèo.

“Không quá sợ hãi đột quỵ mà cần làm sao để hạn chế xảy ra, kiểm soát từ nguồn” - TS.BS Trần Chí Cường cho biết.

TS.BS Trần Chí Cường cho biết Việt Nam đủ khả năng điều trị đột quỵ theo chuẩn quốc tế. Thông qua mô hình thành công tại S.I.S Cần Thơ, có thể thấy Việt Nam hoàn toàn đủ khả năng đạt chuẩn quốc tế trong điều trị đột quỵ - từ chẩn đoán sớm, cấp cứu, điều trị đặc hiệu đến phục hồi chức năng. Vấn đề không nằm ở thiếu năng lực, mà là cần đồng bộ hóa hệ thống y tế, tăng cường truyền thông và thay đổi nhận thức cộng đồng.

TS.BS Trần Chí Cường cũng đề xuất cần thực thi nghiêm túc các chính sách quốc gia về phòng chống tác hại thuốc lá, rượu bia và an toàn vệ sinh thực phẩm - những nguyên nhân gián tiếp làm gia tăng nguy cơ đột quỵ và nhiều bệnh không lây nhiễm khác.

Sau ba báo cáo của phiên tòa toàn thể, Hội thảo Phòng chống đột quỵ bước vào phiên báo cáo tham luận Chuyên đề 1: Chủ động phòng ngừa bệnh cho cộng đồng và định hướng phát triển cấp cứu, điều trị chuyên sâu bệnh đột quỵ.

Mở đầu tham luận, TS.BS Nguyễn Tất Đạt - Khoa Nội Tim mạch, Bệnh viện Chợ Rẫy - nhận định đột quỵ hiện là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế tại Việt Nam, với hơn 200.000 ca mắc mới mỗi năm.

TS.BS Nguyễn Tất Đạt - Khoa Nội Tim mạch, Bệnh viện Chợ Rẫy trình bày tham luận tại hội thảo .

Thống kê tại Việt Nam cho thấy có đến 72,5% bệnh nhân đột quỵ gặp tìnhh trạng tăng huyết áp, 64,9% rối loạn mỡ máu, 53,4% có tiền sử uống rượu và 49,6% từng hút thuốc lá. Đây là những con số đáng báo động về tình trạng sức khỏe cộng đồng hiện nay.

"Bệnh đặc biệt nguy hiểm ở người trên 60 tuổi, và ở nhóm người trên 75 tuổi, nguy cơ tử vong sau đột quỵ cao gấp ba lần. Các yếu tố nguy cơ được phân thành hai nhóm. Nhóm không thể thay đổi như tuổi cao, giới tính nam và yếu tố di truyền. Nhóm có thể thay đổi bao gồm tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, rung nhĩ, hút thuốc lá, uống rượu bia, béo phì và ít vận động", bác sĩ nhận định.

Tại hội thảo, TS.BS. Nguyễn Tuấn, Giám đốc Y khoa Tập đoàn y khoa Hoàn Mỹ cho biết, năm 2024, Hoàn Mỹ tiếp nhận hơn 207.000 lượt bệnh vào cấp cứu, trong đó hơn 2.000 lượt nhập viện cấp cứu liên quan đến đột quỵ; 521 số lượng chuyển viện liên quan đột quỵ; 404 số lượng chẩn đoán liên quan đến đột quỵ chuyển viện; 424 ca can thiệp điều trị đột quỵ: nội khoa, DSA, can thiệp phẫu thuật; gần 5.000 ca điều trị phục hồi chức năng liên quan đến đột quỵ.

TS.BS. Nguyễn Tuấn, Giám đốc Y khoa Tập đoàn y khoa Hoàn Mỹ trình bày tham luận tại hội thảo. Ảnh: Duy Anh.

Theo TS.BS. Tuấn, người bệnh điều trị đột quỵ ngày càng tăng, năm 2024, số lượng bệnh nhân điều trị nội trú căn bệnh trên tại tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long là gần 2.000 trường hợp và hơn 28.000 trường hợp ngoại trú.

Về quy trình tiếp nhận bệnh nhân đột quỵ, TS.BS. Tuấn cho biết, các bác sĩ sẽ nhanh chóng khai thác thông tin tiền sử bệnh và đảm bảo can thiệp trong khoảng thời gian 120 phút.

Chia sẻ tại hội thảo, TS.BS. Tuấn cho biết, Hoàn Mỹ xây dựng quy trình Code Stroke theo tiêu chuẩn của Hội Đột quỵ Châu Âu và Hội Đột quỵ Thế giới (ESO/WSO), đảm bảo cập nhật liên tục các phác đồ điều trị đột quỵ cấp mới nhất và đưa vào thực hành.

Cụ thể, ESO/WSO cung cấp cho Bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long một tài khoản cho phép nhập dữ liệu các ca đột quỵ lên hệ thống theo data file, phân tích và truy xuất dữ liệu theo thời gian thực. Thông qua hệ thống này, bệnh viện có thể so sánh hiệu quả điều trị của mình với các bệnh viện tại Việt Nam, khu vực châu Á và trên thế giới.

