Như ma trận
Đánh giá 12 năm thực hiện Pháp lệnh phí và lệ phí, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhận định dù thu được một số kết quả nhất định, nhưng cũng tồn tại nhiều vướng mắc.
Cụ thể công tác quản lý thu chi từ phí và lệ phí còn chưa đúng pháp luật. Tỷ lệ nộp vào ngân sách nhà nước còn chưa đúng quy mô dẫn tới việc phân tán nguồn lực quốc gia. Công tác kiểm tra, kiểm soát, giám sát quản lý các loại phí và lệ phí để lại đơn vị chưa hiệu quả.
ĐB Nguyễn Hồng Vinh (Hải Phòng) cho rằng việc lạm thu phí và lệ phí diễn ra từ thành thị tới nông thôn khiến người dân gánh vô số khoản phí khác nhau. Hơn nữa dù phí thu nhiều nhưng chất lượng dịch vụ lại không được cải thiện.
ĐB Nguyễn Sỹ Cương (Ủy ban Pháp luật) nêu, ngoài việc chịu hàng trăm loại phí, lệ phí, người dân và doanh nghiệp còn chịu thêm áp lực do một số bộ, ngành, địa phương tạo thêm các khoản đóng góp khác nhau.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng khẳng định việc người dân cho rằng có quá nhiều loại phí và lệ phí là hiểu lầm. Bởi Pháp lệnh phí và lệ phí được ban hành có 73 phí và 43 lệ phí và Chính phủ quy định chi tiết gồm 301 khoản phí và lệ phí (171 khoản phí và 130 khoản lệ phí), chỉ còn 21 loại chưa có hướng dẫn cụ thể.
Dù vậy, Bộ trưởng Dũng thừa nhận có tình trạng một số địa phương huy động thu các khoản thu mang tính xã hội, xây dựng cơ sở hạ tầng nhưng tính vào phí và lệ phí. Chủ nhiệm Phùng Quốc Hiển đề nghị Bộ Tài chính phải làm rõ đâu là phí, lệ phí và giá dịch vụ.
Tránh tình trạng người dân bị nhầm lẫn, thậm chí bị lừa vì rất nhiều nơi lợi dụng danh nghĩa của nhà nước để trục lợi. Ví dụ, tiền trông giữ xe, dù rất nhỏ chỉ là 5 nghìn 10 nghìn nhưng rất tùy tiện có khi là 20, 30 nghìn có khi là 100 nghìn,.. thậm chí đứng đằng sau các tổ chức cá nhân đó có một số cấp chính quyền địa phương.
Tiếp thu ý kiến này, nhưng Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng chỉ nêu giải pháp chung chung như: tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền để người dân thể hiện đâu là phí, lệ phí, đóng góp tự nguyện, huy động…. Kịp thời phát hiện chấn chỉnh các sai sót; Thực hiện thanh tra theo thẩm quyền của Bộ Tài chính về phí và lệ phí; Hàng năm gửi công văn tới địa phương thường xuyên rà soát bãi bỏ các quy định không đúng quy định.
Phí chồng phí?
Trước chất vấn của nhiều đại biểu về việc đã thu Phí bảo trì đường bộ nhưng vẫn tồn tại các trạm thu phí, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Hồng Trường cho biết sau khi thực hiện thu phí bảo trì đường bộ hiện chỉ còn các trạm BOT.
Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Đinh Văn Nhã cho rằng khi quốc lộ 1A hoàn thành sẽ có tới 20 trạm thu phí BOT. Như vậy nếu tuyến giao thông huyết mạch này đi vào vận hành sẽ lại xảy ra tình trạng phí chồng lên phí?
Thứ trưởng Trường trình bày việc xây dựng quốc lộ 1A nằm trong chủ trương xã hội hóa đầu tư một số tuyến quốc lộ. Nếu đầu tư từ ngân sách thì tuyến quốc lộ 1A cần khoảng 100.000 tỷ đồng, nếu xã hội hóa sẽ tiết kiệm được 50.000 tỷ đồng.Vì vậy, Bộ Giao thông Vận tải đề xuất Chính phủ cho phép đầu tư theo hình thức BOT, cứ 70km có một trạm thu phí, chúng tôi đã kêu gọi được 17 nhà đầu tư”.
“Nếu đầu tư bằng ngân sách thì chúng ta vẫn phải lập trạm thu phí. Chúng tôi đã tính toán kỹ là một xe tải 20 tấn từ TPHCM đến Hà Nội có mức phí khoảng 1,5-1,7 triệu đồng, mức phí này có thể chấp nhận được”, ông Trường nói.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Phùng Quốc Hiển đề nghị thứ trưởng Bộ Giao thông giải thích về việc xe đã nộp phí bảo trì đường bộ nhưng vẫn phải đi qua trạm thu phí BOT thì giải quyết ra sao. Thậm chí có những cung đường trạm BOT dày hơn quy định.
Thứ trưởng Trường khẳng định “không chồng phí”. Vì Nghị định 18 quy định quỹ bảo trì đường bộ để bảo trì các đoạn đường không phải BOT, còn các đoạn đường BOT thì nhà đầu tư phải tự bỏ tiền ra để duy tu, sửa chữa. “Trong khi ngân sách khó khăn, người dân cũng phải đóng góp cùng chính phủ để xây dựng cơ sở hạ tầng. Người dân phải biết để chia sẻ và đồng tình”, Thứ trưởng Trường nói.
Về việc nhiều nơi diễn ra thực trạng phụ thu, lạm bổ rồi hình thành quỹ, gửi tiền vào ngân hàng hưởng lãi chứ không nộp vào kho bạc. Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng khẳng định việc này là sai, nếu phát hiện sẽ xử lý theo quy định của pháp luật.
Kết quả thu phí, lệ phí (2011-2013)
Năm 2011: 42,023 tỷ đồng; Năm 2012: 29.112 tỷ đồng; Năm 2013: 31.271 tỷ đồng.
