Cả tháng nay, những cư dân tại Dolphin Plaza (Mỹ Đình) bất ngờ trước hình ảnh một người phụ nữ lớn tuổi không ngại nắng mưa, ngày ngày đứng trên một chiếc máy nâng, đan những sợi nilon trong suốt thành một hình khối đồ sộ như một mạng nhện khổng lồ. Đó là nghệ sĩ thị giác Ludwika Ogorzelec (Ba Lan), một trong ba nghệ sĩ lớn của thế giới đang góp mặt trong chuyến lưu trú nghệ sĩ mang tên “Tháng thực hành nghệ thuật” tại Trung tâm văn hóa Heritage Space.
Chào Ludwika! Dường như bà là nghệ sĩ đầu tiên trong “Tháng thực hành nghệ thuật” hoàn thành tác phẩm. Chúng tôi thấy nó rất lạ mắt, bà có thể giải thích thêm được không?
Đây là một tác phẩm trong chuỗi dự án có tên là “Thủy tinh hóa không gian”. Tôi bắt đầu thực hiện các tác phẩm từ những năm 80. Ngay từ thời sinh viên, tôi đã cực kì quan tâm đến các đường thẳng và không gian. Tôi theo đuổi nó xuyên suốt trong tất cả tác phẩm đến tận bây giờ, chỉ có vật liệu và kĩ thuật được điều chỉnh.
Thủy tinh hóa không gian? Đây có vẻ là một định nghĩa khá… trừu tượng.
Đó là sự chia cắt không gian thông qua việc sử dụng các đường thẳng giao nhau. Không khí chính là nguyên liệu chủ đạo của tôi, tôi cuộn nó lại và giữ bên trong một hình khối đa chiều. Trong đó chứa đựng rất nhiều hiện tượng hóa học,vật lý mà mắt thường không thể nhìn thấy được. Tôi muốn mọi người dừng lại và chiêm ngưỡng sự chuyển động của không khí. Nó tồn tại quanh chúng ta, nhưng mọi người thường chẳng bao giờ để tâm.
Đây là một chuyến lưu trú sáng tác, vậy hình dáng của nó là do bà ngẫu hứng nghĩ ra sau khi đến Việt Nam?
Hãy nhìn tác phẩm của tôi này! Liệu anh có nghĩ rằng có thể thực hiện nó mà không có ý tưởng, phác thảo và tính toán hay không? (cười) Tác phẩm của tôi rất phức tạp và đòi hỏi kĩ thuật. Giống như xây một ngôi nhà, tôi phải đo đạc và tính toán nền móng, khối lượng vật liệu, không thể ngẫu hứng được. Nhưng khâu chuẩn bị cũng khá nhanh, tôi đã có kinh nghiệm trên 30 năm với nó rồi.
Cũng có những thay đổi đặc biệt để phù hợp. Đây là lần đầu tiên tôi làm tác phẩm theo trục dọc, từ trước đến giờ tất cả đều là hình khối nằm ngang. Sự thay đổi này cũng là một cách thích nghi thú vị.
 |
Nghệ sĩ LudwikaOgorzelec và tác phẩm thực hiện tại Việt Nam.
Bà muốn gửi gắm điều gì cho khán giả Việt Nam thông qua tác phẩm này?
Tôi không có ý định dạy điều gì cho các khán giả của mình. Tác phẩm này không phải được dùng để truyền tải những thông điệp. Tôi chỉ làm cho người xem ngạc nhiên, mang tới cho họ những khoảnh khắc phấn khởi.
Đã hơn 30 năm bà rong ruổi khắp thế giới để làm nghệ thuật. Tôi cảm thấy ngạc nhiên, tại sao một người phụ nữ lại chọn cuộc sống như thế?
Tôi đã chọn gắn bó với nghệ thuật bởi đó là công việc tôi làm tốt nhất. Đàn ông hay phụ nữ có thể khác nhau về chuyện này chuyện khác nhưng nghệ thuật thì không. Nếu tôi có gia đình có thể cuộc sống của tôi sẽ khác, chắc sẽ hay ho lắm, và nghệ thuật của tôi chắc cũng sẽ khác đi. Nhưng tôi không chọn điều đó. Tôi chọn sống với nghệ thuật, đó là mái nhà và gia đình tốt nhất mà tôi mong muốn.
