Thách thức kép
Bệnh nhân may mắn được cứu là hai mẹ con sản phụ S.K. (sinh năm 1989, quốc tịch Campuchia).
Trao đổi với phóng viên ngày 20/11, BS-CKII Nguyễn Thái An, Trưởng khoa Hồi sức Phẫu thuật tim, Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết: Sản phụ S.K. mang thai lần 3 ở tuần thứ 38, được chuyển đến bệnh viện trong tình trạng đau ngực dữ dội, nghi ngờ bóc tách động mạch chủ cấp tính. Nhờ phát hiện sớm từ tuyến dưới, bệnh nhân được chuyển đến bệnh viện đúng thời điểm “vàng” để xử trí.
Tại khoa Hồi sức phẫu thuật tim Bệnh viện Chợ Rẫy, kết quả thăm khám và chẩn đoán xác định sản phụ mang hội chứng Marfan bị bóc tách động mạch chủ cấp tính loại A và phình gốc động mạch chủ – tình trạng tim mạch cực kỳ nguy kịch, đe dọa tính mạng của cả người mẹ và thai nhi.
Ê kíp điều trị nhận định, nguyên nhân khiến biến chứng này xảy ra là do sự gia tăng lưu lượng tuần hoàn và áp lực huyết động sinh lý ở giai đoạn cuối của thai kỳ. Các bác sĩ đối mặt với thách thức kép khi cùng lúc phải cứu cả mẹ lẫn con.
Chia sẻ về giai đoạn quyết định đầy căng thẳng đó, BS Thái An cho biết, bóc tách động mạch chủ cấp tính Stanford A là trường hợp cấp cứu tim mạch có tỷ lệ tử vong rất cao và cần được can thiệp càng sớm càng tốt, đặc biệt là trong vòng 48 giờ đầu khiến các bác sĩ đối mặt với một bài toán sinh tử.
“Thách thức trong giải quyết bệnh nền của người mẹ chính là vấn đề chảy máu sau phẫu thuật. Một phụ nữ sau khi mổ lấy thai có thể bị chảy máu tử cung, điều này đặc biệt nguy hiểm và có thể nguy hiểm đến tính mạng của thai phụ. Do đó, chúng tôi phải cân nhắc can thiệp bệnh nền (lóc động mạch chủ) vào thời điểm thật sự thích hợp” – BS Thái An cho hay.
Ngay lập tức, ê kíp khoa Hồi sức Phẫu thuật Tim, Bệnh viện Chợ Rẫy đã hội chẩn khẩn cấp cùng các bác sĩ sản khoa Bệnh viện Hùng Vương. Sau khi cân nhắc kỹ, cả 2 ê kíp thống nhất tiến hành mổ lấy thai cấp cứu.
Ca phẫu thuật được thực hiện thành công và bé trai khỏe mạnh đã chào đời an toàn.
Hiểm nguy chưa hết. Ê kíp bác sĩ sản khoa còn phải thực hiện các kỹ thuật nhằm giảm thiểu nguy cơ băng huyết sau sinh cho sản phụ. Sau phẫu thuật lấy thai khoảng 24 - 36 giờ, bệnh nhân tiếp tục được ê kíp khoa Hồi sức Phẫu thuật Tim xử lý tình trạng bóc tách động mạch chủ.
“Đây là ca phẫu thuật đặc biệt khó vì ngoài thương tổn lan tỏa do hội chứng Marfan thì gốc động mạch chủ của bệnh nhân bị phình rất lớn, kèm hở van động mạch chủ nặng” - Trưởng khoa Hồi sức Phẫu thuật Tim bệnh viện Chợ Rẫy chia sẻ.
Trước thách thức đó, ê kíp đã lựa chọn phương pháp thay toàn bộ gốc và đoạn động mạch chủ lên bằng mạch máu nhân tạo, đồng thời bảo tồn van động mạch chủ tự nhiên. Với kỹ thuật này, ca phẫu thuật kéo dài khoảng 8 tiếng đã giúp người bệnh không phải thay van cơ học, tránh sử dụng thuốc kháng đông suốt đời và cải thiện đáng kể chất lượng sống sau này.
Chủ động tầm soát
Theo BS Thái An, hội chứng Marfan là bệnh lý di truyền tương đối phổ biến (tỷ lệ 1/3000-1/5000) nhưng không phải người bệnh nào cũng gặp biến chứng nặng như phình hoặc bóc tách động mạch chủ khi mang thai. Trong nhiều năm qua, bệnh viện Chợ Rẫy chỉ ghi nhận khoảng 5 trường hợp sản phụ có tổn thương động mạch chủ trong thai kỳ và tất cả đều được cứu sống.
Trường hợp sản phụ K. là bệnh nhân đầu tiên có tổn thương động mạch chủ trong thai kỳ liên quan đến hội chứng Marfan. Chính vì vậy, các chuyên gia đặc biệt khuyến cáo, những người mắc hội chứng Marfan cần được theo dõi định kỳ để phát hiện sớm tình trạng phình gốc động mạch chủ và có kế hoạch phẫu thuật chủ động khi cần thiết. Phụ nữ mang bệnh lý này, nếu có ý định mang thai nên được khám tim mạch và siêu âm động mạch chủ trước khi thụ thai để đánh giá nguy cơ.
BS Thái An cảnh báo: Người thân trong gia đình bệnh nhân bị Marfan cũng cần được tầm soát di truyền vì đây là bệnh có tính chất di truyền gen. Phụ nữ trước khi mang thai nên kiểm tra sức khỏe tim mạch, vì trong giai đoạn thai kỳ, hệ tuần hoàn hoạt động mạnh hơn rất nhiều, có thể khiến những bệnh lý tiềm ẩn trở nên trầm trọng hơn. Nếu được phát hiện sớm, y học hiện nay có thể can thiệp để bảo vệ được cho cả mẹ và con.
