Sáu giờ sáng, mặt trời mới chỉ thấp thoáng sau những cánh rừng hàng nghìn người thợ Sông Đà cùng với hàng nghìn ngươì dân, trong đó có bà con dân tộc Tày, Nùng, Dao, Thái với những bộ quần áo dân tộc đủ các màu sắc đứng ken đặc trên suốt chiều dài hơn một cây số hai bên bờ sông Gâm vui mừng và hồi hộp chờ đợi giờ phút sông Gâm bắt đầu chuyển dòng.
Hầu hết những người thợ Sông Đà ấy đều từ thủy điện Yaly, Cần Đơn, hầm đường bộ qua đèo Hải Vân về đây, để “bắt” dòng sông Gâm giữa núi rừng Na Hang (Tuyên Quang) “nhả” ra ánh sáng. “Hỡi sông Gâm, ta chinh phục ngươi”, “Vinh quang thay những người đi làm thủy điện”, “Hạnh phúc thuộc về những người đúng hẹn”…
Những khẩu hiệu như thế ở đôi bờ sông Gâm tôi đã nhiều lần nhìn thấy, ở các công trình thủy điện Hoà Bình, Trị An, Yaly, Sông Hinh, Sê San 3… Vậy mà hôm nay nhìn những khẩu hiệu này ở Na Hang, tôi vẫn cứ xúc động bởi sức chế ngự thiên nhiên và khai phá của con người. Vinh quang và hạnh phúc này trước hết thuộc về những người thợ Sông Đà, những người đã gắn bó với công trình này suốt ba năm qua.
Lại nhớ, cách đó 7 tháng, ở núi rừng Tây Nguyên, những người thợ Sông Đà cũng đã làm được một điều kỳ diệu là ngăn sông Sê San trước mùa lũ để thi công dự án thủy điện Sê San 3, sớm hơn dự kiến gần một năm. Việc ngăn sông Sê San trước mùa lũ đã tận dụng được mấy tháng đầu mùa lũ khi đập tràn Nhà máy thủy điện Yaly tích nước trong lòng hồ chưa xả lũ để thu dọn lòng sông, đồng thời góp phần đẩy nhanh tiến độ thi công, giảm chi phí bảo vệ các thiết bị, máy móc.
Theo các chuyên gia về thủy điện, quyết tâm và sáng kiến của cán bộ và công nhân Sông Đà trong việc ngăn sông trước lũ đã tiết kiệm chi phí hơn 300 tỷ đồng. Việc tổ máy 1 phát điện sớm hơn dự kiến một năm cũng làm lợi cho Nhà nước 900 tỷ đồng (tương đương với 1.127 triệu kwh điện).
Việc ngăn sông Sê San và sông Gâm của dự án thủy điện Sê San 3 và Na Hang, hai dự án tổng thầu EPC (tư vấn, thiết kế, cung cấp thiết bị, xây lắp) đầu tiên của Tổng Cty Sông Đà trước lũ thành công đã đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc trong vai trò tổng thầu của những người làm thủy điện. Nó cũng cho phép rút ngắn thời gian thi công công trình từ 1 - 1,5 năm, tiết kiệm đáng kể nguồn tài chính cho đất nước.
Điều này cũng khẳng định tính ưu việt của phương thức tổng thầu EPC và chủ trương của Chính phủ giao cho doanh nghiệp trong nước làm tổng thầu là hết sức mạnh dạn và đúng đắn.
Đã 4 năm rồi, song tôi không thể quên được những ngày khốn khó của người Sông Đà thời kỳ “hậu Yaly”. Nỗi lo thiếu việc, hết việc hằn lên trên khuôn mặt của Chủ tịch HĐQT Đinh La Thăng, Tổng giám đốc Lê Văn Quế.
Hàng ngàn người thợ đã gắn bó gần cả cuộc đời với nghề làm thủy điện giờ đây có nguy cơ thất nghiệp phải đi đào vàng, chạy xe ôm, nuôi lợn hay ở lại Tây Nguyên trồng rừng.
Làm gì để có việc làm là chủ đề nóng bỏng trong tất cả các cuộc họp giao ban dù là ở công trường hay ở Tổng Cty. “Cái khó đã ló ra cái khôn” khi những người đứng mũi chịu sào của Tổng Cty Sông Đà đã mạnh dạn đề xuất với Chính phủ cho làm chủ đầu tư xây dựng Nhà máy Thủy điện Cần Đơn theo hình thức BOT (xây dựng – kinh doanh – chuyển giao).
Những năm tháng khó khăn ấy một lần nữa người thợ Sông Đà lại thổi bùng lên ngọn lửa truyền thống, dũng cảm đương đầu với thách thức mới về đời sống và việc làm. Đây chính là giải pháp hữu hiệu tạo việc làm cho 5.000 lao động cùng thiết bị xe máy. Sau gần 3 năm thi công, đến nay, hai tổ máy của Nhà máy thuỷ điện Cần Đơn, công suất 72 MW đã đi vào vận hành và sản xuất được gần 500 KWh điện.
Vây là từ một nhà thầu chuyên làm thuê cho nước ngoài, bằng uy tín, kinh nghiệm và cả sự sáng tạo, trong một thời gian không dài, Tổng công ty Sông Đà đã vươn lên trở thành nhà đầu tư trong lĩnh vực thủy điện. Cho đến nay, Tổng công ty đã làm chủ đầu tư xây dựng 15 dự án thủy điện với tổng công suất 650 MW và làm tổng thầu EPC ở 6 dự án thủy điện lớn như Tuyên Quang, Sê San 3, Bản Lả, Prâykrông…
Mới đây, Tổng Cty còn được Chính phủ chỉ định đứng đầu tổ hợp thi công xây lắp dự án thủy điện Sơn La bao gồm 13 nhà thầu có tên tuổi. Qua các công trình, có thể nói Tổng Cty Sông Đà đã lột xác với một cuộc cách mạng thực sự về kỹ thuật, công nghệ và quản lý, đặc biệt là thay đổi đồng bộ hàng loạt máy móc, thiết bị thi công hiện đại, công nghệ tiên tiến và sự chuẩn bị về nhân lực “nhìn xa trông rộng”.
Nếu như ở Thác Bà, Hoà Bình, Tổng Cty Sông Đà giống như người tập sự, học việc dưới sự hướng dẫn của chuyên gia nước ngoài thì tại thủy điện Yaly, Sê San 3, Tuyên Quang, Cần Đơn… những người thợ Sông Đà đã đảm đương được tất cả các phần việc. Nếu như các nhà máy thủy điện trước đây phải thi công từ 4 – 5 năm thì bây giờ rút xuống chỉ còn 2 – 3 năm.
Không phải ngẫu nhiên mà kỹ sư Strêkhốp -Trưởng đoàn chuyên gia Nga tại Yaly - nhận xét rằng: “Thợ Việt Nam làm thủy điện Yaly nhanh hơn, kinh tế hơn các dự án thủy điện khác trên thế giới có cùng công suất và điều kiện thi công”.
Có thể nói, Tổng Cty Sông Đà không chỉ là một tập đoàn kinh tế mạnh mà còn là một đại công trường hừng hực một nguồn cảm hứng lao động sáng tạo dồi dào chưa từng có!
