Nên cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước được mua tài sản mã hóa

Thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam có nhiều cơ hội bứt phá

Với tinh thần chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các cơ quan liên quan như Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước đã phối hợp rất chặt chẽ để xây dựng và trình Chính phủ ban hành Nghị quyết số 05. Mặc dù Nghị quyết 05 ban hành với số lượng trang quy định rất ngắn, nhưng công tác triển khai phía sau thì rất nhiều.

Ngay sau khi nghị quyết được ban hành, Bộ Tài chính đã tích cực xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết, trong có quy trình tiếp nhận, xử lý hồ sơ và quy trình giám sát thị trường tài sản mã hóa. Đây là lĩnh vực mới, đòi hỏi sự thận trọng và minh bạch trong quản lý. Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán đã phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an để lấy ý kiến, chuẩn bị phương án lựa chọn, cấp phép và giám sát.

Song song với đó, các quy định pháp lý về thuế và kế toán cho loại tài sản này cũng đang được xây dựng, áp dụng cho cả đơn vị cung cấp dịch vụ, tổ chức phát hành lẫn nhà đầu tư.

Nói về tiềm năng, thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam có nhiều cơ hội bứt phá, không chỉ trong đầu tư mà còn về công nghệ. Rất nhiều kỹ sư Việt Nam đang giữ vai trò chủ chốt tại các công ty blockchain, sàn giao dịch quốc tế. Đây là nguồn lực quý giá có thể thu hút về nước khi khuôn khổ pháp lý và thị trường được định hình rõ ràng.

Chúng tôi cũng kỳ vọng rằng, khi có những doanh nghiệp đầu tiên được cấp phép thì chúng ta sẽ có bức tranh tổng thể của thị trường chính xác hơn, và đồng thời cũng có cơ hội kêu gọi huy động nguồn lực từ bên ngoài – từ các bạn trẻ đang là những kỹ sư công nghệ giỏi – quay trở về Việt Nam để cùng các doanh nghiệp Việt Nam và cùng Chính phủ xây dựng hệ thống công nghệ thông tin, blockchain cho Việt Nam.

Thời gian qua, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đã có phối hợp chặt chẽ với Hiệp hội Blockchain Việt Nam và thị trường. Chúng tôi đã có rất nhiều cuộc trao đổi về kỹ thuật, chuyên môn và đánh giá rằng thị trường Việt Nam sẽ là một trong những thị trường có nhiều cơ hội bứt phá trong khu vực. Chúng tôi tin rằng, dù đi sau, với quyết tâm của các bộ, ngành và sự đồng hành từ cộng đồng công nghệ, Việt Nam sẽ sớm khẳng định vai trò tại khu vực trong lĩnh vực còn rất mới mẻ này.

Chúng ta đang bước vào một giai đoạn mới của kinh tế số

Nghị quyết số 05 về tài sản mã hóa là một bước tiến lịch sử trong cơ chế quản lý tài chính của Việt Nam — lần đầu tiên cơ quan nhà nước thừa nhận và khung hoá pháp lý cho thị trường tài sản mã hóa. Việc ban hành quy định này mở ra nhiều cơ hội lớn.

Việt Nam đang bước vào một giai đoạn mới của kinh tế số, nơi tài sản số và công nghệ blockchain trở thành động lực tăng trưởng. Việc mã hóa tài sản, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản, được kỳ vọng tạo ra kênh huy động vốn hiệu quả, giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng. Khi dự án hoàn thiện và có pháp lý rõ ràng, chủ đầu tư có thể phát hành tài sản số ra công chúng để thu hút nguồn vốn thay vì chỉ vay vốn trung, dài hạn. Cơ chế này giúp ngân hàng giảm rủi ro thanh khoản, doanh nghiệp chủ động dòng vốn, còn nhà đầu tư có thêm lựa chọn sinh lời mới.

Bên cạnh đó, việc công nhận tài sản mã hóa cũng tạo cơ hội thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Bất động sản – lĩnh vực có giá trị lớn và sức hấp dẫn cao – có thể trở thành kênh đột phá trong giai đoạn đầu. Cùng với đó, việc xây dựng sàn giao dịch tài sản mã hóa sẽ góp phần thúc đẩy công nghệ tài chính, nâng cao năng lực an ninh mạng và quản trị rủi ro trong hệ thống ngân hàng, tài chính.

Nghị quyết 05 - Bước ngoặt trong quản lý tài sản mã hóa tại Việt Nam

Việt Nam hiện có khoảng 21 triệu nhà đầu tư tài sản mã hóa, với doanh số quay vòng vượt 200 tỷ USD - con số khổng lồ so với quy mô nền kinh tế. Dù vậy, dòng tiền này vẫn chưa được quản lý và định hướng rõ ràng, trong khi Việt Nam cần khoảng 300 tỷ USD mỗi năm cho đầu tư phát triển. Đáng chú ý, Việt Nam thường xuyên nằm trong top 3 - 4 thế giới về tỷ lệ người tham gia thị trường tài sản mã hóa (khoảng 21% dân số), chỉ sau Hàn Quốc.

