Việc NATO kinh hãi Nga, do tuần trước Tổng thống Nga Vladimir Putin nói ông sẽ tăng thêm 40 tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) vào kho VKHN của Nga trong năm 2015.

Các quan chức NATO cũng nói đã có báo động, rằng người Nga đã đưa VKHN vào các cuộc tập trận gần đây và tăng cường các chuyến bay tuần tra không phận của máy bay ném bom hạt nhân chiến lược.

Một nhà ngoại giao NATO nói: “Có một nỗi lo ngại cực kỳ về cách Nga công khai phô trương hạt nhân. Vì thế, trong khối có nhiều cuộc họp về VKHN, nhưng rất chậm. Chúng tôi cần chăm chú hơn cho vấn đề này".

Vấn đề VKHN Nga được thực hiện bên lề cuộc họp cấp bộ trưởng quốc phòng NATO trong hai ngày 24 - 25.6, nhưng Mỹ muốn đưa vào nội dung họp chính thức, nên có lẽ cuối năm nay sẽ có cuộc họp của nhóm lập kế hoạch hạt nhân cấp bộ trưởng NATO, để xét lại học thuyết VKHN.

Một trong những chủ đề tiềm năng là tăng cường vai trò VKHN trong các cuộc tập trận của NATO. Và làm cách nào hiểu rõ hơn những cảnh báo của Nga về VKHN: có nên đánh giá nghiêm trọng những tuyên bố của Nga hay chỉ việc xem đó là những lời nói cứng?

Từ sau khi kết thúc Chiến tranh Lạnh, Mỹ và Nga đều giảm kho VKHN, nhưng Nga vẫn còn khoảng 1.582 đầu đạn chiến lược lắp trên 515 tên lửa và máy bay ném bom, còn Mỹ có 1.597 đầu đạn lắp trên 785 tên lửa và máy bay ném bom.

Ở NATO chưa có thông tin nào rằng sẽ lại diễn ra cuộc chạy đua VKHN, và Mỹ hoàn toàn loại trừ đưa tên lửa hành trình trở lại châu Âu.

Nhưng các quan chức NATO, giới quân sự và ngoại giao đều lo ngại vị thế hạt nhân hiện hữu của NATO phản ánh nếp nghĩ của 10 năm trước, khi Nga được xem là một đối tác tiềm năng. Họ nói cần phải thay đổi tối đa nếp nghĩ này.

Dù các cuộc tập trận có VKHN của NATO thuộc diện bảo mật, nhưng NATO vẫn tiến hành chúng, giống như Nga. Nỗi lo ngại ở NATO là có nên nâng cấp vai trò VKHN trong các cuộc tập trận ấy, nhằm thích ứng với mối quan hệ đã khác với Nga.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nói trong cuộc họp báo hôm 24.6, rằng vấn đề VKHN là nghiêm trọng, cần xử lý cẩn trọng: “Các hoạt động hạt nhân, việc Nga đầu tư vào những khả năng hạt nhân mới, và các cuộc tập trận của Nga trong lĩnh vực hạt nhân là một phần của bức tranh toàn cầu, trong đó chúng ta nhìn thấy Nga hung hăng hơn”.

Ông Jens Stoltenberg bác bỏ những nhận định đang có cuộc chạy đua vũ trang kiểu Chiến tranh lạnh với Nga. Theo ông, Mỹ cùng NATO đồng ý nâng cấp quân sự nhằm có thể giúp đỡ nhanh hơn đối với một thành viên NATO bị đe dọa, bằng hỏa lực mạnh hơn và phương tiện tốt hơn.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter và các vị đồng nhiệm Canada và châu Âu tăng sức mạnh cho Lực lượng phản ứng nhanh từ 13.000 quân hồi đầu năm 2015 lên 40.000 quân.

Các đơn vị không quân, hải quân và đặc nhiệm cũng được bổ sung cho lực lượng này, gồm cả lữ đoàn “mũi lao” 5.000 quân, để NATO có thể tăng viện cho bất kỳ thành viên nào bị đe dọa trong vòng 48 giờ.

Các tướng lĩnh NATO cùng quan chức dân sự cũng được tạo điều kiện đơn giản, nhanh chóng hơn trong việc gom quân và tung họ vào hoạt động.

NATO cũng sẽ phát triển các kế hoạch chi tiết để xử lý nếu có khủng hoảng, và một trung tâm số liệu sẽ được mở để NATO triển khai quân nhanh hơn, với đầy đủ phương tiện cần thiết.

Ông Stoltenberg nói cải tổ NATO phần lớn do Nga sáp nhập Ukraine, giả định còn có quân Nga hoạt động ở Đông Ukraine, khả năng triển khai số lượng quân đông của Nga, cùng việc Nga nói cứng về việc sử dụng VKHN.