Chương trình đào tạo Code Stroke này được tổ chức định kỳ 6 tháng/lần để đảm bảo toàn bộ nhân viên y tế nắm vững, thực hành đúng quy trình; trích xuất dữ liệu, thời gian thực theo tháng, quý, năm để so sánh với các bệnh viện tại Việt Nam, châu Á, thế giới nhằm cải thiện quy trình liên tục.

Tiếp nối báo cáo tham luận, TS.BS Nguyễn Tất Đạt nhấn mạnh việc kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ giúp giảm 80% khả năng xảy ra đột quỵ. Ngưỡng kiểm soát lý tưởng phòng ngừa đột quỵ gồm huyết áp <140/90 mmHg, HbA1C <6.5% đối với bệnh nhân đái tháo đường và LDL-C <100 mg/dL đối với người có nguy cơ cao.

Chuyên gia đến từ Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết người dân cần nắm rõ quy tắc FAST (bao gồm Face - méo miệng, Arm - yếu liệt tay chân, Speech - nói khó, Time - thời gian gọi cấp cứu) để nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ. Điều này đóng vai trò then chốt trong việc xử trí kịp thời và giảm thiểu tổn thương thần kinh.

TS.BS Nguyễn Tất Đạt - Khoa Nội Tim mạch, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Chợ Rẫy - nhấn mạnh đột quỵ có thể phòng ngừa nếu kiểm soát tốt các chỉ số, thay đổi lối sống lành mạnh.

Tuy nhiên, tham luận của TS.BS Nguyễn Tất Đạt cũng chỉ ra nhận thức cộng đồng còn hạn chế. Chỉ 66,3% người dân nhận biết đúng dấu hiệu đột quỵ và chỉ 45,5% hiểu rõ các yếu tố nguy cơ. Điều này cho thấy sự cần thiết của các chương trình giáo dục sức khỏe có hệ thống.

Từ những nghiên cứu, TS.BS Nguyễn Tất Đạt đề xuất chiến lược phòng ngừa đột quỵ gồm kiểm soát huyết áp, đường huyết, lipid máu, thay đổi lối sống lành mạnh (bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, ăn uống khoa học, vận động hợp lý, ngủ đủ giấc), dự phòng bằng thuốc đúng chỉ định (aspirin, thuốc kháng đông) và nâng cao kiến thức thông qua tư vấn, giáo dục cộng đồng.

Chốt phiên báo cáo tham luận Chuyên đề 1: Chủ động phòng ngừa bệnh cho cộng đồng và định hướng phát triển cấp cứu, điều trị chuyên sâu bệnh đột quỵ, TS.BS Nguyễn Tất Đạt - Khoa Nội Tim mạch, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Chợ Rẫy - nhấn mạnh: "Đột quỵ là căn bệnh có thể phòng ngừa, chìa khóa then chốt là kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu. Sức khỏe là lựa chọn, không phải điều bí ẩn của sự ngẫu nhiên".

Sau phần trình bày của TS.BS. Nguyễn Tuấn, ông Võ Hoàng Trí - Giám đốc Vận hành Siemens Healthineers Việt Nam - tiếp tục trình bày tham luận với chủ đề Công nghệ hiện đại phục vụ chẩn đoán và điều trị đột quỵ.

Tham luận tập trung nhấn mạnh vai trò then chốt của thiết bị y tế trong việc rút ngắn thời gian chẩn đoán và can thiệp - yếu tố sống còn với bệnh nhân đột quỵ.

Ông Võ Hoàng Trí - Giám đốc Vận hành Siemens Healthineers Việt Nam - trình bày tham luận tại hội thảo. Ảnh: Duy Anh.

Ông Trí cho biết một trong những thách thức lớn hiện nay là khả năng tiếp cận kỹ thuật cộng hưởng từ (MRI).Năm 2019, tỷ lệ máy MRI tại Việt Nam chỉ đạt khoảng 2,6 máy/1 triệu dân và đến năm 2025 con số này dự kiến tăng lên hơn 4 máy.

"Dù đã tăng nhưng con số này vẫn còn rất thấp", ông Trí đánh giá.

Theo ông Trí, việc mở rộng triển khai cộng hưởng từ tại tuyến y tế cơ sở còn gặp nhiều rào cản về chính sách và chi phí. Tuy vậy, các giải pháp công nghệ mới đang mở ra cơ hội thay đổi, đặc biệt là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong MRI giúp giảm tới 72% thời gian chụp, tăng gấp đôi độ phân giải, rút ngắn thời gian thực hiện từ 15-20 phút xuống còn dưới 2 phút. Ngoài ra, hệ thống chụp CT cũng đã có thể tích hợp AI để định lượng huyết khối, hỗ trợ bác sĩ đưa ra chẩn đoán nhanh chóng.

"Hy vọng trong thời gian tới, các cơ sở y tế sẽ có điều kiện tiếp cận những thiết bị và giải pháp tiên tiến này nhằm nâng cao hiệu quả điều trị đột quỵ", ông Trí bày tỏ.

Ông Trí kỳ vọng các cơ sở y tế có điều kiện tiếp cận những thiết bị và giải pháp tiên tiến. Ảnh: Duy Anh

PGS.TS Nguyễn Phương Dung - Viện trưởng Viện đào tạo liên tục, Đại học quốc tế Hồng Bàng - trình bày tại Hội thảo phòng chống đột quỵ: Từ lý thuyết đến thực tế hành động bài tham luận Vai trò của Y Dược cổ truyền trong phục hồi di chứng tai biến mạch máu não.