Tuy nhiên, rủi ro mất tiền và thiếu cơ chế bảo vệ khiến không ít nhà đầu tư “trắng tay” mà không biết kêu ai. Ngoài ra, nguồn thuế từ các giao dịch này đang chảy ra nước ngoài, trong khi Việt Nam lại gánh rủi ro quản lý. Chính vì thế, Nghị quyết 05 được coi là “điểm rơi vàng” – vừa đảm bảo an toàn cho hàng chục triệu nhà đầu tư, vừa giúp Nhà nước huy động nguồn lực tài chính khổng lồ.

Triết lý cốt lõi của Nghị quyết 05 là “quản lý để phát triển, chứ không phải để ngăn cấm”. Khác với chính sách cấm như ở một số nước, Việt Nam chọn hướng vừa kiến tạo, vừa kiểm soát rủi ro, tập trung vào tài sản mã hóa (tokenized asset) - một phần của tài sản số. Nghị quyết không điều chỉnh chứng khoán hay tiền kỹ thuật số do Ngân hàng Trung ương phát hành (CBDC). Theo đó, Bộ Tài chính sẽ phụ trách quản lý tài sản mã hóa, còn Ngân hàng Nhà nước chịu trách nhiệm với tiền số pháp định.

Ba lợi ích lớn khi tài sản mã hóa được quản lý là:

Việc đưa tài sản mã hóa vào khuôn khổ pháp lý được kỳ vọng mang lại ba lợi ích chiến lược: Tận dụng lợi thế công nghệ, giúp Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong về công nghệ tài chính (Fintech), thúc đẩy đổi mới và phát triển các nền tảng giao dịch trong nước.

Đây là kênh huy động vốn mới, thông qua mô hình “tokenization” - chia nhỏ tài sản lớn (như bất động sản, nghệ thuật, bản quyền…) thành hàng triệu phần nhỏ có thể giao dịch - hàng triệu nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ được tham gia, mở ra kênh đầu tư hấp dẫn và minh bạch.

Ngoài ra, tài sản mã hóa còn mở ra cơ hội hội nhập tài chính toàn cầu, tạo nền tảng cho Việt Nam tham gia mạng lưới tài chính số quốc tế, hướng tới xây dựng trung tâm tài chính khu vực. Trong đó, cần thí điểm tại Đà Nẵng địa bàn có quy mô phù hợp để kiểm soát rủi ro trong giai đoạn đầu phát triển.

Như vậy, để Nghị quyết 05 phát huy hiệu quả, cần triển khai đồng bộ bốn nhóm giải pháp lớn: Phân loại tài sản mã hóa: Xây dựng hệ thống phân loại chi tiết theo chuẩn quốc tế (như IMF, MiCA - EU) để áp dụng quản lý phù hợp từng loại tài sản; Chính sách thuế linh hoạt, théo đó thuế nên được tính theo mức độ rủi ro - tài sản rủi ro cao chịu thuế cao hơn; tài sản khuyến khích đầu tư được giảm thuế.

Quy định cấp phép và vốn điều lệ phải minh bạch, doanh nghiệp phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng, gồm ít nhất 2 cổ đông là ngân hàng, công ty chứng khoán hoặc công ty tài chính. Giai đoạn thử nghiệm kéo dài 5 năm, đánh giá sau 3 năm; Cơ chế quản lý liên ngành phải thành lập Ban Chỉ đạo liên ngành để phối hợp các bộ, ngành trong quản lý, đặc biệt là về rửa tiền, an ninh mạng, sở hữu trí tuệ và phòng chống tài trợ khủng bố.

Những điều vừa nêu là một trong những điều kiện tiên quyết để thị trường phát triển bền vững là nâng cao hiểu biết tài chính. Bởi dù có hơn 20 triệu người tham gia, song phần lớn nhà đầu tư Việt Nam thiếu kiến thức cơ bản, “đầu tư theo phong trào”. Do đó, cần sớm đưa giáo dục tài chính và kiến thức tài sản số vào chương trình học phổ thông và đại học.

Có thể thấy, Nghị quyết 05 là cây cầu vững chắc nối giữa cơ hội đầu tư và an toàn tài chính. Tuy nhiên, cần hiểu rằng, cầu phải đủ rộng để đón dòng vốn lớn, nhưng cũng cần lan can đủ cao và biển báo rõ ràng - tức là có quy định phân loại, thuế và cấp phép minh bạch. Nếu được triển khai hiệu quả, tài sản mã hóa sẽ trở thành đòn bẩy quan trọng, giúp Việt Nam tận dụng lợi thế công nghệ, thu hút nguồn vốn toàn cầu và khẳng định vị thế trên bản đồ tài chính quốc tế.

Chúng ta đang đi nhanh và theo hướng “quản lý để phát triển”

Thực tế, Việt Nam đi sau nhiều quốc gia về hành lang pháp lý cho tài sản mã hóa, nhưng chúng ta đang đi rất nhanh. Nghị quyết 05/2025 của Chính phủ đã mở ra một chương mới – lần đầu tiên tài sản mã hóa được định danh và được thí điểm trong khuôn khổ pháp lý chính thức.

Đây là một bước đi mang tính nền tảng, thể hiện tư duy tiên phong của Chính phủ trong việc nắm bắt xu thế của nền kinh tế số, đồng thời bảo đảm nguyên tắc kiểm soát rủi ro, bảo vệ lợi ích quốc gia và quyền lợi của nhà đầu tư.

