Khát… bên biển nước
Dù đang là cao điểm của mùa khô, nhưng hồ Cầu Mới vẫn mênh mông nước với hàng triệu mét khối. Trong khi đó, những thửa đất quanh hồ thì khô nứt nẻ, những loại cây nông nghiệp ngắn ngày đã được nông dân khai thác còn trơ lại thân cây vàng cháy.
Ông Nguyễn Sáu, một người dân ở xã Bàu Cạn nói: “Có đất ở gần hồ nước mà chịu, không lấy được nước để tưới. Nếu có nước thủy lợi để tưới thì nông dân ở đây trồng thêm bắp, đậu trong vụ đông xuân”. Không mong được sản xuất thêm vụ đông xuân nhưng nhà có đàn bò 4 con, mùa khô không còn cây cỏ nào sống nổi ở nương rẫy, ông Hai Vì - chủ đàn bò phải xách bao đi lùng sục cắt cỏ về cho bò ăn hằng ngày. Ông kể, nhà có 5 sào rẫy, nếu có nước trồng thêm cỏ cho bò ăn vào mùa khô thì đỡ nhiều công lao động.
Xuôi về hạ lưu hồ Cầu Mới là bạt ngàn vườn rẫy của nông dân, nhưng hầu như chỉ còn những cây trồng lâu năm mới trụ lại được trong mùa khô, còn lại vàng úa trong cái nắng gay gắt.
“Mấy năm trước thấy nhà nước xây hồ chứa, dân ai cũng mừng, nhưng từ khi có hồ đến nay dân không hưởng được giọt nước nào”.
Anh Nguyễn Văn Luân
Anh Nguyễn Văn Luân ở ấp 8, xã Bàu Cạn, chủ của 4 sào đất trồng đu đủ Thái, dẫn chúng tôi ra thăm vườn. Những cây đu đủ của anh Luân đang cho trái đầy thân, nhưng lá đang teo xoắn lại. Theo anh Luân, vườn đu đủ của anh đang độ sung sức, mỗi trái đạt 2kg – 2,5kg, nhưng gặp hạn, thiếu nước trái teo tóp lại, bông thì khô không đậu trái.
Vườn cây anh đầu tư 15 triệu đồng, nhưng chỉ mới thu được 20 triệu đồng, chưa kể công chăm sóc. Với chất lượng trái như hiện nay, thương lái chê và chỉ mua giá thấp. “Mấy năm trước thấy nhà nước xây hồ chứa, dân ai cũng mừng, nhưng từ khi có hồ đến nay dân không hưởng được giọt nước nào”, anh Luân nói.
Ông Nguyễn Văn Tuấn, cán bộ phụ trách giao thông thủy lợi xã Bàu Cạn cho biết: “Hồ Cầu Mới không có tuyến kênh thủy lợi, mà chỉ có tuyến dẫn nước cung cấp nước cho một số nhà máy sản xuất.
Phần lớn là xả bỏ
Công trình hồ Cầu Mới do Sở NN&PTNT Đồng Nai làm chủ đầu tư với thiết kế cấp nước tưới nông nghiệp cho 1.810 ha, cấp nước công nghiệp và sinh hoạt với công suất 85 ngàn m3/ngày đêm. Tuy nhiên, đến nay theo Cty TNHH một thành viên khai thác công trình thủy lợi Đồng Nai (đơn vị quản lý khai thác hồ), hồ Cầu Mới chỉ cung cấp nước công nghiệp cho 2 doanh nghiệp là Cty Vedan Việt Nam và Cty Hưng Nghiệp Formosa, được 2.719 m3/ngày đêm, đạt gần 2% so với kế hoạch đăng ký. Về nông nghiệp chỉ tưới cho 320 ha lúa đông - xuân.
Với giá nước bán cho công nghiệp là 1.150 đồng/m3, còn nông nghiệp miễn phí, mỗi năm tỉnh Đồng Nai chỉ thu được hơn 1 tỷ đồng từ công trình này. Nói về việc khai thác hồ Cầu Mới, Sở NN&PTNT Đồng Nai cho biết, Cty Vedan Việt Nam đăng ký mua 60 ngàn m3/ngày đêm, Cty Hưng Nghiệp Formosa mua 40 ngàn m3/ngày đêm và được tỉnh phê duyệt.
Một yếu tố khác mà Sở NN&PTNT giải thích nguyên nhân việc khai thác không hiệu quả của hồ Cầu Mới, đó là sau khi xây dựng xong hồ thì có quy hoạch cho dự án sân bay quốc tế Long Thành nên tỉnh, huyện đã ngưng không đầu tư kênh mương.
Hồ làm xong không có kênh mương nên không phát huy được khả năng tưới nước cho nông nghiệp. Tuy nhiên, theo quy hoạch sân bay Long Thành, thì xã Bàu Cạn chỉ mất 87 ha, còn hàng ngàn hécta đất nông nghiệp, đang chờ được tưới nước theo thiết kế của hồ Cầu Mới.