PGS.TS Nguyễn Phương Dung. Ảnh: Phạm Thọ.

PGS.TS Nguyễn Phương Dung cho biết tai biến mạch máu não để lại di chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến con người, trong đó phổ biến là liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, khó nuốt, sa sút trí tuệ, rối loạn tiểu tiện với nhiều mức độ khác nhau, trong đó có khoảng 50% trường hợp không thể hồi phục.

“Nguyên nhân của tai biến mạch máu não, theo y học cổ truyền (YHCT) là trúng phong (nội phong chiếm tỷ lệ 80% là các yếu tố trong sinh hoạt, ăn uống... và ngoại phong là các yếu tố bên ngoài) gây ra can thận âm hư, phong đàm phủ thực, khí hư, huyết ứ, kinh mạch ứ trệ” - PGS.TS Nguyễn Phương Dung cho biết.

YHCT đang đóng góp đáng kể trong điều trị phục hồi di chứng tai biến mạch máu não, dự phòng tái phát.

Theo PGS.TS Nguyễn Phương Dung, nghiên cứu tại Đài Loan (Trung Quốc) cho thấy các bệnh nhân bị tai biến mạch máu não không điều trị bằng YHCT tỷ lệ tử vong lên tới 61,1%, trong khi các bệnh nhân có điều trị bằng YHCT tỷ lệ tử vong là 21,8%. Nhóm các bệnh nhân nhồi máu não không điều trị bằng YHCT tỷ lệ tử vong lên tới 56,6%, trong khi điều trị bằng YHCT tỷ lệ tử vong là 23,6%.

Các bài thuốc tiêu biểu

PGS.TS Nguyễn Phương Dung cho biết: “Các bài thuốc YHCT mà ngành y tế Đài Loan (Trung Quốc) đã sử dụng như Bổ dương hoàn ngũ thang giúp thúc đẩy phục hồi thần kinh.

Tại Nhật Bản, việc điều trị bằng YHCT rất phổ biến. Bài thuốc Ức can tán cải thiện hành vi, tâm lý (Cải thiện tình trạng hoang tưởng, ảo giác, kích động, trầm cảm, lo lắng và cáu kỉnh/bất ổn định).

Tại phiên thảo luận 2, BS.CKII Nguyễn Thị Phương Nga - Trưởng khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Thống Nhất TPHCM - đã trình bày tham luận với chủ đề Ứng dụng đa mô thức trong điều trị đột quỵ, đồng thời chỉ ra những tiến bộ rõ nét của Việt Nam trong lĩnh vực này.

Theo bác sĩ Nga, số liệu từ Bộ Y tế cho thấy mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 250.000 ca đột quỵ mới, điều này khiến nước ta lọt vào top 5 quốc gia có tỷ lệ đột quỵ hàng năm tăng cao nhất.

Trước thực trạng đáng báo động này, mạng lưới đơn vị điều trị đột quỵ tại Việt Nam đã có bước phát triển ấn tượng: từ 12 trung tâm vào năm 2016, đến năm 2024 đã có 124 trung tâm đột quỵ trên cả nước và trong tương lai sẽ còn tăng cao nữa.

BS.CKII Nguyễn Thị Phương Nga – Trưởng khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Thống Nhất TPHCM. Ảnh: Duy Anh.

Theo bác sĩ Nga, một trong những trở ngại lớn hiện nay là thời gian nhập viện còn quá muộn. Thống kê năm 2023 cho thấy thời gian trung bình từ lúc khởi phát đột quỵ đến khi nhập viện là 605 phút - trong đó 60% bệnh nhân đến sau mốc “thời gian vàng” 4,5 giờ, và 70% được chuyển đến viện bằng phương tiện cá nhân mà không báo trước.

Để cải thiện, cần nâng cao nhận thức cộng đồng. Làm sao để bệnh nhân nhận biết dấu hiệu đột quỵ để có thể chuyển thẳng lên cơ sở điều trị đột quỵ. Thứ hai, nhân viên y tế ở cơ sở phải biết mạng lưới điều trị đột quỵ để chuyển thẳng lên cơ sở điều trị.

“Chúng ta phải đưa những kiến thức về mạng lưới điều trị đột quỵ vào chương trình đào tạo sau đại học cho những bác sĩ tuyến cơ sở. Bên cạnh đó, cần có những cơ sở cấp cứu ngoại viện và thành lập đơn vị đột quỵ lưu động”- bác sĩ Nga nêu kiến nghị.

Cũng theo bác sĩ Nguyễn Thị Phương Nga, hiện nay mạng lưới điều trị đột quỵ đã được đăng tải trên web của Hội Đột quỵ Việt Nam và trong tương lai, bà kỳ vọng có một trang web về đột quỵ của Bộ Y tế và sẽ tích hợp mạng lưới này để tất cả người dân có thể dễ dàng nắm bắt.