Nếu chúng ta tiếp tục giữ được tốc độ hiện nay, tránh chồng chéo, phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan như Ngân hàng Nhà nước, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, thì chỉ trong 2–3 năm tới, Việt Nam hoàn toàn có thể hình thành khung pháp lý tương thích với thế giới, đủ sức bảo vệ nhà đầu tư và thúc đẩy đổi mới.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các quốc gia đi trước đều có cách tiếp cận rất linh hoạt.

Trung Quốc, từ năm 2019, đã coi phát triển tài sản số là một phần trong chiến lược kinh tế quốc gia. Các khu thử nghiệm đổi mới sáng tạo được thiết lập để vừa quản lý, vừa khuyến khích sáng tạo.

Singapore thì tạo ra “sandbox” – vùng thử nghiệm pháp lý cho doanh nghiệp thử mô hình mới trong điều kiện kiểm soát rủi ro.

Thái Lan hay Liên minh châu Âu cũng đã ban hành các khung pháp lý cho tài sản mã hóa, coi đây là trụ cột mới trong nền kinh tế số.

Những mô hình này cho thấy: thay vì né tránh, họ chọn “quản lý để phát triển” – đó cũng là hướng đi Việt Nam cần theo đuổi.

Tôi cho rằng, thị trường tài sản mã hóa không có gì quan trọng hơn nguồn nhân lực.

Đây là lĩnh vực đòi hỏi sự kết hợp giữa hiểu biết về tài chính, công nghệ và pháp lý. Các ngân hàng, tổ chức tài chính, doanh nghiệp và cả cơ quan quản lý cần đầu tư mạnh cho đào tạo cán bộ – những người hiểu công nghệ, nắm luật và có tư duy đổi mới.

Hiện nay, nhiều công ty tài chính – công nghệ đã có 20–50% nhân sự là chuyên gia pháp lý, còn lại là chuyên gia kinh tế và kỹ thuật số. Nếu triển khai đào tạo bài bản, chỉ trong một năm, chúng ta có thể xây dựng được đội ngũ chuyên gia nòng cốt có khả năng vận hành, kiểm soát và phát triển thị trường một cách bền vững.

Chúng tôi đã chuẩn bị 3 năm và cơ bản cho triển khai sàn giao dịch tài sản số

Về sự chuẩn bị của doanh nghiệp bày tỏ mong muốn tham gia thí điểm thị trường tài sản mã hoá tại Việt Nam, Ông Lê Bảo Nguyên, Phó Tổng giám đốc SSI Digital cho biết:

Trong gần 3 năm vừa qua, SSI Digital đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực. Thứ nhất là hỗ trợ cơ quan quản lý kết nối với các nền tảng nước ngoài, quỹ đầu tư và các đơn vị có thể cung cấp giải pháp truy vết dòng tiền, xác minh thông tin. Thứ hai, đã tổ chức ba sự kiện lớn về blockchain và tài sản số, mỗi sự kiện thu hút khoảng 20.000 người tham dự.

Các hoạt động này cho thấy rõ: Việt Nam là thị trường lớn, được các nền tảng quốc tế đánh giá cao. Không chỉ có sức mua, chúng ta còn sở hữu đội ngũ phát triển trẻ, giỏi công nghệ. Nhiều dự án blockchain lớn trên thế giới đều có đội kỹ sư người Việt đứng sau. Đây là lợi thế để Việt Nam không chỉ tham gia, mà còn dẫn dắt nền tảng tài chính số tương lai, cho cả thị trường trong nước và quốc tế.

Từ đó, tôi cho rằng chúng ta cần một hành lang pháp lý cởi mở để thúc đẩy sáng tạo, đồng thời biến Việt Nam thành "cửa ngõ" phát triển hạ tầng tài sản số toàn cầu. Số lượng người tham dự các sự kiện blockchain vượt xa các sự kiện tài chính truyền thống, chứng tỏ sự quan tâm của cộng đồng là rất lớn.

Về công tác chuẩn bị, chúng tôi đã sẵn sàng về vốn, công nghệ, nhân lực và hợp tác quốc tế. Đặc biệt, vấn đề truy vết giao dịch, chống rửa tiền phải dựa vào công nghệ xuyên biên giới, không thể bó hẹp trong hệ thống ngân hàng truyền thống. Nhờ đó, khi Chính phủ bật "đèn xanh", chúng tôi có thể nhanh chóng triển khai sàn giao dịch tài sản số theo chuẩn quốc tế.

Đề xuất xây dựng luật chuyên ngành cho tài sản mã hoá

Nghị quyết 05 về thí điểm tổ chức hoạt động thị trường tài sản mã hóa được đánh giá là bước tiến mang tính lịch sử trong lĩnh vực tài chính Việt Nam, mở ra giai đoạn chuyển đổi quan trọng trong việc hợp pháp hóa và quản lý loại hình tài sản mới. Đây là lần đầu tiên Việt Nam có hành lang pháp lý chính thức cho tài sản mã hóa – lĩnh vực được dự báo sẽ tác động mạnh tới hệ thống tài chính và đầu tư trong tương lai.

