Triển lãm Sợi của họa sĩ Thảo Nguyên Phương gây chú ý với khách thưởng lãm và giới mộ điệu nghệ thuật bởi sự độc đáo. Sự kiện được xem như một dấu ấn tiên phong của nghệ thuật sợi tại Việt Nam.
Để hoàn thành mỗi bức tranh trong triển lãm, Thảo Nguyên Phương mất khoảng 5 tháng. Những bức kỳ công hơn mất tới hơn 2 năm. Mọi công đoạn đều làm bằng tay, với các vật liệu chính là kim, chỉ, búa, khoan, cờ lê. Họa sĩ tự tay dựng khung, căng vải, đóng đinh, cố định từng lớp sợi.
Sau gần 10 năm âm thầm theo đuổi bộ môn gần như chưa từng được nhắc đến ở Việt Nam, họa sĩ Thảo Nguyên Phương muốn mời công chúng và giới yêu mến nghệ thuật lần đầu tiên bước vào thế giới mà cô gọi là “nơi sợi biết thở”.
Chia sẻ với Tiền Phong về nghệ thuật sợi, Thảo Nguyên Phương nói tìm thấy ở cô và chất liệu sợi có sự tương đồng ở nét gần gũi, mềm mại, nữ tính. Không có bản vẽ cố định, họa sĩ để sợi chỉ, lớp sợi tự hòa quyện thành hình, thành màu. Cô gọi kỹ thuật đó là fiber layering, nghĩa là khâu tay hoàn toàn, chồng nhiều lớp sợi lên nhau, tạo nên bề mặt dày, có chiều sâu và độ rung nhất định.
"Tôi cũng gặp khó khăn về tài chính khi mới bắt tay thực hiện. Những sản phẩm thêu đầu tiên không có người mua. Mọi người chỉ quen với tranh sơn mài, màu nước", họa sĩ nói.
Triển lãm Sợi kéo dài đến hết 7/11, đưa người xem qua 4 không gian, tương ứng với những giai đoạn trưởng thành trong hành trình sáng tạo của Thảo Nguyên Phương. Triển lãm mở đầu bằng không gian Dang dở - nơi trưng bày những tác phẩm chưa hoàn thiện, những sợi chỉ rối, những mũi khâu lệch. Tiếp đó là Kế thừa - không gian ghi dấu quá trình học hỏi và thực hành. Ở đây, cô “vẽ lại” những tác phẩm nổi tiếng bằng sợi, như một cách cảm nhận ngôn ngữ cũ qua chất liệu mới.
Không gian tiếp theo cho thấy phong cách riêng của họa sĩ, không gian cuối lại có tên Khởi đầu - nơi cô trưng bày những tác phẩm hoàn thiện nhất - kết tinh của gần 3 năm miệt mài khâu tay. Đây là không gian mang tính tuyên ngôn, khẳng định họa sĩ đã chọn đúng đường.
Nghệ thuật sợi xuất hiện từ những năm 1950 ở châu Âu và Mỹ, khi các nghệ sĩ biến sợi thành chất liệu biểu đạt, thay vì chỉ dùng để dệt may. Đến thập niên 1960-1970, phong trào này lan rộng cùng làn sóng nữ quyền, như một cách khẳng định những gì từng bị xem là “nữ công gia chánh” cũng có thể hóa thành nghệ thuật.
Trên thế giới, những nghệ sĩ như Magdalena Abakanowicz, Sheila Hicks, Anni Albers đã thành công trong việc dùng sợi để thách thức khái niệm nghệ thuật cao cấp, đưa vật liệu giản dị này trở thành phương tiện của tự do và sáng tạo. Ở Việt Nam, khái niệm này khá mới mẻ. Hành trình của Thảo Nguyên Phương mang dáng dấp của một người tiên phong.