Bác sĩ Nga cũng cho biết thêm cần chú trọng vào việc phục hồi chức năng, hiện nay phần lớn bệnh nhân sau khi xuất viện là về nhà, trong khi những bệnh nhân đó cần phải được điều trị phục hồi chức năng ở một cơ sở chuyên về điều trị phục hồi chức năng. Việc điều trị phục hồi chức năng có rất nhiều biện pháp tiên tiến như kích thích từ trường xuyên sọ, kích thích điện xuyên sọ,…

“Hiện nay chúng ta có rất ít cơ sở chuyên về phục hồi chức năng cho đột quỵ” - bác sĩ Nga nêu thực trạng.

Một điều rất quan trọng là việc dự phòng đột quỵ, theo thống kê có 87% đột quỵ là lần đầu và 13% là tái phát. Các biện pháp phòng ngừa tập trung chủ yếu cho nhóm người có nguy cơ cao nhiều bệnh nền. Đáng chú ý, khoảng 80% các ca đột quỵ xảy ra ở nhóm nguy cơ thấp và trung bình - cho thấy công tác dự phòng tiên phát và nâng cao nhận thức cộng đồng là yếu tố then chốt trong kiểm soát bệnh.

Bác sĩ Nga cho biết thêm, một hướng đi mới đang được quan tâm là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để thiết lập mô hình đánh giá nguy cơ đột quỵ do lối sống, từ đó đưa ra các khuyến nghị phòng ngừa phù hợp cho từng nhóm dân số.

Đại diện Ban tổ chức tặng hoa cảm ơn các diễn giả ở phiên thảo luận 2.

Theo bác sĩ CKII Đặng Nhất Tâm, Phó khoa Nội tổng hợp Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Phụ trách chuyên khoa Thần kinh - Đột quỵ Hệ thống y khoa chuyên sâu Quốc tế Bernard, đột quỵ là nguyên nhân thứ 2 gây tử vong và là nguyên nhân thứ 3 gây ra tử vong lẫn tàn phế trên toàn thế giới. 80% đột quy và nhồi máu cơ tim xảy ra ở những người có nguy cơ mắc bệnh tim mạch trung bình và thấp, 63% xảy ra ở những người trên 70 tuổi.

Bác sĩ Đặng Nhất Tâm.

Cũng theo bác sĩ Đặng Nhất Tâm, Việt Nam thuộc nhóm nguy cơ đột quỵ cao, với tỷ lệ ước tính 218/100.000 dân (khoảng 200.000 ca/năm) và có xu hướng gia tăng mỗi năm. 89 % gánh nặng đột quỵ toàn cầu (tử vong và tàn phế) chủ yếu ở các nước thu nhập trung bình và thấp. Thực tế hiện nay đột quỵ là một căn bệnh thời sự, là gánh nặng cho gia đình và cộng đồng, là nỗi lo về sư tàn phế khi 10 bệnh nhân đột quỵ chỉ có 3 người quay trở lại cuộc sống như trước đó.

90% bệnh nhân đột quỵ đều biết trước nguyên nhân của mình như huyết áp cao, ít tập thể thao, không kiểm soát ăn uống, kiểm soát rối loại máu, duy trì cân nặng, hạn chế thuốc lá, uống rượu bia, kiểm soát nhịp tim, tầm soát tiểu đường, kiểm soát tâm lý...

Tại hệ thống y khoa Bernard, mô hình đa chuyên khoa chuyên sâu trong tầm soát nguy cơ đột quỵ với đội ngũ bác sĩ đa khoa chuyên (Nội tim mạch, Tim mạch can thiệp, Nội thần kinh, Phẫu thuật mạch máu và can thiệp mạch máu thần kinh, Chẩn đoán hình ảnh) cùng phối hợp trong tầm soát toàn diện các yếu tố nguy cơ, hội chẩn đa chuyên khoa khi phát hiện bất thường và theo dõi chuyên sâu sau thăm khám (Điều trị nội khoa hoặc tư vấn điều trị ngoại khoa).

Bác sĩ Đặng Nhất Tâm trình bày tại hội thảo về đột quỵ.

Tiên phong ứng dụng MRI tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) Cho phép dựng hình 3D mạch máu não và đánh giá tưới máu não giúp truy tìm “sát thủ thầm lặng” như bệnh lý dị dạng mạch máu não, phình mạch máu não, ổ nhồi máu, tổn thương u; CT scan với việc dựng hình động mạch cảnh, đánh giá chính xác mức độ hẹp động mạch cảnh ngoài sọ (trong trường hợp phát hiện bất thường cần thực hiện chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu); Siêu âm mạch máu trọng yếu toàn thân.