Cơ quan quản lý xác định mục tiêu kép là vừa tạo không gian phát triển cho đổi mới sáng tạo, vừa kiểm soát rủi ro, bảo đảm an toàn hệ thống. Việc tham khảo kinh nghiệm từ các thị trường phát triển như Singapore, Nhật Bản, Hồng Kông giúp Việt Nam chọn cách tiếp cận thận trọng, phù hợp với điều kiện thực tế trong nước. Thay vì mở rộng ngay quy mô lớn, Nghị quyết cho phép tối đa năm tổ chức được cấp phép hoạt động trong giai đoạn đầu, bảo đảm khả năng giám sát và duy trì tính cạnh tranh lành mạnh.

Vấn đề minh bạch được xem là trọng tâm trong quản lý. Các doanh nghiệp tham gia thị trường tài sản mã hóa phải tuân thủ chế độ công bố thông tin, báo cáo định kỳ và chịu sự giám sát chặt chẽ. Các quy định về lưu ký, tư vấn phát hành, bảo đảm giá trị tài sản và an ninh mạng được thiết kế chi tiết, tạo nền tảng để thị trường vận hành an toàn, tránh rủi ro gian lận và rửa tiền.

Trong giai đoạn thí điểm, cơ quan quản lý sẽ tập trung giám sát các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa – những đơn vị đóng vai trò cầu nối giữa doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư. Mô hình này được đánh giá là phù hợp để vừa thử nghiệm mô hình mới, vừa hạn chế rủi ro hệ thống, đồng thời tích lũy kinh nghiệm thực tiễn cho giai đoạn hoàn thiện khung pháp lý sau này.

Một thách thức lớn hiện nay là năng lực nhân sự và chuyên môn về công nghệ chuỗi khối, an ninh mạng và quản trị rủi ro tài chính. Việt Nam cần sớm hình thành chương trình đào tạo bài bản, cấp chứng chỉ hành nghề, đồng thời xây dựng đội ngũ chuyên gia đủ năng lực kiểm soát rủi ro, phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố.

Cơ quan quản lý định hướng áp dụng nguyên tắc “quản lý cân bằng” – vừa khuyến khích đổi mới, vừa đảm bảo kiểm soát chặt chẽ. Mục tiêu là hình thành một thị trường tài sản mã hóa minh bạch, hiệu quả, bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư và đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế số quốc gia.

Trên cơ sở kết quả thí điểm, các cơ quan quản lý sẽ tiếp tục nghiên cứu, đánh giá và báo cáo Chính phủ để xem xét hoàn thiện Nghị quyết hoặc xây dựng một bộ luật chuyên ngành dành riêng cho thị trường tài sản mã hóa trong tương lai. Đây sẽ là nền tảng pháp lý quan trọng, giúp Việt Nam từng bước hội nhập và phát triển bền vững trong kỷ nguyên tài chính số.

Vì sao nhà đầu tư trong nước hiện tại chưa được tham gia đầu tư tài sản mã hoá?

“Điều 6 của Nghị quyết 05/2025 của Chính phủ quy định “tài sản mã hoá chỉ được chào bán, phát hành cho nhà đầu tư nước ngoài” Vậy, vấn đề này được hiểu ra sao?” Trả lời câu hỏi này, ông Tô Trần Hòa - Phó Trưởng ban phát triển thị trường chứng khoán - Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết:

Những người tham gia xây dựng dự thảo, chính sách hiện nay xuất phát từ tinh thần thận trọng nhằm bảo vệ nhà đầu tư và kiểm soát rủi ro trong giai đoạn đầu.

Mặc dù có tới 19 - 21 triệu tài khoản liên quan đến tài sản số tại Việt Nam, song con số này chưa phản ánh chính xác quy mô thực tế, do nhiều người sở hữu nhiều tài khoản. Quan trọng hơn, năng lực hiểu biết của nhà đầu tư Việt Nam còn thấp, trong khi thời gian qua đã xảy ra nhiều vụ lừa đảo tài sản số.

Tiền bị chuyển đi trong tích tắc, việc truy hồi hoặc bồi thường gần như bất khả thi nếu xảy ra gian lận. Vì vậy việc mở cửa thị trường cần đi kèm khả năng giám sát và xử lý hiệu quả.

Theo đó, giai đoạn đầu, Việt Nam chỉ cho phép chào bán và phát hành tài sản mã hóa cho nhà đầu tư nước ngoài, vừa để thu hút vốn quốc tế, vừa có thời gian hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao nhận thức công chúng. Song song, các cơ quan quản lý sẽ xây dựng chương trình đào tạo, truyền thông và nâng cao kiến thức tài chính cho người dân, giúp họ hiểu rõ quyền lợi, rủi ro và trách nhiệm khi tham gia thị trường.

Có thể thấy sức hấp dẫn của thị trường không nằm ở việc mở cửa ngay, mà ở chất lượng sản phẩm, tính thanh khoản, minh bạch thông tin và độ an toàn của dịch vụ.

Nên cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước được mua tài sản mã hóa

Chúng ta cần phát triển từng bước và không hạn chế nhưng nếu chỉ cho phép nhà đầu tư nước ngoài tham gia, Việt Nam sẽ tự đánh mất tiềm năng nội lực. Vì vậy, nên cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước được mua tài sản mã hóa.

