Người nổi tiếng sẽ không còn là “nạn nhân”
“Tôi cũng buồn và thất vọng vô cùng khi mình đã vô tình trở thành cầu nối cho hàng giả”, MC Hoàng Linh viết trên trang cá nhân. Trước đó, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử (Bộ VHTTDL) đã ra quyết định xử phạt 107,5 triệu đồng, kèm theo yêu cầu xóa bài đăng, tháo gỡ nội dung vi phạm và cải chính thông tin đối với Nguyễn Hoàng Linh vì vi phạm trong hoạt động quảng cáo.
Cụ thể, MC Hoàng Linh đã quảng cáo hai sản phẩm sữa không kiểm chứng chính xác về nguồn gốc, chất lượng. Cô cho biết được nhãn hàng cung cấp đầy đủ giấy tờ, giấy phép, và đã tin tưởng dùng thử trước khi chia sẻ rộng rãi.
Tình tiết này phản ánh đúng thực trạng phổ biến hiện nay: người nổi tiếng, KOL, influencer (người có sức ảnh hưởng) dễ dàng gật đầu với các hợp đồng quảng cáo trị giá hàng trăm triệu đồng, nhưng lại không kiểm tra tính xác thực của sản phẩm, thường miễn trừ trách nhiệm bằng lý do “tin nhãn hàng”.
Ngày 16/6/2025, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo (Luật số 75/2025/QH15) được Quốc hội thông qua, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Đây là lần đầu tiên, pháp luật Việt Nam quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của người chuyển tải quảng cáo, bao gồm cả người nổi tiếng, người có ảnh hưởng, chuyên gia, y bác sĩ, người có học hàm học vị, KOL, KOC và bất kỳ ai trực tiếp xác nhận, giới thiệu sản phẩm.
Theo quy định tại Điều 8a của luật sửa đổi (Luật số 75/2025/QH15), những người này phải đảm bảo tính chính xác, trung thực và có căn cứ với nội dung mình quảng bá, đồng thời chịu trách nhiệm pháp lý nếu thông tin sai lệch gây hậu quả cho người tiêu dùng.
Bà Nguyễn Thu Giang, Giám đốc điều hành một công ty tư vấn truyền thông chuyên phụ trách chiến dịch quảng cáo cho các doanh nghiệp thực phẩm và mỹ phẩm, nhận định: “Sau vụ việc của MC Hoàng Linh, chúng tôi ghi nhận phản ứng dây chuyền rất rõ rệt từ phía các nhãn hàng. Họ bắt đầu siết hợp đồng, yêu cầu người giới thiệu sản phẩm ký cam kết chịu trách nhiệm pháp lý với toàn bộ nội dung mình đăng tải. Không còn chuyện gửi vài dòng mô tả sản phẩm rồi để mặc người nổi tiếng nói gì thì nói.
Các doanh nghiệp yêu cầu đầy đủ hồ sơ pháp lý, giấy công bố chất lượng, giấy phép quảng cáo và bắt đầu rà soát lại danh sách cộng tác viên. Ngay cả các đơn vị trung gian cũng không thể làm qua loa như trước mà phải kiểm tra kỹ giấy tờ từ phía khách hàng. Tôi cho rằng đây là tín hiệu tích cực. Những người làm nghề nghiêm túc không sợ, còn ai từng qua mặt công chúng bằng nội dung sai lệch thì nên dừng lại”.
Không thể mãi buông lỏng quảng cáo trá hình, sai sự thật
Lãnh đạo Bộ VHTTDL trong quá trình xây dựng luật nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật Quảng cáo là cần thiết và cấp bách trong bối cảnh quảng cáo trá hình, quảng cáo sai sự thật, quảng cáo lợi dụng lòng tin đang tràn lan, nhất là trên mạng xã hội.
Thực tế cho thấy, trong vài năm gần đây, hàng loạt nghệ sĩ, người nổi tiếng từng quảng cáo sản phẩm giảm cân cấp tốc, mỹ phẩm làm trắng da, thuốc hỗ trợ điều trị ung thư, hoặc thực phẩm chức năng thần kỳ với nội dung sai lệch, gây hậu quả cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, chế tài xử phạt gần như không đáng kể, người nổi tiếng chỉ cần… xóa bài, đăng lời xin lỗi là xong.
