Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây ra, lây lan chủ yếu qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết. Các triệu chứng ban đầu thường giống nhau ở mọi lứa tuổi: sốt cao, chảy nước mũi, ho, mắt đỏ, kèm theo những nốt trắng nhỏ trong miệng (hạt Koplik). Sau vài ngày, ban đỏ xuất hiện từ mặt rồi lan xuống toàn thân.
Tuy nhiên, ở người lớn, phản ứng miễn dịch thường mạnh mẽ và phức tạp hơn, khiến bệnh dễ chuyển biến nặng. Các biến chứng phổ biến và nguy hiểm có thể xảy ra gồm viêm phổi, viêm não, suy hô hấp hoặc biến chứng thai kỳ. Trong đó, viêm phổi được coi là biến chứng thường gặp nhất và có nguy cơ cao dẫn đến tử vong nếu không được can thiệp y tế kịp thời.
Tại Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, mới đây các bác sĩ tiếp nhận một bệnh nhân nam 31 tuổi nhập viện trong tình trạng sốt cao liên tục, nổi ban toàn thân, ho khan và khó thở. Kết quả xét nghiệm xác định bệnh nhân mắc sởi biến chứng viêm phổi nặng. Người bệnh phải thở oxy, dùng kháng sinh liều cao kết hợp thuốc kháng virus và được theo dõi sát tại phòng cách li. Các bác sĩ cho biết, nếu nhập viện muộn hơn, bệnh nhân có thể đã đối mặt với nguy cơ suy hô hấp cấp và tổn thương phổi vĩnh viễn. Ca bệnh này là lời nhắc nhở rõ ràng rằng sởi ở người lớn không hề đơn giản.
Không chỉ gây tổn hại sức khỏe người bệnh, sởi còn có hệ số lây nhiễm rất cao, dễ dàng bùng phát thành dịch trong cộng đồng nếu không được kiểm soát. Vì vậy, việc cách li, điều trị kịp thời và tiêm vắc xin phòng bệnh giữ vai trò then chốt trong ngăn chặn dịch bệnh.
Vắc xin – “lá chắn” an toàn, hiệu quả
Tiêm vắc xin được khẳng định là biện pháp phòng bệnh sởi hiệu quả và duy nhất hiện nay. Vắc xin sởi có thể được tiêm đơn hoặc trong các loại vắc xin phối hợp như MMR (Sởi - Quai bị - Rubella). Đây là một trong những loại vắc xin an toàn và mang lại hiệu quả miễn dịch cao nhất.
Trẻ em tại Việt Nam đã được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng, với các mũi tiêm đúng lịch từ khi còn nhỏ. Tuy nhiên, ở người lớn, nhiều trường hợp không còn nhớ rõ mình đã từng tiêm hay chưa, hoặc tiêm chưa đủ liều. Đây chính là “lỗ hổng miễn dịch” khiến dịch bệnh có nguy cơ bùng phát trở lại. Những người trưởng thành chưa từng mắc sởi, chưa từng tiêm hoặc tiêm không đủ, đặc biệt là nhân viên y tế, giáo viên, người thường xuyên đi lại, càng cần chủ động tiêm phòng. Đối với phụ nữ có kế hoạch mang thai, cần tiêm vắc xin ít nhất 1–3 tháng trước khi có thai để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và con.
Khuyến cáo
Các chuyên gia truyền nhiễm thông tin: “Những năm gần đây, chúng tôi tiếp nhận không ít ca người lớn mắc sởi với biến chứng nặng, trong đó có những bệnh nhân phải thở máy. Điều đáng lo ngại là nhiều người không hề biết mình chưa tiêm hoặc tiêm chưa đủ liều vắc xin. Người trưởng thành mắc sởi thường có diễn biến nặng hơn trẻ em, dễ bị viêm phổi, suy hô hấp hoặc viêm não. Tiêm phòng đầy đủ là biện pháp bảo vệ quan trọng nhất”.
Vì vậy những người không chắc chắn về lịch sử tiêm chủng của mình nên đến cơ sở y tế để được tư vấn, xét nghiệm kháng thể hoặc tiêm nhắc lại. “Không nên chủ quan nghĩ rằng sởi chỉ là bệnh của trẻ em. Người lớn mắc sởi không chỉ nguy hiểm cho chính họ mà còn có thể là nguồn lây bệnh cho người thân và cộng đồng. Vắc xin sởi hiện nay an toàn, dễ tiếp cận và là ‘lá chắn’ hữu hiệu nhất để phòng ngừa bệnh”, bác sĩ khuyến cáo.
Các chuyên gia y tế nhận định, trong bối cảnh dịch bệnh có xu hướng gia tăng ở nhiều địa phương, ý thức chủ động tiêm vắc xin của người dân là yếu tố quyết định. Việc tiêm phòng không chỉ giúp bảo vệ bản thân khỏi các biến chứng nguy hiểm mà còn tạo nên “miễn dịch cộng đồng”, góp phần bảo vệ nhóm đối tượng dễ tổn thương như trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người có hệ miễn dịch suy yếu.
Sởi đã từng được kiểm soát tốt trong nhiều năm nhờ chương trình tiêm chủng mở rộng, nhưng khoảng trống miễn dịch ở người lớn đang khiến căn bệnh này quay trở lại. Thông điệp mà các bác sĩ gửi gắm là: Đừng chờ đến khi bệnh bùng phát hoặc nhập viện mới lo tiêm phòng. Chủ động phòng bệnh hôm nay chính là cách bảo vệ sức khỏe ngày mai.
