Mang làng nghề đến gần người trẻ
Cuối tháng 11, tại trường ĐH Sư phạm – ĐH Đà Nẵng, sự kiện triển lãm số "Di sản gốm Xứ Quảng" được tổ chức, thu hút sự tham gia của gần 2.000 bạn trẻ. Không gian triển lãm với các sản phẩm hiện vật tạo gốm và hiện vật gốm truyền thống mang đến câu chuyện hàng trăm năm của làng gốm Thanh Hà (phường Hội An Tây, TP. Đà Nẵng).
Bên cạnh đó, không gian triển lãm số ứng dụng công nghệ giúp các bạn trẻ có thêm trải nghiệm mới mẻ, tham quan làng gốm bằng công nghệ thực tế ảo AR/VR, mô hình 3D, bản đồ di sản số…
Tại sự kiện, các bạn trẻ cũng được tham gia các hoạt động workshop hấp dẫn, tham gia vào quá trình làm gốm dưới sự hướng dẫn của các nghệ nhân làng gốm Thanh Hà (Đà Nẵng). Chương trình talkshow Gốm xứ Quảng cũng tạo cơ hội để sinh viên được trò chuyện với các nghệ nhân đã gắn bó cả cuộc đời với nghề gốm.
Theo bạn Đoàn Nguyễn Trà Giang, Bí thư Chi đoàn 22SLS (Trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng) – Trưởng nhóm dự án, xuất phát từ hoạt động tìm hiểu về làng xã Việt Nam trong chương trình học, Chi đoàn đã tổ chức tham quan, tìm hiểu và phát triển hoạt động gắn với bảo tồn, giữ gìn làng gốm Thanh Hà.
Sau khi dành thời gian để tìm hiểu về lịch sử làng nghề, gặp gỡ với các nghệ nhân, các thành viên đã cùng nhau lên ý tưởng và triển khai dự án số hóa để mang làng nghề gốm đến gần hơn với các bạn trẻ, qua đó, giới thiệu, quảng bá, mời gọi du khách đến với làng gốm Thanh Hà, tạo sinh kế bền vững cho người dân.
“Trong bối cảnh hiện nay, làng nghề đang đối mặt với nguy cơ mai một khi các sản phẩm công nghiệp ngày càng phổ biến và khoảng cách giữa di sản truyền thống với giới trẻ ngày càng lớn. Chính vì vậy, chúng em quyết định lựa chọn Gốm Thanh Hà làm chủ đề truyền thông nhằm kết nối giá trị truyền thống với công nghệ hiện đại, góp phần bảo tồn và lan tỏa di sản làng nghề đến đông đảo công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ”, Giang kể.
Với sự hỗ trợ của các công cụ trí tuệ nhân tạo như Gemini, Chat GPT, các bạn trẻ đã bắt tay sáng tạo một phóng sự về lịch sử hình thành, quy trình làm gốm cũng như video hoạt hình AI với cách kể chuyển sáng tạo, truyền tải câu chuyện làng nghề nhẹ nhàng, dí dỏm, dễ tiếp cận với các bạn trẻ.
Nhóm cũng xây dựng bảo tàng ảo bằng các công nghệ dựng hình 3D với công cụ hỗ trợ AI như Meshy AI và Tripod để tái hiện các hiện vật gốm một cách chân thực. Những mô hình 3D này sau đó được tích hợp lên nền tảng Metastep, mang đến cho người xem cảm giác như đang trực tiếp bước vào không gian trưng bày, quan sát từng sản phẩm gốm dưới nhiều góc độ khác nhau.
Riêng với bản đồ số VR 360, nhóm đã trực tiếp đến khảo sát thực địa tại làng gốm Thanh Hà, chụp ảnh không gian 360 độ và dựng bản đồ tương tác trên nền tảng Thinglink.
Nhờ đó, toàn bộ không gian làng nghề được tái hiện sống động trên nền tảng số, chỉ với một thao tác chạm, bất kỳ ai cũng có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp mộc mạc mà giàu chiều sâu của làng gốm. Tất cả các sản phẩm số trên được tích hợp trên website để dễ dàng lan tỏa, giúp du khách, các bạn trẻ dễ dàng tiếp cận và tìm hiểu về Gốm Thanh Hà.
