Sùng bái mèo
“Nhìn chung, mèo Istanbul không phải là thú cưng hay mèo hoang, mà là sự kết hợp của cả hai thuật ngữ này”, ông Marcel Heijnen, nhiếp ảnh gia và tác giả cuốn “City Cats of Istanbul” (Mèo phố Istanbul), nhận định.
Theo ông, mèo không thuộc sở hữu của một cá nhân cụ thể nào “mà được cộng đồng trong từng khu phố chăm sóc”. Ông Heijnen cũng lưu ý rằng người dân địa phương rất tôn kính mèo, điều mà ông chưa từng chứng kiến ở bất kỳ nơi nào khác.
“Mỗi khu vực đều có một phòng thú y chuyên hỗ trợ động vật hoang dã, với dịch vụ triệt sản miễn phí cho mèo hoang”, bà Fatih Dagli, đồng sáng lập Bảo tàng Mèo Istanbul, nói. “Các phòng khám thú y tư nhân cũng cung cấp dịch vụ giảm giá cho mèo hoang, và người dân thường đóng góp để thanh toán chi phí thú y”.
Sự sùng bái mèo từ lâu đã là truyền thống Istanbul. “Niềm yêu thích mèo hoang đã có từ thời Istanbul còn nằm dưới sự cai trị của Ottoman”, ông Heijnen nói. Trong thời kỳ này, các tổ chức địa phương đã đảm bảo việc chăm sóc động vật hoang dã. Tình yêu dành cho động vật thậm chí đã tạo ra một nghề nghiệp mới gọi là mancaci (“người trông mèo”).
“Mancaci được giao nhiệm vụ đảm bảo mèo của thành phố được cho ăn, đồng thời cư dân cũng có thể mua thức ăn từ mancaci và tự tay cho mèo ăn”.
Bà Dagli tin rằng mối quan hệ này còn xa xưa hơn nữa. “Kể từ thời Phoenicia, các thương nhân trên biển thường nuôi mèo trên tàu để phòng chống loài gặm nhấm”, bà nói. Khi các tàu buôn lụa và gia vị cập bến các cảng Istanbul đông đúc trong thời kỳ La Mã và Ottoman, vô số loài mèo cũng đến theo.
Ngày nay, cư dân Istanbul vẫn vui vẻ chia sẻ không gian của họ, cả trong nhà lẫn ngoài đường phố, với các cư dân mèo. Giữa một đô thị ồn ào, náo nhiệt như vậy, những chú mèo đường phố Istanbul lại là những cư dân yên tĩnh nhất.
Dù là ngồi trên chiếc ghế gỗ để nghỉ ngơi hay tựa lưng vào bờ kè chắn sóng ngắm nhìn toàn cảnh thành phố, những chú mèo Istanbul mang đến cảm giác bình yên cần thiết giữa một nơi đôi khi hỗn loạn.
Vô số chú mèo dành sự quan tâm cho những người khác, những người sẵn sàng dừng lại và vỗ nhẹ vào lòng, một lời mời gọi thân thiện không phân biệt biên giới hay ngôn ngữ.
Như ông Heijnen đã chứng thực, khi một chú mèo Istanbul chọn lòng bạn để ngủ trưa, khi mùi thịt nướng, nghệ tây, ngô nướng và cá thu tươi lan tỏa khắp người, Istanbul trở thành một cuộc tấn công nhẹ nhàng, dễ chịu vào các giác quan.
Các thành phố hiếm khi được biết đến với sự dịu dàng của chúng. Chúng được xây dựng cho con người, chứa đầy những yếu tố khổng lồ như đường sá, nhà cửa, cầu cống, và được làm từ những vật liệu cứng như gạch, bê tông, kính và thép.
“Việc có thêm một loài sinh vật khẳng định vị thế của mình trong mớ hỗn tạp đó thực sự đặc biệt. Chứng kiến người dân địa phương quan tâm đến những sinh vật này còn đặc biệt hơn nữa”, ông Heijnen nói.
Đại sứ du lịch không chính thức
Dạo bước quanh khu phố cổ Fatih để chiêm ngưỡng hai nhà thờ Hồi giáo Blue và Hagia Sofia nổi tiếng, du khách có thể dễ dàng bắt gặp chú mèo Sulo. Chú mèo béo tròn màu xám trắng này sẽ tạo dáng chụp ảnh cho khách du lịch tại Quảng trường Sultanahmet, luôn ở gần người chăm sóc nó.
Tại các khu phố trên sườn đồi và dọc theo eo biển Bosphorus, những chú mèo nằm dài trên ghế đá và cuộn tròn trong những ngôi nhà gỗ hình chữ A để ngủ trưa.
Bên ngoài các khu chợ và ga tàu điện ngầm, những bát thức ăn khô và nước uống chờ đợi những chú mèo đói bụng đi ngang qua, và người dân địa phương cùng du khách chia sẻ phần ăn trong quán cà phê của họ với mèo hoang cọ vào chân họ.
Nhiều cửa hàng cũng nuôi mèo làm thú cưng, một cách hiệu quả để thu hút du khách vào bên trong. “Mối quan hệ cộng sinh giữa mèo và người bắt đầu từ khu vực này”, ông Heijnen nói. “Vào thời Ottoman, mèo được nuôi vì những lý do thực tế. Chúng giúp xua đuổi loài gặm nhấm khỏi thực phẩm dự trữ”.
Ngày nay, mèo có một nhiệm vụ khác. Chúng là những đại sứ du lịch không chính thức, làm dịu đi những góc cạnh của một thành phố bận rộn, khắc nghiệt.
Nhiều chú mèo hoang ở Istanbul sẽ xuất hiện dưới chân du khách và trong ảnh; khuôn mặt, bàn chân và tiếng kêu của chúng sẽ đọng lại trong trái tim họ rất lâu sau khi họ rời khỏi nơi này. Chúng là một lời nhắc nhở về những điều có thể khi chúng ta chia sẻ không gian, thức ăn và cuộc sống của mình một cách bình yên với những loài khác, dù ở nhà hay khi đi du lịch.
Hơn 15 triệu người sống tại thành phố lớn nhất Thổ Nhĩ Kỳ, nơi nằm giữa châu Âu và châu Á ở hai bên eo biển Bosphorus, giống như một chú mèo nhà nửa ngồi trên ghế sofa, nửa ngồi trên bàn cà phê.