Tiêu chí “chuyên nghiệp” có thể mở rộng: ngoài kinh nghiệm về chứng khoán, yêu cầu có chứng chỉ, bằng cấp được đào tạo về tài sản số, kể cả từ các khóa học quốc tế hoặc trực tuyến. Điều này vừa đảm bảo an toàn, vừa thúc đẩy dân trí về tài chính và công nghệ.

Khi thị trường tài sản mã hóa vận hành, thanh toán bằng đồng Việt Nam dưới dạng số là điều tất yếu. Do đó, Ngân hàng Nhà nước cần đẩy nhanh nghiên cứu và thử nghiệm tiền số do ngân hàng nhà nước phát hành (CBDC), tránh tình trạng Việt Nam “tụt hậu” trong xu hướng này.

Hiện Việt Nam được xếp vào nhóm quốc gia chậm trong nghiên cứu CBDC theo khảo sát của Atlantic Council.

Đồng thời, không nên loại trừ chứng khoán mã hóa khỏi phạm vi điều chỉnh của Nghị định 05. Nếu không cho phép token hóa chứng khoán, chúng ta mãi chỉ giao dịch theo cách cũ, trong khi thế giới đã tiến rất xa. Việc phân chia nhỏ cổ phần và giao dịch chứng khoán qua nền tảng số sẽ tạo thêm kênh huy động vốn minh bạch, ít rủi ro và dễ tiếp cận hơn cho nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Mặt khác, cần coi giáo dục tài chính là nền móng của thị trường minh bạch. Vì thế cần thành lập một quỹ đào tạo báo chí và chuyên gia về tài sản số, có thể khởi đầu từ các cơ quan báo chí lớn, giúp xã hội hiểu đúng về thị trường mới này.

Để đón đầu làn sóng tài sản số, Việt Nam cần đầu tư mạnh vào hạ tầng dữ liệu, lưu trữ, năng lượng và bảo mật, học theo mô hình của Trung Quốc khi đặt trung tâm dữ liệu ở vùng mát hoặc dưới lòng biển nhằm tiết kiệm điện năng và duy trì an toàn.

Cơ quan quản lý cần yêu cầu các công ty cung cấp dịch vụ giao dịch tài sản số phải tách biệt tài khoản tiền – tài khoản tài sản, đồng thời ký quỹ bắt buộc để bồi thường thiệt hại khi xảy ra sự cố.

Sự thành công của thị trường tài sản số Việt Nam phụ thuộc vào khả năng dung hòa hai yếu tố: An toàn và đổi mới. Nếu quá thận trọng, Việt Nam có thể bỏ lỡ làn sóng tài chính số toàn cầu; nhưng nếu mở cửa ồ ạt mà thiếu hạ tầng và khung pháp lý, rủi ro thiệt hại sẽ rất lớn.

Vì vậy, lộ trình phù hợp là thử nghiệm có giới hạn, song cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước tham gia, đồng thời đẩy nhanh hoàn thiện pháp lý về CBDC, tokenized securities và hạ tầng dữ liệu.

“Thị trường tài sản số là xu hướng không thể đảo ngược. Điều quan trọng không phải là cho phép hay không cho phép, mà là làm thế nào để quản lý và tận dụng nó một cách an toàn, hiệu quả và mang lại giá trị cho nền kinh tế Việt Nam.

Bàn về tài sản mã hoá cần xác định tính xác thực của tài sản gốc

Vấn đề cốt lõi khi bàn về tài sản mã hoá là giá trị và tính xác thực của tài sản gốc. Tài sản đó có thật hay không, có đảm bảo pháp lý - đây là điều đầu tiên làm rõ. Nếu không, nhà đầu tư sẽ không thể tin tưởng mà bỏ tiền ra mua. Ngay cả trong lĩnh vực bất động sản, nơi có tài sản hữu hình rõ ràng thì tình trạng một tài sản được thế chấp ở ngân hàng này, nhưng lại đem bán cho người khác vẫn xảy ra. Có người mua xong, cầm sổ đỏ trong tay rồi mới phát hiện tài sản đó đã được thế chấp. Vấn đề niềm tin và cơ chế bảo đảm giá trị tài sản là nền tảng.

Muốn thị trường vận hành lành mạnh, Nhà nước phải xây dựng một hệ thống thẩm định giá và bảo hiểm quyền sở hữu tài sản. Ở các nước phát triển, trước khi ngân hàng cho vay, sẽ có công ty bảo hiểm kiểm tra toàn bộ tình trạng pháp lý của tài sản từ quyền sở hữu đất, quyền sử dụng, cho tới tranh chấp tiềm ẩn — rồi mới cấp chứng thư bảo hiểm để ngân hàng yên tâm giải ngân. Việt Nam thì vẫn thiếu cơ chế bảo hiểm quyền sở hữu này, và đây là lỗ hổng lớn cần khắc phục nếu muốn tiến tới thị trường tài sản số.

Bộ Tài chính cũng sẽ gặp nhiều thách thức khi tài sản được “mặc áo hoa” — tức là mã hoá nhưng giá trị thực chưa được định lượng hoặc kiểm chứng. Nếu không có cơ chế định giá minh bạch, thẩm định chuẩn, rất dễ biến tài sản mã hoá thành công cụ đầu cơ hoặc rửa tiền.