“Đối với em, việc quảng bá, giới thiệu về các làng nghề cũng là một cách để người trẻ chung tay gìn giữ và phát triển nghề truyền thống, phát triển du lịch làng nghề, giúp người dân làng nghề có nguồn thu nhập ổn định. Bằng công nghệ, làng nghề sẽ hiện diện, đến gần với du khách thông qua màn hình điện thoại hay một cú click chuột, đó là cách làm truyền thông hiệu quả nhất”, Giang nói.
“Dự án số bảo tồn, phát huy và quảng bá giá trị lịch sử, văn hóa gốm Thanh Hà, Hội An, Đà Nẵng” của Chi đoàn 22SLS (Trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng) là tác phẩm xuất sắc giành giải Nhất cuộc thi sáng tác sản phẩm truyền thông giới thiệu các mô hình sinh kế, các nghề truyền thống của Việt Nam.
Cuộc thi do Trung ương Đoàn tổ chức, nằm trong khuôn khổ dự án 6 “Truyền thông và giảm nghèo về thông tin” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025.
Gen Z thổi làn gió mới cho nghề truyền thống
Kể từ khi phát động, Ban Tổ chức đã nhận được hơn 100 sản phẩm dự thi của đoàn viên, thanh niên trên cả nước. Nhiều tác phẩm khai thác lịch sử hình thành, quá trình phát triển của các nghề truyền thống lâu đời như: tranh dân gian Đông Hồ, gốm Thanh Hà (Hội An, Đà Nẵng), nghề dệt khăn rằn, nghề đan đó, gốm Bàu Trúc, đá mỹ nghệ Non Nước, nước mắm Phú Quốc, trống Đọi Tam, gốm sứ Lái Thiêu…
Tham gia cuộc thi với sản phẩm “Làng nghề dệt khăn choàng Long Khánh A”, bạn Trần Thị Minh Thư (Kênh truyền thông SChannel) đã dành thời gian để tìm hiểu về làng nghề khăn rằn của quê hương. Qua quá trình tiếp cận thực tế, Thư nhận ra rằng nhiều làng nghề truyền thống đang dần mai một, trong khi cuộc sống của người làm nghề vẫn còn nhiều bấp bênh.
“Là một người có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội, em mong muốn có thể trở thành cầu nối, “trẻ hóa” di sản, đưa những sản phẩm làng nghề đến gần hơn với mọi người, góp phần cải thiện kinh tế của bà con – những người ngày ngày cần mẫn giữ nghề truyền thống”, Thư nói.
Cũng mang trong mình trăn trở ấy, Nguyễn Đăng Hiếu (Bắc Ninh) – nghệ nhân gen Z duy nhất hiện nay của làng tranh dân gian Đông Hồ với lịch sử gần 500 năm – luôn nỗ lực tìm cách quảng bá rộng rãi hơn về nghề truyền thống, để những người còn bám trụ với làng nghề có thêm động lực gắn bó.
“Vốn dĩ Tranh Đông Hồ là dòng tranh của người nông dân, gắn liền với cuộc sống hằng ngày người dân Việt Nam. Em vẫn đang cố gắng để lan tỏa nghề tranh Đông Hồ đến gần hơn với các bạn trẻ, góp phần phát triển du lịch làng nghề để vực dậy nghề truyền thống”, Hiếu ấp ủ.
Theo anh Hoàng Đức Nam, Phó trưởng ban Công tác Đoàn (Trung ương Đoàn), cuộc thi là hoạt động triển khai Dự án Truyền thông và giảm nghèo về thông tin thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025 của Trung ương Đoàn.
Năm nay, cuộc thi thu hút đông đảo các nghệ nhân trẻ, các bạn sinh viên, các nhà sáng tạo nội dung số trên nền tảng mạng xã hội, góp phần lan toả công tác truyền thông bảo tồn, phát triển các sản phẩm thủ công truyền thống.
“Với góc nhìn của người trẻ về bảo tồn và phát huy các giá trị của các làng nghề truyền thống để phát triển kinh tế của từng địa phương, các bạn đã mang đến nhiều cảm xúc mới, cách thức thể hiện mới, trẻ trung, hiện đại nhưng vẫn truyền tải đầy đủ tinh thần trách nhiệm của người trẻ đối với việc lưu giữ, bảo tồn các di sản văn hóa của dân tộc. Các tác phẩm được chăm chút, đầu tư, phản ánh thực tế các mô hình sinh kế và nghề truyền thống”, anh Nam nói.