Trường hợp của nghệ sĩ Quyền Linh từng bị dư luận chỉ trích khi tham gia quảng cáo sản phẩm hỗ trợ điều trị tiểu đường, hay nghệ sĩ Hồng Vân bị phản ứng dữ dội vì giới thiệu viên sủi chống u xơ, điều hòa nội tiết… tất cả đều khép lại bằng một lời xin lỗi, không kèm theo xử phạt hành chính rõ ràng nào từ cơ quan chức năng.
Luật sư Trần Minh Tuấn (Đoàn luật sư Hà Nội) phân tích: “Trước đây, Luật Quảng cáo chỉ nhấn mạnh đến trách nhiệm của người sản xuất, phát hành nội dung quảng cáo, nhưng không nêu rõ trách nhiệm của người đứng ra xác nhận, truyền tải nội dung ấy. Chính lỗ hổng đó khiến nhiều nghệ sĩ thoát khỏi trách nhiệm pháp lý, kể cả khi lời họ nói là nguyên nhân khiến người tiêu dùng bị lừa”.
Vụ xử phạt MC Hoàng Linh là một trong những lần hiếm hoi người nổi tiếng bị xử phạt ở mức cao, với biện pháp đi kèm không chỉ là phạt tiền mà còn yêu cầu cải chính và tháo gỡ nội dung. Luật sư Trần Minh Tuấn cho rằng: “Vụ việc MC Hoàng Linh là bước ngoặt quan trọng, báo hiệu rằng chúng ta đã bước sang giai đoạn thực thi mạnh tay với quảng cáo sai sự thật, trong đó người nổi tiếng không còn là vùng miễn dịch. Khi luật đã quy định cụ thể, mức độ xử lý sẽ ngày càng khắt khe”.
Những điểm mới mang tính bước ngoặt Luật sư Trần Minh Tuấn nêu, so với Luật Quảng cáo (năm 2012), Luật sửa đổi năm 2025 đã có những thay đổi mang tính bước ngoặt, chuyển từ cách quản lý “thả nổi” sang một cơ chế ràng buộc chặt chẽ hơn, đặc biệt với người nổi tiếng. Về mặt giám sát, cơ chế hậu kiểm vốn mơ hồ trước đây đã được bổ sung chi tiết, xác lập rõ trách nhiệm liên đới của người nổi tiếng khi tham gia quảng cáo.
Chế tài xử phạt cũng được nâng lên, không chỉ dừng ở mức nhắc nhở hay phạt hành chính nhẹ, mà còn có thể buộc tháo gỡ nội dung vi phạm, cải chính công khai và thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng. Một điểm mới quan trọng khác là yêu cầu minh bạch nội dung quảng cáo trên nền tảng mạng xã hội, buộc người đăng tải phải hiển thị rõ dấu hiệu quảng cáo, tránh tình trạng trá hình như “chia sẻ trải nghiệm cá nhân” để lách luật.
Tại Trung Quốc, hệ thống xử lý các KOL, nghệ sĩ vi phạm đạo đức, pháp luật được gọi là cơ chế “phong sát”. Những nhân vật bị phát hiện quảng cáo sản phẩm gian dối, trốn thuế, hoặc vi phạm đạo đức sẽ bị đình chỉ hoạt động truyền thông, cấm xuất hiện, cắt sóng toàn bộ chương trình liên quan.
Ở Việt Nam, nhiều chuyên gia cho rằng, chúng ta chưa cần áp dụng “phong sát”, nhưng hoàn toàn có thể hướng đến xây dựng cơ chế quản lý người có ảnh hưởng ở mức chuyên nghiệp hơn.
Tiến sĩ Nguyễn Thu Hằng (Viện Truyền thông và Phát triển) kiến nghị: “Chúng ta cần thiết lập danh mục người làm truyền thông quảng cáo chuyên nghiệp, có mã số hành nghề, nghĩa vụ khai báo thu nhập, cam kết đạo đức và có cơ chế hậu kiểm. Khi đã hưởng lợi từ ảnh hưởng cá nhân, họ cũng phải chịu trách nhiệm tương ứng”.