Bernard cũng sẽ tổ chức kiểm tra sức khoẻ bệnh nhân như: Xét nghiệm máu, cung cấp những thông tin cơ bản (công thức máu, chức năng gan, thận). Xét nghiệm máu còn đánh giá nguy cơ xơ vữa động mạch và các bệnh lý chuyển hoá (ví dụ: Đái tháo đường) là những nguy cơ thường gặp của đột quỵ; Chụp Điện tâm đồ (ECG) nhằm phát hiện sớm những nguyên nhân gây đột quỵ nguy hiểm như rối loạn nhịp, dấu hiệu thiếu máu cơ tim; Chụp soi đáy mắt nhằm phát hiện sớm biến chứng đái tháo đường võng mạc. Từ đó giúp đánh giá gián tiếp các mạch máu nhỏ tương đương khác trong cơ thể…

BS.CKII. Diệp Trọng Khải - Trưởng khoa Nội thần kinh, Trưởng đơn vị Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á TPHCM trình bày tham luận

BS.CKII. Diệp Trọng Khải - Trưởng khoa Nội thần kinh, Trưởng đơn vị Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á TPHCM - chia sẻ về tầm quan trọng của công tác truyền thông nhằm tối ưu hiệu quả điều trị đột quỵ tại bệnh viện.

Tại hội thảo, BS.CKII. Diệp Trọng Khải - Trưởng khoa Nội thần kinh, Trưởng đơn vị Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á TPHCM - đã trình bày tham luận với chủ đề Nâng cao nhận biết đột quỵ của người dân qua truyền thông nhằm tối ưu hiệu quả điều trị đột quỵ tại bệnh viện.

Theo bác sĩ Khải, cấp cứu được chia làm 2 giai đoạn, đó là cấp cứu ngoại viện và cấp cứu trong bệnh viện. Việc bệnh nhân được sơ cứu và đưa tới bệnh viện trong thời gian sớm nhất là yếu tố quyết định việc cứu sống và phục hồi sức khỏe hoàn toàn.

Thời gian rút ngắn trong điều kiện mật độ giao thông đông đúc như hiện nay, phải lấy người dân làm trung tâm, tự cứu mình trước khi đưa đến bệnh viện. Do đó truyền thông là rất quan trọng. Bác sĩ Khải cho biết để nâng cao nhận biết đột quỵ của người dân, cần được truyền thông qua báo, đài, mạng xã hội, tổ chức các buổi tuyên truyền tại sảnh bệnh viện, tuyên truyền trực tiếp cho bệnh nhân tới khám, truyền thông theo nhóm nhỏ, tới từng địa phương, tổ chức hội thảo, tọa đàm tại các trung tâm y tế.

Dẫn chứng kết quả đạt được từ đơn vị, đại diện Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á TPHCM cho biết đã tới các cơ sở y tế, trong đó có Trung tâm y tế Xuân Thới Thượng. Qua các buổi truyền thông này, người dân nhận biết được việc dự phòng đột quỵ là như thế nào.

“Thời điểm bắt đầu truyền thông từ tháng 8/2023 đến nay đã thực hiện 15 buổi tại 15 điểm bao gồm trung tâm y tế xã, phường, ngay tại các công ty, tuyên truyền kết hợp khám sức khỏe cho người cao tuổi trên địa bàn huyện Củ Chi, TPHCM. Nhờ công tác truyền thông tận nơi, số lượng bệnh nhân đến cấp cứu giờ vàng ngày càng nhiều. Từ những kết quả đạt được trong thời gian qua, Bệnh viện Xuyên Á TPHCM đặt mục tiêu trong thời gian tới, tỷ lệ bệnh nhân tới cấp cứu trong 4,5 giờ ngày càng cao. Tiếp tục truyền thông nâng cao nhận thức người dân để tăng tỷ lệ bệnh nhân đến trung tâm đột quỵ trong thời gian vàng” - BS.CKII. Diệp Trọng Khải.

Theo luật sư Nguyễn Vinh Tường, trong hội thảo, hầu hết chuyên gia, bác sĩ đều nói rằng hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây nên đột quỵ. Từ 2005, nước ta đã ban hành Nghị định đầu tiên về thuốc lá. Đến 2025, chúng ta đã có hơn 20 luật, Nghị định điều chỉnh quy định về hút thuốc lá.

Đặc biệt, Thông tư 11/2023 của Bộ Y tế cũng có một chương điều chỉnh về thuốc lá. Thuốc lá nguy hiểm, không chỉ người hút mà có cả người hút thuốc động. Tuy nhiên, ngành y tế chưa có báo cáo chi tiết về hiệu quả phòng chống, xử phạt việc hút thuốc lá.

Luật sư Nguyễn Vinh Tường trả lời câu hỏi về luật cấm hút thuốc lá tại hội thảo.

Hiệu quả việc cấm sử dụng thuốc lá hiện nay chưa hiệu quả, chỉ quy định cho có. Ví dụ, hầu hết bệnh viện đều có bảng cấm hút thuốc nhưng ở mọi góc, ngõ ngách đều có mẫu thuốc lá nhưng không có ai bị nhắc nhở, lập biên bản. Hiện, mức phạt cao nhất đối với cá nhân chỉ 500.000 đồng, tổ chức là 10 triệu đồng nên không đủ sức răn đe.

Với vai trò luật sư, tôi góp ý nên ghi nhận sự ảnh hưởng của thuốc lá để tăng tính hiệu quả thực thi pháp luật, làm rõ tác hại của thuốc lá nhân dẫn đến nguy cơ đột quỵ…

Tiếp nối câu trả lời của Luật sư Nguyễn Vinh Tường, TS.BS Trần Chí Cường - Chủ tịch Hội Can thiệp Thần kinh TPHCM, thành viên Hội Can thiệp Thần kinh Thế giới, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa quốc tế S.I.S Cần Thơ - cho biết tất cả bệnh viện đều có bảng cấm hút thuốc lá.