Một nguy cơ khác là thị trường tiền mã hoá trở thành mảnh đất màu mỡ cho tội phạm tài chính. Thay vì chuyển tiền qua ngân hàng — nơi bị kiểm soát — thì người ta chỉ cần mua Bitcoin hay các token khác để chuyển giá trị ra nước ngoài, rất khó kiểm soát. Tôi kiến nghị mọi giao dịch tài sản mã hoá phải đi qua hệ thống ngân hàng, coi ngân hàng là điểm kiểm soát bắt buộc để ngăn rửa tiền và đảm bảo tính minh bạch của dòng vốn.

Lưu trữ blockchain đắt, nhưng dễ truy xuất

Về công nghệ, blockchain là nền tảng lưu trữ dữ liệu phân tán, hoạt động 24/7, giao dịch nhỏ nhưng tần suất cao. Khác với hệ thống tập trung của ngân hàng vốn luôn có rủi ro khi sao lưu, blockchain cho phép lưu trữ trên hàng nghìn node phân tán. Điều này đồng nghĩa với chi phí lưu trữ rất lớn nhưng khi kiểm tra, truy xuất dữ liệu lại cực kỳ rẻ. Chính vì vậy, blockchain đắt ở khâu lưu trữ nhưng rẻ nhờ tính minh bạch và khả năng xác thực.

Ví dụ, mạng Bitcoin hay Ethereum có hàng chục nghìn node, mỗi lần ghi dữ liệu là nhân lên hàng chục nghìn bản. Nhưng đổi lại, an toàn, chống sửa đổi và dễ tra cứu. Đây là ưu điểm nhưng cũng là thách thức nếu triển khai mà không tính toán kỹ.

Đối với công tác truy vết dòng tiền, hiện Việt Nam chỉ có khoảng ba công ty có khả năng phân tích dữ liệu trên blockchain. Chi phí truy xuất lên đến 50.000 USD/lần, và mỗi lần yêu cầu thông tin blockchain từ các tổ chức nước ngoài thường chỉ áp dụng với các vụ việc lớn – vì rất tốn kém.

Chúng ta có thể học hỏi mô hình từ Trung Quốc, họ xây dựng 100 điểm dữ liệu tập trung, để lưu tối ưu chi phí, kiểm soát chặt chẽ. Trở lại Việt Nam, trọng tâm là xây dựng hạ tầng dữ liệu. Công nghệ có thể tiên tiến đến đâu, thì quay trở lại vẫn là vấn đề rất cơ bản: lưu trữ, truyền dẫn và pháp lý. Tất cả đều là những quá trình đầu tiên.

Bà Bùi Thanh Thủy - Đại diện Ngân hàng SHB hỏi: Bao giờ có lộ trình cụ thể cho việc đầu tư vào lĩnh vực tài sản mã hóa đối với khách hàng cá nhân? Quy trình để đăng ký vào whitelist và mở địa chỉ ví sẽ được thực hiện như thế nào? Khi giao dịch, ai sẽ đảm bảo an toàn và tính thông suốt cho các giao dịch của khách hàng? Trong trường hợp phát sinh vấn đề, cơ quan hoặc tổ chức nào sẽ tiếp nhận và xử lý khiếu nại cho khách hàng?

Hiện, có nhiều nguồn thông tin khác nhau trên thị trường, vậy đâu là nguồn thông tin chính thống mà khách hàng có thể tin tưởng? Với những khách hàng không am hiểu công nghệ, làm thế nào để giảm bớt rào cản công nghệ, giúp họ dễ dàng tiếp cận kênh đầu tư mới này?

Ông Tô Trần Hoà - Phó Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán - uỷ Ban Chứng khoán Nhà nước trả lời:

Khi các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa đầu tiên được cấp phép hoạt động, nhà đầu tư cá nhân đã sở hữu tài sản mã hóa ở nước ngoài có thể mở tài khoản giao dịch tại các tổ chức này trong nước. Quá trình này sẽ tuân thủ đầy đủ các quy định về xác minh danh tính (KYC), xác thực khách hàng và sử dụng tài khoản ngân hàng chính chủ.

Các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa bắt buộc phải xây dựng quy trình xử lý khiếu nại và hợp đồng giao dịch minh bạch, trong đó quy định rõ quyền và nghĩa vụ của nhà đầu tư. Cơ quan quản lý yêu cầu các tổ chức này giải thích rõ ràng, đầy đủ cho khách hàng trước khi ký kết, đảm bảo nhà đầu tư hiểu rõ rủi ro và điều kiện giao dịch.

Về cơ chế quản lý, ông Hòa cho biết, sẽ có ba cơ quan phối hợp quản lý thị trường tài sản mã hóa: Bộ Tài chính (quản lý hoạt động của các tổ chức cung cấp dịch vụ và giao dịch), Ngân hàng Nhà nước (quản lý dòng tiền, phương tiện thanh toán), và Bộ Công an (phụ trách phòng chống lừa đảo, tội phạm công nghệ cao).

