 |
Một phiên họp của Hội đồng Bảo an LHQ. (Ảnh: Xinhua) |
“Chúng tôi khẳng định rằng chiến tranh hạt nhân không thể mang lại chiến thắng và không bao giờ được xảy ra”, tuyên bố chung của các nước gồm Trung Quốc, Nga, Anh, Mỹ và Pháp, khẳng định. Ngôn ngữ này nhắc lại tuyên bố của hai nhà lãnh đạo Mỹ và Liên Xô là Ronald Reagan và Mikhail Gorbachev đưa ra sau hội nghị thượng đỉnh năm 1985 tại Geneva.
Tuyên bố được công bố trước thềm một hội nghị của LHQ về không phổ biến vũ khí hạt nhân. Sự kiện đáng lẽ diễn ra từ ngày 4-28/1 tại New York, Mỹ, nhưng bị hoãn do tình trạng lây lan nghiêm trọng biến thể Omicron.
Hội nghị này nhằm rà soát Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT). Ban đầu hội nghị dự kiến được tổ chức vào năm 2020 nhưng bị hoãn nhiều lần do đại dịch COVID-19.
Các hội nghị rà soát được tổ chức 5 năm một lần kể từ năm 1975, gần đây nhất vào năm 2015. Hội nghị này tạo diễn đàn để các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân thảo luận với các quốc gia không sở hữu vũ khí hạt nhân. Khoảng 190 nước đã ký NPT.
Tuyên bố chung được đưa ra vào thời điểm căng thẳng dâng cao giữa Nga, Trung Quốc và phương Tây vì khủng hoảng ở Ukraine và Trung Quốc gia tăng sức ép quân sự với đảo Đài Loan.
Một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ nói rằng lời lẽ trong tuyên bố chung đã được đúc kết từ các cuộc họp của P5 trong nhiều tháng, dù môi trường an ninh đang căng thẳng.
“Ở cấp độ cơ sở, có thể nói đây là cách chúng tôi nghĩ về những rủi ro, và đây là sự thừa nhận một điều mà chúng tôi muốn tránh, nhất là trong thời điểm khó khăn này. Vì thế tôi nghĩ là xứng đáng”, vị quan chức nói.
NPR là kết quả thoả thuận giữa các nước không sở hữu vũ khí hạt nhân và 5 nước sở hữu vũ khí hạt nhân, rằng các nước không sở hữu sẽ không theo đuổi loại vũ khí này, còn các nước sở hữu cam kết sẽ từ bỏ. 4 quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân không được thừa nhận theo NPT gồm Israel, Ấn Độ, Pakistan và Triều Tiên. Những nước này cũng không thể hiện dấu hiệu sẽ từ bỏ vũ khí của mình.
Thất bại trong thực thi thoả thuận hạt nhân Iran năm 2015 và bế tắc trong đàm phán khôi phục thoả thuận này đang làm tăng nguy cơ phổ biến vũ khí hạt nhân, nhất là ở Trung Đông.
Bộ Ngoại giao Nga khẳng định, Mátxcơva coi hội nghị thượng đỉnh giữa các cường quốc hạt nhân lớn trên thế giới là điều cần thiết.
Trung Quốc cho rằng tuyên bố chung này sẽ giúp giảm nguy cơ xung đột hạt nhân.
"Tuyên bố chung của 5 nhà lãnh đạo các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân sẽ giúp tăng cường tin cậy lẫn nhau và thay thế cạnh tranh giữa các cường quốc bằng hợp tác", Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Mã Triêu Húc được Xinhua dẫn lời.
“Với môi trường an ninh như hiện nay, tôi khá sốc khi thấy P5 có thể đồng ý nhiều như vậy”, ông Heather Williams, giảng viên cấp cao về nghiên cứu quốc phòng tại trường King’s College London, nói với báo Guardian.
Ông Williams và nhiều chuyên gia hạt nhân khác cho rằng các cường quốc hạt nhân cần tăng cường các kênh trao đổi xử lý khủng hoảng để giảm nguy cơ xung đột bất ngờ leo thang thành chiến tranh hạt nhân.