Tuy nhiên, khi gặp người hút thuốc lá thì chúng ta phải làm gì, lập biên bản hay báo công an? Nếu làm không khéo thì y, bác sĩ rất dễ bị tấn công. ĐH Quốc tế Hồng Bàng có xử lý sinh viên hút thuốc lá trong trường học hay không? Ở nước ngoài, sinh viên hút thuốc lá, uống rượu thì bị xử lý rất nặng.

Thạc sĩ Trần Thuý Trâm Quyên - Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Quốc tế Hồng Bàng.

Thạc sĩ Trần Thuý Trâm Quyên - Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Quốc tế Hồng Bàng - khẳng định trường có quy tắc ứng xử văn hoá học đường cho sinh viên, giảng viên, cán bộ, nhân viên. Trong đó, nghiêm cấm việc hút thuốc lá trong trường.

ĐH Quốc tế Hồng Bàng cũng cụ thể hoá điều này trong quy tắc hành xử của sinh viên. Trường có quy định các tầng nấc xử lý sinh viên hút thuốc lá như nhắc nhở, cảnh cáo, cảnh cáo học vụ… Đầu năm học, trong tuần Giáo dục công dân, sinh viên cũng được trang bị kiến thức để chia sẻ, tạo môi trường sống, học tập văn minh.

Tại phần thảo luận, sinh viên Trần Mộng Phương, ngành Y khoa, Trường ĐH Quốc tế Hồng Bàng bày tỏ băn khoăn: "Vấn đề đột quỵ đang ngày càng trẻ hóa. Tuy nhiên, với sinh viên như chúng em, việc tắm khuya, thức khuya, ngủ trễ là khó tránh khỏi. Xin bác sĩ cho lời khuyên về điều này?"

Sinh viên Trần Mộng Phương đặt câu hỏi đến chuyên gia. Ảnh: Phạm Nguyễn

PGS.TS.BS. Nguyễn Huy Thắng, Trưởng khoa Bệnh lý Mạch máu não, Bệnh viện Nhân dân 115, chia sẻ thẳng thắn: "Thời còn là sinh viên, tôi cũng từng thức ba ngày liên tục để ôn thi. Thú thật là khi đó vì tôi lười nên sát kỳ thi mới học. Chuyện học bài khuya là điều gần như sinh viên nào cũng trải qua".

Vị chuyên gia cho biết thêm, bản thân việc tắm khuya không trực tiếp gây đột quỵ, nhưng có thể làm trầm trọng thêm các bệnh lý nền như tăng huyết áp. Nếu một người đã có bệnh nền như cao huyết áp mà không uống thuốc đầy đủ, lại thêm thức khuya, tắm khuya thì nguy cơ đột quỵ sẽ tăng lên rõ rệt. Còn với người không có bệnh nền, cơ thể khoẻ mạnh thì các yếu tố này không gây ảnh hưởng nghiêm trọng.

PGS.TS.BS. Nguyễn Huy Thắng, Trưởng khoa Bệnh lý Mạch máu não, Bệnh viện Nhân dân 115 giải đáp câu hỏi của sinh viên. Ảnh: Phạm Nguyễn

"Tôi không khuyến khích sinh viên duy trì thói quen thức khuya, vì thiếu ngủ sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ và hiệu suất học tập. Thay vì vậy, hãy thử ngủ sớm, dậy sớm để học bài. Đó cũng là một phương pháp hiệu quả", bác sĩ Thắng đưa ra lời khuyên.

Nói về đầu tư trang thiết bị y tế chuẩn đoán điều trị bệnh đột quỵ, TS.BS. Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế cho biết, chúng ta đang ở bối cảnh điều kiện kinh tế còn hạn chế, công nghệ y tế, thiết bị, vật tư y tế hiện đại điều trị căn bệnh này đều phải nhập khẩu.

TS.BS. Nguyễn Trọng Khoa phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Phạm Nguyễn

“Chi phí đầu tư cho một trung tâm đột quỵ hoàn chỉnh khoảng 150 tỷ đồng. Ngân sách không dễ đầu tư với số lượng lớn nên cần thêm nguồn vốn từ tư nhân để cùng thực hiện”, TS.BS. Nguyễn Trọng Khoa chia sẻ và cho hay chưa nghĩ đến việc Việt Nam sản xuất được trang thiết bị điều trị bệnh đột quỵ.

Theo TS.BS. Khoa, vấn đề hiện tại là rút ngắn thời gian người bệnh đến với các trung tâm điều trị đột quỵ, các nhận biết căn bệnh đột quỵ. Cơ quan chức năng đang xây dựng chương trình y tế mục tiêu quốc gia, trong đó có phát triển mạng lưới y tế cơ sở, tăng cường tầm soát đột quỵ để can thiệp sớm.

Đề án cấp cứu ngoại viện đang được làm thí điểm tại một số địa phương để phát triển thêm và mạng lưới đột quỵ ngoại viện sẽ giúp tiết kiệm được thời gian vàng trong việc điều trị. Ngoài ra, áp dụng sự phát triển trí tuệ nhân tạo trong điều trị đột quỵ cũng hỗ trợ chẩn đoán sớm các tổn thương và ra quyết định điều trị kịp thời.