Ngoài ra, các tổ chức cung cấp dịch vụ có nghĩa vụ công bố thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời theo quy định. Đây sẽ là một trong những nội dung trọng tâm được kiểm tra, giám sát đầu tiên khi thị trường đi vào vận hành, nhằm đảm bảo minh bạch và bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam trả lời tiếp:

Trong lĩnh vực đầu tư, đặc biệt là các sản phẩm tài chính mới như tiền số hay giao dịch phái sinh, cần đặt yếu tố phòng ngừa rủi ro và bảo vệ nhà đầu tư lên hàng đầu. Từ kinh nghiệm quốc tế, diễn giả dẫn ví dụ ở Singapore – nơi có quy định chặt chẽ về cấp phép giao dịch crypto (license PSA) và yêu cầu khắt khe về năng lực tài chính của nhà đầu tư.

Ông Trung cho rằng, Việt Nam cũng cần phân loại khách hàng theo năng lực tài chính và mức độ hiểu biết để có cơ chế phù hợp. Về phía tổ chức tài chính, cần hướng dẫn khách hàng phân bổ danh mục hợp lý, chỉ nên dành tỷ trọng nhỏ cho các sản phẩm rủi ro cao, đồng thời tăng tỷ lệ đầu tư vào kênh an toàn hơn như trái phiếu.

Ông nhấn mạnh vai trò của các định chế trung gian và sàn giao dịch chuyên nghiệp, giúp thị trường vận hành minh bạch, chuẩn hóa theo thông lệ quốc tế. Diễn giả cũng đề cập vấn đề thể chế quản lý thị trường hàng hóa phái sinh, cho rằng cần thống nhất đầu mối quản lý, chuẩn hóa khái niệm và cơ chế giao hàng (delivery) để thị trường phát triển bền vững.

Để phát triển thị trường tài chính nói chung và thị trường đầu tư mới nói riêng, cần cân bằng giữa bảo vệ nhà đầu tư, thúc đẩy thị trường và phòng chống rửa tiền. Chỉ khi có khung thể chế rõ ràng, đồng bộ, chúng ta mới có thể hình thành hệ sinh thái đầu tư chuyên nghiệp và phát triển bền vững.

Nhiều thách thức trong thực thi, lập sàn giao dịch

Chuyên gia Kinh tế Tài chính - Ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu: Điểm đáng chú ý là Việt Nam lựa chọn con đường thận trọng, khác với cách tiếp cận “đóng hoàn toàn” như Trung Quốc hay “mở toang cửa” như Mỹ. Lộ trình thử nghiệm trong 5 năm cho thấy sự chuẩn bị kỹ lưỡng, giúp cơ quan quản lý có thời gian hoàn thiện khung khổ giám sát, giảm thiểu rủi ro về lừa đảo, rửa tiền, tài trợ khủng bố – những vấn đề đã và đang nổi lên trên toàn cầu khi giao dịch tài sản số bùng nổ.

Nhiều thách thức trong thực thi. Trước hết là vấn đề xác định, lưu ký và bảo đảm giá trị tài sản thực đứng sau tài sản số. Câu hỏi “Ai là người giám sát, bảo đảm giá trị và tỷ lệ quy đổi giữa tài sản thực – tài sản số” vẫn chưa có lời giải rõ ràng trong Nghị quyết 05.

Một điểm đáng lưu ý khác là điều kiện để lập sàn giao dịch tài sản mã hóa khá khắt khe – yêu cầu vốn điều lệ lên tới 10.000 tỷ đồng, cùng tiêu chuẩn an ninh mạng cao. Theo ông Hiếu, quy định này giúp sàng lọc nhà đầu tư yếu kém, nhưng cũng có thể làm giảm tính cạnh tranh, khiến thị trường rơi vào tình trạng tập trung, dễ bị thao túng nếu chỉ có vài doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia.

Rủi ro là có nhưng không đáng sợ nếu chúng ta hiểu và quản lý

Về những vụ việc rửa tiền, gian lận liên quan tài sản mã hóa đang giảm mạnh trên toàn cầu nhờ công nghệ truy vết. Theo thống kê quốc tế, tỷ lệ tội phạm tài chính liên quan blockchain đã giảm từ 0,4–0,5% xuống 0,15% năm 2024, trong khi tổng giá trị giao dịch vẫn tăng mạnh.

Điều này chứng tỏ: nếu được quản lý đúng cách, tài sản mã hóa không làm tăng rủi ro cho hệ thống tài chính, mà ngược lại còn giúp minh bạch hóa dòng tiền.

Thực tế, các ngân hàng ngày nay có thể phát hiện và ngăn chặn rửa tiền qua kênh tài sản số dễ hơn nhiều so với giao dịch truyền thống, bởi mọi giao dịch trên blockchain đều để lại dấu vết rõ ràng.

Cơ hội cho Việt Nam là rất lớn. Với khoảng 20 triệu người đã sở hữu tài sản mã hóa, thị trường nội địa của chúng ta không hề nhỏ. Nhưng phần lớn dòng tiền này vẫn “phiêu du” ở các sàn quốc tế, ngoài tầm giám sát và không đóng góp cho nền kinh tế.

Nếu chúng ta xây dựng được cơ chế quản lý hiệu quả, tài sản mã hóa có thể trở thành một kênh huy động và dẫn vốn mới cho nền kinh tế số, bên cạnh thị trường chứng khoán và hệ thống ngân hàng truyền thống.

Điều quan trọng nhất là phải tạo được niềm tin, niềm tin vào luật pháp, vào công nghệ, và vào tính minh bạch của thị trường.

