Ông Nghiêm nói: Gia tăng dân số quá nhanh tác động rất mạnh và sâu sắc đến tất cả các lĩnh vực đời sống kinh tế xã hội, hạ tầng. Theo quy hoạch năm 2011 mà Thủ tướng phê duyệt lẽ ra 4 quận nội đô lịch sử phải giảm nhưng thực tế các quận này đều tăng dân số rất mạnh. Ví dụ như quận Ba Đình nếu năm 2009 là gần 22 vạn dân, đến 2013 tăng lên 24 vạn dân; quận Hoàn Kiếm từ 14,5 vạn dân đã tăng lên gần 16 vạn dân; quận Đống Đa từ 37 vạn dân tăng lên gần 40 vạn dân; quận Hai Bà Trưng từ 30 vạn tăng lên 32 vạn dân…
Yêu cầu kiểm soát dân cư đã từng được đặt ra thế nào với Hà Nội, thưa ông?
Quản lý dân cư là yêu cầu đã nhiều lần được đặt ra, nhất là khi xác định Hà Nội là động lực phát triển vùng Thủ đô, là cầu nối của đất nước trong hội nhập với bên ngoài. Việc mở rộng Hà Nội năm 2008 cũng là nhằm tạo quỹ đất để phân bổ lại dân cư. Trong suốt hơn hai mươi năm nay yêu cầu quản lý dân cư của Hà Nội được đặt ra nhiều lần. Năm 1998, Quy hoạch xây dựng Thủ đô được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đã đặt ra yêu cầu phát triển Thủ đô Hà Nội ra cả hai bên sông Hồng. Quy hoạch đã xác định phát triển đô thị tại Đông Anh, Long Biên có sức chứa 1 triệu dân và giảm dân số nội thành cũ (9 quận) còn 1,5 triệu dân. Năm 1996, trong nội đô lịch sử (vành đai 2 trở vào đến đê sông Hồng) là 96 vạn dân. Sau khi nghiên cứu thành phố đặt mục tiêu giảm xuống còn 80 vạn dân. Khu phố cổ khi đó cũng được yêu cầu phải giảm mạnh dân số. Tuy nhiên cuối cùng thành phố vẫn không thực hiện được. Điều đó dẫn đến năm 2009 nội đô không giảm mà lại tăng lên 1,2 triệu dân!
Có nhiều dự án nhà cao ốc đã gây ách tắc, quá tải nghiêm trọng cho hạ tầng. Vậy phải chăng đang có tình trạng nhồi cao ốc vào nội đô?
Đúng là có tình trạng cao ốc đang gây áp lực lên hạ tầng vốn đã rất yếu. Tôi cho rằng khi phê duyệt dự án, cơ quan chức năng mới chủ yếu căn cứ vào không gian kiến trúc mà có lẽ chưa đặt ra các yêu cầu khắt khe về đường giao thông, nơi đỗ xe, cây xanh… Theo quy chuẩn thì diện tích bãi đỗ xe phải chiếm 3% đất tự nhiên, nhưng hiện nay chúng ta mới đạt 0,3%! Tức là thiếu nghiêm trọng dẫn đến là xe đỗ trên khắp các hè phố, thậm chí cả lòng đường. Phải chăng yêu cầu phân bổ dân cư chưa trở thành cơ sở pháp lý để triển khai khi phê duyệt các dự án? Tôi cũng phải nhắc lại về thực trạng cấp dự án tại Hà Nội là sau khi mở rộng, thành phố phải tạm dừng, rà soát tới khoảng 800 dự án. Đây là con số nói lên nhiều điều và rất đáng lo ngại!
Dự án xây dựng ĐHQG Hà Nội tại Hòa Lạc nhiều năm vẫn “dậm chân tại chỗ”.
Thưa ông, vai trò của các đô thị vệ tinh trong giảm tải nội đô đã được xác định rõ. Vướng mắc nào cần tháo gỡ để phát triển các khu đô thị này?
Nhiều dự án trong khu vực vành đai 2-3 nhiều năm qua vẫn dở dang. Điều đó cho thấy cần phải xác định khu vực phát triển nhà ở cần cụ thể chứ không thể cứ chung chung mãi được. Thành phố cần có chính sách khuyến khích nhà đầu tư xây dựng các khu đô thị theo hướng tạo dựng môi trường sống tốt hơn cho người dân.
Vấn đề tiếp theo là chúng ta đã đặt ra yêu cầu di dời một số trường đại học, trụ sở bộ ngành nhưng thực tế thì làm chưa được bao nhiêu, tiến độ rất chậm. Yêu cầu tiếp theo là cần đẩy mạnh việc quy hoạch, kêu gọi đầu tư các đô thị vệ tinh và thị trấn sinh thái. Trong quy hoạch chung được duyệt, Hà Nội được xác định là chùm đô thị. Thành phố phải xác định được nguồn lực, tạo chính sách ưu đãi mạnh thì mới có thể phát triển được các đô thị vệ tinh. Tôi ví dụ như Hòa Lạc hiện có khoảng 6 vạn dân, nếu trong 20 năm tới muốn nâng lên thành đô thị 60 vạn dân thì phải đẩy nhanh quy hoạch, có chính sách ưu đãi và sự quan tâm rất cao mới có thể thực hiện được. Với Sơn Tây, Sóc Sơn, Xuân Mai… cũng vậy.
Cảm ơn ông.
Mỗi năm có 5 vạn người nhập cư Hà Nội
Ông Tạ Quang Huy - Chi cục trưởng Chi cục Dân số kế hoạch hóa gia đình Hà Nội cho biết, trung bình mỗi năm có khoảng 5 vạn người nhập cư vào Hà Nội. Hiện mật độ dân số của Hà Nội khoảng 2.100 người/km2. So với thủ đô của các nước trong khu vực ASEAN thì con số này rất cao. Bình quân mật độ dân số của các nước chỉ từ 100-200 người/km2. Chẳng hạn như Myanmar là 88 người/km2, Thái Lan là 130 người/km2…, còn so với mật độ chung của cả nước thì mật độ chung của Hà Nội cao gấp 9 lần. Điều đáng nói theo ông Huy, hiện tại có sự chênh lệch khá lớn giữa dân số các quận nội thành với các huyện ngoại thành. “Các giải pháp để giảm sự gia tăng dân số Hà Nội đã được đặt ra từ lâu. Trong đó cần có biện pháp, sự phân bố dân cư hợp lý, quan tâm nhiều hơn đến các vùng ven đô, ngoại thành, hạn chế tối đa việc tăng dân số ở các vùng lõi, vùng trung tâm. Để làm được điều này cần quyết liệt di dời các trường đại học, cơ sở công nghiệp, bệnh viện ra vùng ngoại ô, khuyến khích phát triển các thành phố vệ tinh”, ông Huy nói.
Nguyễn Tú