TS.BS Nguyễn Tuấn, Giám đốc y khoa Tập đoàn Y khoa Hoàn Mỹ

TS.BS Nguyễn Tuấn, Giám đốc y khoa Tập đoàn Y khoa Hoàn Mỹ khẳng định, người bị đột quỵ đến bệnh viện càng chậm trễ, hậu quả sẽ càng nặng nề, nguy cơ tử vong càng cao. Do đó phải làm sao đưa người bệnh đến điều trị cách hợp lý nhất để cứu não.

Đối với tập đoàn Hoàn Mỹ có 14 bệnh viện ở 9 tỉnh thành, từ Vinh đến Cà Mau. Chúng tôi vận hành 2 trung tâm đột quỵ một cách toàn diện từ chẩn đoán tới điều trị tiêu sợi huyết tới điều trị can thiệp mạch với nhiều bác sĩ được đào tạo, có đầy đủ trang thiết bị. Trong tương lai sẽ triển khai thêm nhiều bệnh viện để người bệnh dễ dàng tiếp cận thuận tiện.

Các bệnh viện còn lại, chúng tôi trang bị cả CT và MR để chẩn đoán sớm cho người bệnh đến với với Hoàn Mỹ, và sau đó chuyển người bệnh đến các trung tâm đột quỵ để điều trị được sớm nhất. Đồng thời triển khai bệnh án điện tử theo quyết định của Chính phủ cũng như Bộ Y tế.

Mỗi năm, Hoàn Mỹ tiếp nhận và điều trị khoảng 5 triệu bệnh nhân. Do đó, việc theo dõi nguy cơ bệnh nhân bị đột quỵ rất lớn. Do đó chúng tôi cần phải làm sao để tầm soát và kiểm soát sớm những cái đột quỵ cho cho người dân. Chúng tôi triển khai mạng lưới truyền thông khá lớn liên quan đến đột quỵ, để nhận biết các nguy cơ, dấu hiệu nhận biết để gọi nhân viên y tế đến sớm nhất.

Phát biểu kết thúc hội thảo, TS.BS. Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế - khẳng định đột quỵ hiện là một trong những gánh nặng bệnh tật hàng đầu tại Việt Nam, với ước tính 200.000-250.000 ca mắc mới mỗi năm.

Theo Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, cần đẩy mạnh can thiệp cộng đồng nhằm giảm yếu tố nguy cơ như hút thuốc, lạm dụng rượu bia, thiếu vận động. Song song đó, phải nâng cao năng lực chẩn đoán sớm, rút ngắn thời gian tiếp cận điều trị tiêu sợi huyết, can thiệp mạch - yếu tố quyết định sự sống còn cho người bệnh.

“Người phát hiện ca đột quỵ đầu tiên cần xác định nơi có thể điều trị kịp thời, tránh chuyển viện lòng vòng gây lãng phí thời gian và nguồn lực”, TS.BS. Nguyễn Trọng Khoa nhấn mạnh.

TS.BS. Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế. Ảnh: Phạm Nguyễn

TS.BS. Nguyễn Trọng Khoa cũng đánh giá cao một số trung tâm đột quỵ hiện đại như Bệnh viện Đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ hay Tập đoàn Y khoa Hoàn Mỹ vì đã đầu tư trang thiết bị hiện đại, đáp ứng nhu cầu người bệnh. Tuy nhiên, đánh giá chung trên cả nước, mạng lưới điều trị vẫn còn thiếu và cần tiếp tục mở rộng cả về địa lý lẫn quy trình vận hành.

Từ đó, ông Khoa đề nghị các cơ sở y tế, chuyên gia, truyền thông và cơ quan quản lý cùng phối hợp tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân, đồng thời chú trọng phục hồi chức năng và dự phòng tái phát sau đột quỵ - vốn thường nặng hơn và khó điều trị hơn lần đầu.

“Chúng tôi tin tưởng, với trí tuệ của người Việt, hoàn toàn có thể làm chủ và sản xuất các sản phẩm y khoa tiên tiến ngay tại Việt Nam trong tương lai gần”, TS.BS. Nguyễn Trọng Khoa bày tỏ.

BS.CKII. Diệp Trọng Khải - Trưởng khoa Nội thần kinh, Trưởng đơn vị Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á TPHCM - trả lời câu hỏi hội thảo.

Tại hội thảo, trả lời câu hỏi về giải pháp giúp làm giảm tỷ lệ bệnh nhân nhập viện do đột quỵ, BS.CKII. Diệp Trọng Khải - Trưởng khoa Nội thần kinh, Trưởng đơn vị Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á TPHCM - một lần nữa khẳng định tầm quan trọng của công tác truyền thông đến người dân.

Bác sĩ Khải cho biết mỗi năm Việt Nam có trên 200.000 bệnh nhân đột quỵ là con số rất lớn. Việc bệnh nhân bị đột quỵ phải chuyển đến bệnh viện cấp cứu, nguy cơ tử vong hoặc biến chứng sau đó là rất cao.

