Làm thế nào mà những con thú sừng sững này, vốn được tìm thấy trong môi trường sống lạnh giá, đầy tuyết, lại trở thành người kéo xe trượt tuyết của ông già Noel?
 |
Tuần lộc sống ở vùng khí hậu cực lạnh |
Hóa ra, nó đã được vào bài thơ “ Chuyến thăm từ Thánh Nicholas” của Clement Clark Moore vào năm 1823. Một số nhà khoa học cho rằng, tuần lộc là một trong những loài động vật được thuần hóa đầu tiên vào khoảng 2.000 năm trước. Nhiều xã hội ở Bắc Cực vẫn dựa vào loài động vật này để kiếm thức ăn, quần áo và vật liệu làm nơi trú ẩn.
Tuần lộc lớn cỡ nào?
Tuần lộc đực cao khoảng 1,8 đến 2,1 m. Con cái thường nhỏ hơn, cao khoảng 1,7 đến 1,9 m. Con đực nặng từ 65 - 240 kg và con cái nặng 55 - 140 kg.
Theo Đại học Alaska Fairbanks, đây là loài hươu duy nhất mà cả con đực và con cái đều mọc gạc. Mỗi nhung phát triển từ một cuống gọi là cuống trên xương trán của hộp sọ. Những chiếc gạc xương này được bao phủ bởi một lớp da lông, gọi là nhung, được trang bị các mạch máu cung cấp oxy cho xương phát triển.
Gạc của con đực có thể dài tới 130cm và nặng tới 15kg, khiến chúng to hơn và nặng hơn đáng kể so với gạc của con cái. Con đực trưởng thành rụng gạc vào tháng 11, trong khi con cái trưởng thành rụng gạc cho đến tháng 4 hoặc tháng 5. Thực tế này cho thấy rằng, tất cả những con kéo xe trượt tuyết của ông già Noel, bao gồm cả Rudolph nổi tiếng, rất có thể là con cái.
Tuần lộc có mũi đỏ?
Nói về thủ lĩnh của bầy tuần lộc kéo xe chở ông già Noel, bí mật để Rudolph có mũi má hồng hào là mạng lưới mạch máu dày đặc trong mũi. Các nhà nghiên cứu y học ở Hà Lan và Đại học Rochester ở New York cho biết, tuần lộc có vẻ như có nhiều mao mạch mang máu đỏ và giàu oxy hơn 25% so với con người.
John Cullen thuộc Đại học Rochester cho biết: “Ở những vùng khí hậu lạnh hơn… lưu lượng máu trong mũi tăng lên sẽ giúp giữ ấm bề mặt của mũi. Mạng lưới mạch máu dày đặc trong mũi tuần lộc cũng rất cần thiết để điều chỉnh nhiệt độ cơ thể bên trong của con vật, giống như nhiều loài động vật có vú, tuần lộc không đổ mồ hôi."
Tuần lộc sống ở đâu?
Tuần lộc được tìm thấy ở một vùng cực lớn bao quanh Bắc Cực, ở Alaska, Canada, Greenland , Bắc Âu và Bắc Á trong các sinh cảnh lãnh nguyên, núi và rừng. Phạm vi nhà của chúng có thể lên tới 500 km2, theo Encyclopedia Britannica.
Các loài tuần lộc phụ, chẳng hạn như tuần lộc rừng ( Rangifer tarandus caribou), có thể được tìm thấy ở xa về phía nam tới 46 độ vĩ bắc (bắc Mỹ). Cả hai phân loài tuần lộc Peary và tuần lộc Svalbard (Rangifer tarandus platyrhynchus) đều có thể tồn tại ở xa về phía bắc tới 80 độ vĩ bắc, chúng đi qua Greenland, Svalbard và các vùng phía bắc khác.
Tuần lộc sống bầy đàn
Tuần lộc là sinh vật sống bầy đàn. Chúng kiếm ăn, đi lại và nghỉ ngơi theo từng nhóm. Những đàn này có thể bao gồm từ 10 con đến vài trăm con. Vào mùa xuân, đàn có thể đông hơn - từ 50.000 đến 500.000 thành viên. Các đàn tuần lộc thường di chuyển về phía nam khoảng 1.600 km đến 5.000 km để tìm thức ăn vào mùa đông.
Một trong những đàn lớn nhất và được nghiên cứu nhiều nhất sống trên bán đảo Taimyr, ở cực bắc của Nga. Theo dõi cho thấy đàn tuần lộc ở Taimyr đạt đỉnh 1 triệu cá thể vào năm 2000, giảm xuống còn 600.000 vào năm 2016.
Biến đổi khí hậu có thể là một phần của vấn đề. Hàng năm vào mùa xuân và mùa thu, đàn tuần lộc này di cư để đẻ con trên bán đảo đến nơi trú ẩn mùa đông của chúng trong các khu rừng. Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đã thay đổi thời gian của chuyến đi này, có nghĩa là những con non vẫn còn quá nhỏ để thực hiện cuộc hành trình dài.
Tuần lộc ăn gì?
Tuần lộc là động vật chỉ ăn thực vật. Chế độ ăn uống của chúng có thể bao gồm các loại thảo mộc, dương xỉ, rêu, cỏ, chồi, nấm và lá. Trung bình, một con tuần lộc trưởng thành ăn khoảng 4 đến 8 kg thực vật mỗi ngày.
Vào mùa đông, tuần lộc phải đào bới tuyết để tìm thức ăn. Chúng đào bằng cách sử dụng gạc của mình và gặm các địa y chứa đầy năng lượng được gọi là rêu tuần lộc.
Tuần lộc sinh sản như thế nào?
Mùa sinh sản kéo dài từ tháng 8 đến tháng 9, và thời kỳ mang thai của con cái kéo dài khoảng 7,5 tháng. Những con tuần lộc cái thường chỉ sinh một con tại một thời điểm, mặc dù chúng được phát hiện có tới 4 con cùng một lúc. Khi mới sinh, một con tuần lộc con nặng từ 6 đến 8 kg.
Tuần lộc con có thể đứng sau giờ đầu tiên của cuộc đời và trong vòng một tuần, chúng bắt đầu ăn thức ăn rắn ngoài sữa mẹ. Chúng được cai sữa hoàn toàn trong vòng sáu tháng và bắt đầu mọc bộ gạc đầu tiên vào khoảng sinh nhật thứ hai của chúng.
Vào thời điểm sinh nhật 1 tuổi, tuần lộc con nặng khoảng 65 đến 75 kg. Tuần lộc trưởng thành từ 4 đến 6 tuổi và sống từ 15 đến 18 năm. Con cái có xu hướng sống lâu hơn con đực, với một số con đạt tới 15 tuổi, trong khi con đực dễ bị săn mồi hơn nhiều sau mùa giao phối và có tuổi thọ trung bình trong tự nhiên là 4,5 năm.
Loài dễ bị tổn thương
Tuần lộc được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) liệt vào danh sách dễ bị tổn thương . Sách đỏ về các loài bị đe dọa của IUCN cho biết loài này đã bị suy giảm 40% dân số trong vòng 21 đến 27 năm qua. Hiện có khoảng 3,5 triệu con tuần lộc ở Bắc Mỹ, khoảng 1 triệu con tuần lộc hoang dã ở Âu-Á và khoảng 3 triệu con tuần lộc nhà ở Bắc Âu, theo Encyclopedia Britannica.