Là một người phụ nữ lại chọn cuộc sống như thế, quả thật đáng kinh ngạc!
Tôi là con người, vậy thôi. Anh có vẻ phân biệt giới tính nhỉ?
Ý tôi là việc bà đang làm khá vất vả!
Anh nghĩ công việc bàn giấy không vất vả hay sao? Nếu ngồi bên máy tính suốt tôi sẽ bị đau lưng và đầy bệnh xương khớp. Thật tuyệt vời vì tôi không phải làm một công việc như thế mà được di chuyển, vận động. Chắc vì vậy mà sức khỏe tôi rất dẻo dai đấy.
Nhưng tôi vẫn thắc mắc, liệu có bao giờ bà có ý định dừng lại?
Ý anh là dừng lại điều gì? Có một lần tôi bỏ dở tác phẩm ở New York vì điều kiện ở nơi ấy khá tệ, tôi không muốn tác phẩm của mình không tốt và chứa đầy sự tức giận nên đã dừng lại. Còn với nghệ thuật và “Thủy tinh hóa không gian” thì không bao giờ. Nếu có lúc tôi không đủ sức khỏe thì tôi sẽ quay lại việc vẽ, nhưng việc đó thiên về cảm xúc và không thú vị bằng việc này nên tôi mong lúc đó đến thật muộn.
Sau gần một tháng ở Việt Nam, bà đánh giá thế nào về những nghệ sĩ đang sáng tác cùng mình trong “Tháng thực hành nghệ thuật”.
Tôi thấy rất nhiều nghệ sĩ tài năng nhưng tôi cũng thấy nhiều người không thể hiện cái tôi riêng mà làm giống người khác. Điều này làm tôi thấy không vui.
Thật ra vì cuộc sống của hầu hết nghệ sĩ Việt Nam khá chật vật. Có thể điều đó đã ảnh hưởng đến sức sáng tạo và mức độ tiếp cận của họ?
Tôi biết cuộc sống ở đây có nhiều điều kiện bất lợi. Rất ít nghệ sĩ có thể sống bằng nghệ thuật. Nhưng làm nghệ thuật thì tất cả mọi nơi đều khó khăn, nghệ sĩ ở đâu cũng nghèo, không phải riêng Việt Nam. Tôi cũng nghèo. Nhưng tôi sống với nghệ thuật không phải vì tiền, nó không phải là vấn đề lớn. Ngược lại nghệ thuật mang lại cho tôi những chuyến đi. Ví dụ như chuyến đi này, tôi nhận lời nghệ sĩ Trần Trọng Vũ vì anh ấy là bạn tôi và vì tôi chưa đến Việt Nam. Tôi không đi vì tiền.
Vậy bà có lời khuyên gì với những nghệ sĩ vẫn đang tìm cách định hướng phong cách cho bản thân?
Điều này và một vấn để rất lớn với tất cả mọi nghệ sĩ. Tôi đã từng không tìm ra được hướng đi riêng cho mình, nhưng sau đó tôi đã nghiên cứu và tìm ra “Thủy tinh hóa không gian”. Tôi mong các bạn ấy cũng sớm nhận ra điều mình thật sự quan tâm.
Trân trọng cảm ơn bà!
Ludwika Ogorzelec là nghệ sĩ thị giác nổi tiếng người Ba Lan, sinh năm 1953, hiện sinh sống và làm việc chủ yếu tại Pháp. Từ những năm 1980, Ludwika đã có nhiều cuộc triển lãm với đề tài “Thủy tinh hóa không gian” trên khắp thế giới.
Chương trình “Tháng thực hành nghệ thuật” với chủ đề “Chuyển động Brown” diễn ra tại Trung tâm Văn hóa Heritage Space (Tòa nhà Dolphin, 28 Trần Bình, Mỹ Đình, Từ Liêm, Hà Nội) từ ngày 15/11 đến 12/12 với sự góp mặt của 3 nghệ sĩ thị giác lừng danh thế giới: Ludwika Ogorzelec (Ba Lan), Thierry Fontaine (Pháp), Yun Woo Choi (Hàn Quốc) cùng những nghệ sĩ trẻ Việt Nam. Dự án được cố vấn bởi nghệ sĩ Trần Trọng Vũ.
Triển lãm các tác phẩm của chương trình đang diễn ra tại Heritage Space.