Thực tế cho thấy hiện nay người dân hiểu về đột quỵ còn mơ hồ dẫn tới lo lắng, hoảng sợ. Chiến lược của Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á TPHCM là giúp người dân ngăn chặn bệnh từ đầu.

“Thực hiện chiến lược truyền thông ở đối tượng cao tuổi tại cơ sở y tế, trẻ tuổi tại công ty, nhà máy, trường học. Truyền thông cho một người thì cả gia đình đều biết. Mọi người khi nắm được căn nguyên của đột quỵ, ngoài tự phòng tránh họ còn hướng dẫn cho những người khác. Do đó cần phải đẩy mạnh truyền thông với nhiều hình thức khác nhau để nhiều người có điều kiện được tiếp cận” - BS.CKII. Diệp Trọng Khải chia sẻ.

Ở phiên thảo luận giữa các chuyên gia, TS.BS Trần Chí Cường - Chủ tịch Hội Can thiệp Thần kinh TPHCM, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ - chỉ ra đối tượng cần tầm soát đột quỵ và những khó khăn xoay quanh việc tầm soát.

“Tôi có nhiều giấc mơ và lớn nhất là làm sao để bệnh nhân đột quỵ có thể tiếp cận được ‘thời gian vàng’ trong điều trị. Điều quan trọng nhất là người dân phải chủ động tiếp cận y tế. Bởi đó là quyền của con người, bao gồm quyền từ chối điều trị. Nếu không được trang bị kiến thức y khoa đúng đắn, nhiều người vẫn chọn điều trị tại nhà, dùng Đông y hoặc trì hoãn khám. Điều đó vô tình đánh mất thời gian vàng điều trị", TS.BS Trần Chí Cường nói.

TS.BS Trần Chí Cường - Chủ tịch Hội Can thiệp Thần kinh TPHCM, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ - tại phiên thảo luận đối tượng nên tầm soát đột quỵ.

Chuyên gia cũng đặt vấn đề là làm sao mang được công nghệ, máy móc hiện đại về cơ sở y tế tuyến dưới, làm sao cộng đồng hiểu được tầm quan trọng của việc đến bệnh viện kịp thời khi xuất hiện dấu hiệu cảnh báo đột quỵ. Vấn đề này được đặt ra ở nhiều chương trình y tế nhưng khó thông qua.

"Với sự phát triển của khoa học hiện đại, hiện nay chỉ cần 15 phút, không cần tiêm thuốc, bác sĩ có thể thấy rõ cấu trúc mạch máu não, từ đó xác định nhanh nguyên nhân gây đột quỵ như phình động mạch, dị dạng mạch máu não, rung nhĩ, loạn nhịp tim và đưa phương án điều trị kịp thời và phòng ngừa tái phát", TS.BS Trần Chí Cường nhận định.

Chuyên gia đặt vấn đề nhiều trường hợp tưởng là tổn thương thần kinh nhưng nguyên nhân thực ra nằm ở tim mạch. Đó là lý do tầm soát phải toàn diện, không nên 'chăm chăm' vào não mà bỏ quên tim.

Từ những nghiên cứu, TS.BS Trần Chí Cường chỉ ra nhóm đối tượng nên tầm soát đột quỵ, gồm:

Thứ nhất, người có dấu hiệu sớm của đột quỵ như nói khó, méo miệng, tê yếu tay chân một bên, đau đầu dữ dội, chóng mặt mất thăng bằng.

Thứ hai là người đã từng bị đột quỵ. Đây là nhóm có nguy cơ tái phát cao, thậm chí nguy hiểm hơn lần đầu.

Thứ ba là người có triệu chứng thần kinh thoáng qua hoặc có bệnh nền như đau đầu kéo dài, động kinh, cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), rung nhĩ, bệnh tim, tiền sử gia đình có người mắc đột quỵ.

TS.BS Trần Chí Cường cũng nhấn mạnh "giấc mơ" Việt Nam sẽ sản xuất trang thiết bị, ứng dụng công nghệ cao trong điều trị đột quỵ. Chi phí điều trị một ca đột quỵ hiện nay dao động trên dưới 100 triệu đồng, phần lớn là do thuốc tiêu sợi huyết, dụng cụ can thiệp như stent hoặc dụng cụ lấy huyết khối. Mặc dù bảo hiểm y tế chi trả phần lớn, nhưng đó vẫn là gánh nặng của nhiều người.

"Bệnh viện S.I.S Cần Thơ đã trình Bộ Y tế đề án nghiên cứu sản xuất thiết bị công nghệ cao trong lĩnh vực thần kinh can thiệp ngay tại Việt Nam, bao gồm stent nội mạch, thiết bị hút huyết khối... nhằm giảm chi phí mà vẫn đảm bảo chất lượng điều trị. Chúng tôi may mắn nhận được sự ủng hộ từ Cục Khoa học và Đào tạo - Bộ Y tế và cho phép triển khai đề án cấp Bộ. Nếu sản xuất thành công, trong 3 năm tới, Việt Nam có thể sản xuất thiết bị điều trị đột quỵ với chất lượng quốc tế, chi phí thấp, thậm chí có thể tặng miễn phí cho những bệnh nhân khó khăn", TS.BS Trần Chí Cường đưa ý kiến.