 |
Các nhà khoa học cho rằng Ngũ Đại Hồ hình thành trên một khu vực nơi từng ẩn núp một điểm nóng cổ xưa. (Ảnh: Posnov) |
Ngũ Đại Hồ (tiếng Anh: The Great Lakes, nghĩa là 'Những Hồ Lớn') gồm năm hồ nằm tại hoặc gần biên giới giữa Canada và Hoa Kỳ. Đây là nhóm hồ nước ngọt lớn nhất trên hành tinh, và hệ thống Ngũ Đại Hồ - sông Saint Lawrence là hệ thống nước ngọt lớn nhất thế giới.
Nghiên cứu mới phát hiện ra rằng điểm nóng Cape Verde, vẫn tồn tại ở Đại Tây Dương, đã làm nóng và kéo giãn lớp vỏ bên dưới điểm mà cuối cùng trở thành Ngũ Đại Hồ. Quá trình này, diễn ra trong hàng chục triệu năm, đã dẫn đến một điểm thấp trong địa hình của khu vực, sau đó các sông băng đã nạo vét trong thời kỳ băng hà. Sau khi các sông băng rút lui, băng tan đã lấp đầy các hồ, hiện chứa 21% lượng nước ngọt của thế giới .
"Đó là điểm nóng đã để lại dấu ấn đầu tiên", Aibing Li, nhà địa chấn học tại Đại học Houston và là đồng tác giả của bài báo mới được công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters, cho biết.
Điểm nóng là các luồng vật liệu nóng bốc lên từ lớp phủ, lớp giữa của Trái đất. Khi các điểm nóng tương tác với lớp vỏ, chúng có thể tạo ra núi lửa, chẳng hạn như Quần đảo Hawaii. Công viên quốc gia Yellowstone cũng được hình thành do một điểm nóng, để lại một vệt núi lửa qua Oregon, Idaho, Montana, Nevada và Wyoming khi lục địa Bắc Mỹ tràn qua nó.
Dấu vết của các điểm nóng cổ đại khó phát hiện hơn vì các núi lửa cũ bị xói mòn. Tuy nhiên, hiện nay có hai điểm nóng ở Đại Tây Dương: Điểm nóng Great Meteor và điểm nóng Cape Verde, dựa trên cách các mảng kiến tạo di chuyển trong hàng trăm triệu năm, đã từng nằm dưới Bắc Mỹ.
Điểm nóng Great Meteor đã vạch ra một đường thẳng bên dưới nơi hiện là biên giới của Ontario và Quebec, sau đó cắt ngang qua Vermont và New Hampshire ngày nay và ra Đại Tây Dương từ 150 triệu đến 115 triệu năm trước. Quá trình này được xác nhận bởi sự hiện diện của kimberlite , đá từ các vụ phun trào núi lửa nhanh chóng có thể mang kim cương lên bề mặt.
Điểm nóng Cape Verde đã từng nằm ngay bên dưới Ngũ Đại Hồ ngày nay. Và những điều kỳ lạ về cách sóng địa chấn di chuyển qua lớp vỏ bên dưới khu vực này thẳng hàng với đường đi của lục địa trên điểm nóng.
Việc kết nối các vùng hồ với các điểm nóng cổ đại có thể tiết lộ cách các hiện tượng định hình các lục địa của Trái đất.