Mô hình ủy thác đầu tư – lời giải cho thị trường chuyên nghiệp

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt lớn trong cơ cấu nhà đầu tư. Hiện nay, nhà đầu tư cá nhân chiếm tới 80% tổng số nhà đầu tư, khiến hoạt động thị trường dễ biến động và tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Tỷ lệ quá cao của nhà đầu tư cá nhân khiến thị trường phụ thuộc vào các quyết định mang tính cảm tính, thiếu phân tích và không đồng bộ. Điều này dẫn đến dao động lớn về giá cổ phiếu, tâm lý đám đông và rủi ro hệ thống.

Các cơ quan quản lý, đặc biệt là Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, đang rất quyết tâm điều chỉnh cấu trúc thị trường. Mục tiêu của quá trình này là đưa hoạt động đầu tư chuyển dịch dần từ cá nhân sang tổ chức, qua đó chuẩn hóa, chuyên nghiệp hóa và kiểm soát rủi ro tốt hơn.

Theo định hướng mới, nhà đầu tư cá nhân không còn trực tiếp giao dịch, mà sẽ ủy thác vốn cho các công ty chuyên biệt – gọi là công ty cung ứng dịch vụ đầu tư.

Các công ty này sẽ đại diện khách hàng thực hiện các quyết định đầu tư dựa trên những tiêu chí, quy trình và chuẩn mực đã được thiết lập rõ ràng. Nhà đầu tư cá nhân thường thiếu thời gian, thiếu kiến thức chuyên môn và không có bộ máy để theo dõi, ra quyết định hiệu quả. Vì vậy, việc ủy thác cho các tổ chức chuyên nghiệp là cần thiết và hợp lý.

Mô hình này tương tự như việc khách hàng giàu có nhờ ngân hàng quản lý tài sản. Người có tiền nhưng không có chuyên môn sẽ giao vốn cho tổ chức tài chính, yêu cầu họ “làm quản lý tài sản cho tôi”. Dù đầu tư vào tài sản mã hóa hay các loại tài sản khác có thể khác về kỹ thuật, nguyên tắc cốt lõi vẫn là giao phó cho người có năng lực và trách nhiệm thực hiện.

Nếu mọi cá nhân đều trực tiếp tham gia đầu tư tài sản số hoặc chứng khoán mà không qua tổ chức chuyên nghiệp, thị trường có thể đối mặt với nhiều hệ lụy tiêu cực. Đầu tư cá nhân ồ ạt, thiếu chuyên môn không chỉ làm méo mó thị trường mà còn khiến nguồn lực xã hội bị phân tán...

Thay vì đầu tư cảm tính, chúng ta cần đầu tư có tổ chức, có chiến lược và có người chịu trách nhiệm. Đó mới là con đường phát triển bền vững cho thị trường tài chính Việt Nam.

Tin tưởng Việt Nam sẽ tiến gần tới một thị trường tài sản số minh bạch, an toàn và hiệu quả

Buổi tọa đàm không chỉ là diễn đàn chia sẻ mà còn là một “lớp học đặc biệt” để các nhà báo, nhà quản lý và chuyên gia cùng nhau tìm hiểu, tháo gỡ những vấn đề mới mẻ, phức tạp xung quanh tài sản mã hoá.

Các ý kiến tại tọa đàm – từ việc xây dựng hành lang pháp lý, những cảnh báo rủi ro, đến đề xuất cụ thể về cơ chế thí điểm – đều mang tính thực tiễn cao và gợi mở nhiều hướng tiếp cận cho các cơ quan quản lý cũng như giới truyền thông.

Nghị quyết 05 của Chính phủ đã mở ra “một không gian phát triển mới” cho thị trường tài sản số ở Việt Nam. Giống như giai đoạn “mở cửa” trước đây, đất nước đón làn gió mới với cơ hội phát triển mạnh mẽ, song cũng phải sẵn sàng đối mặt với những dao động, thử thách. Cơn gió đổi mới này cần được tận dụng tối đa, nhưng cũng phải được điều tiết cẩn trọng để phát triển an toàn và bền vững.

Tại Toạ đàm, ý kiến từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Bộ Tài chính và Hiệp hội Blockchain Việt Nam, đều thống nhất rằng phát triển tài sản mã hoá phải gắn liền với tính minh bạch, kiểm soát rủi ro và bảo vệ nhà đầu tư.

Nhu cầu về một “sân chơi mới” là có thật, khi ngày càng nhiều nhà đầu tư trẻ, các doanh nghiệp công nghệ mong muốn có cơ hội thử nghiệm, đầu tư, và tạo ra giá trị mới cho nền kinh tế số. Tài sản mã hoá có thể trở thành một kênh hấp dẫn nguồn vốn, một động lực mới cho tăng trưởng nếu được quản lý đúng hướng. Tuy nhiên, song hành với cơ hội là không ít thách thức về nhận thức, khung pháp lý...

Tôi gửi lời cảm ơn tới các bộ, ngành, hiệp hội và chuyên gia đã đồng hành với Báo Tiền Phong trong việc tổ chức tọa đàm “rất kịp thời, khó nhưng thiết thực”. Tôi tin rằng, Việt Nam sẽ từng bước tiến gần hơn tới một thị trường tài sản số minh bạch, an toàn và hiệu quả, vừa bắt kịp xu thế quốc tế, vừa phù hợp với điều kiện trong nước.