Mỹ bối rối vì tình hình hỗn loạn ở Ai Cập

> Liên Hợp Quốc họp kín về bạo lực đẫm máu Ai Cập
> Ai Cập trải qua ngày đẫm máu nhất trong lịch sử

Xe bọc thép, xe ủi tham gia phá lều trại của người biểu tình hôm 14/8.

Ông Obama hôm qua thể hiện thái độ không hài lòng với đợt trấn áp người biểu tình theo cách bạo lực của quân đội Ai Cập.

Bộ Y tế Ai Cập thông báo, ít nhất 638 người thiệt mạng ngày 14/8 khi quân đội và cảnh sát giải tán người biểu tình đòi mở đường cho Tổng thống bị lật đổ Mohamed Morsi trở lại nắm quyền.

Các nhà phê bình cho rằng, ông Obama làm quá ít, quá muộn và chính quyền Washington liên tục đưa ra những tín hiệu lẫn lộn, trong đó có việc Mỹ không gọi việc lật đổ ông Morsi hôm 3/7 là đảo chính. Theo họ, những điều này làm giảm khả năng tác động vào các sự kiện ở Ai Cập.

Nhóm lưỡng đảng gồm các chuyên gia của Mỹ về vấn đề Trung Đông cho rằng, việc hủy đợt tập trận chung là điều cần thiết, nhưng không có tác dụng phục vụ các mục tiêu của Mỹ ở Ai Cập. “Thất bại của Tổng thống trong việc ngừng trợ cấp kinh tế và hủy tập trận chung là lỗi chiến lược làm ảnh hưởng các mục tiêu và làm suy yếu uy tín của Mỹ, sau hàng loạt lời kêu gọi của Mỹ đối với chính quyền Ai Cập là tránh đổ máu đều bị phớt lờ”, các thành viên của nhóm chuyên gia về Ai Cập nhận xét.

Một số cựu quan chức Mỹ cho rằng, quyết định của ông Obama phản ánh hành động cân bằng của người đứng đầu nước Mỹ, từ khi quân đội Ai Cập hạ bệ vị tổng thống được bầu cử tự do đầu tiên của nước này, một hành động mà Mỹ dường như phớt lờ bằng cách không kêu gọi phục chức cho ông Morsi. Nhà Trắng đã nỗ lực tỏ ra ủng hộ dân chủ ở Ai Cập, trong khi vẫn bảo vệ lợi ích chiến lược của Mỹ từ sự ổn định của Ai Cập, hiệp ước hòa bình với Israel và hợp tác quân sự với Washington, trong đó có đặc quyền tiếp cận kênh đào Suez dành cho Mỹ.

Với mong muốn duy trì một số liên hệ với các tướng lĩnh Ai Cập, ông Obama thông báo hủy đợt tập trận chung mang tên “Ngôi sao sáng” diễn ra 2 năm một lần, nhưng không cắt khoản viện trợ 1,55 tỷ USD, trong đó 1,3 tỷ USD dành cho quân đội Ai Cập, được Mỹ chu cấp hằng năm.

Người biểu tình Ai Cập bị thương khi lực lượng an ninh giải tán đám đông tại Cairo. Ảnh: AP.

Công cụ tốt để duy trì lợi ích

Một cựu quan chức quân sự cấp cao của Mỹ cho rằng, “Ngôi sao sáng” từ lâu đã không thực sự quan trọng đối với Washington vì những cuộc tập trận này phần lớn sử dụng xe tăng cũ kỹ, không đồng bộ, không phù hợp với trọng tâm quân sự của Mỹ là chống nổi dậy và chống khủng bố.

“Đây là bước đi hợp lý vì đợt tập trận này không quan trọng và không hợp thời lắm. Hủy tập trận là lựa chọn tốt mà lại không tốn thêm chi phí đi kèm”, vị cựu quan chức giấu tên nhận xét. Một cựu quan chức khác của Mỹ cho rằng, với việc hủy tập trận chung, chính quyền Obama dường như đã tìm được “một công cụ hữu ích mà không làm hại tới quan hệ tổng thể với quân đội Ai Cập”.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel trong bài phát biểu hôm 16/8 nói rằng, ông đã gọi điện cho Tổng Tư lệnh quân đội Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi để nhắc nhở về tình trạng bạo lực gần đây đang đẩy quan hệ hợp tác quân sự giữa hai nước rơi vào nguy hiểm. Tuy nhiên, ông Hagel nói rằng, Washington vẫn sẽ duy trì quan hệ quân sự với Cairo.

Trong một thông báo phát đi ở Cairo hôm qua, Tổng thống Ai Cập nói rằng, quan điểm chỉ trích đàn áp bạo lực của ông Obama không căn cứ trên thực tế và sẽ chỉ tăng cường, khuyến khích các nhóm bạo lực.

Trúc Quỳnh Tổng hợp