Khả năng phi thường trong việc tự học
Phim tài liệu Nhà báo Nguyễn Ái Quốc: Giải mã hồ sơ mật thám Pháp vừa lên sóng khung phim VTV đặc biệt. Bộ phim tập trung giải mã khối tư liệu đồ sộ và bộ hồ sơ mật thám Pháp theo dõi Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh từ năm 1919 - 1945. Tác phẩm khắc họa tư tưởng, nhân cách, bản lĩnh, trí tuệ, tài năng kiệt xuất của nhà báo cách mạng Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh.
Phim công bố nhiều tài liệu quý, chưa từng hoặc ít được biết đến về nhà báo Nguyễn Ái Quốc và các tác phẩm báo chí của Người tại Trung tâm lưu trữ hải ngoại Pháp, các Trung tâm lưu trữ của Quốc hội, Sở cảnh sát Pháp, Thư viện Quốc gia Pháp...
 |
| Trước khi xuất hiện các bài báo của Nguyễn Ái Quốc, trong lịch sử 15 năm của tờ báo L'Humanité chưa có bất kỳ một bài đăng nào về Đông Dương. |
Phim mở đầu với cảnh quay ở lâu đài Versailles, ngoại ô Paris (Pháp). Ngày 18/6/1919, hội nghị hòa bình bàn về tương lai của thế giới sau Thế chiến thứ nhất diễn ra tại đây. Bản yêu sách của nhân dân An Nam - ký tên "Thay mặt nhóm những người yêu nước An Nam - Nguyễn Ái Quốc" - được gửi tới hội nghị.
Đây là bản tuyên ngôn chính trị hiện đại đầu tiên trong lịch sử Việt Nam. Những nội dung trong bản yêu sách là những yêu cầu chính đáng, đòi quyền chính trị, dân chủ cho nhân dân An Nam. Bút danh Nguyễn Ái Quốc ra đời - có nghĩa là người họ Nguyễn yêu Tổ quốc.
Bị các nước lớn thờ ơ, Người quyết định tìm đến sự giúp đỡ của báo chí. Báo L'Humanité ra ngày 18/6 đăng mẩu tin nhỏ giới thiệu về Bản yêu sách, khẳng định quan điểm ủng hộ các quyền cơ bản của nhân dân An Nam. Một tuần sau đó, tên tuổi của Nguyễn Ái Quốc lần đầu xuất hiện chính thức trên báo chí Pháp.
L'Humanité là tờ báo đầu tiên và cũng là tờ báo đăng nhiều nhất các bài viết của Nguyễn Ái Quốc. Bài báo đầu tiên số ra ngày mùng 2/8/1919 với tiêu đề "Ở Đông Dương, vấn đề bản xứ" đã mở ra một kho tàng thông tin lý luận cho báo này, cũng như cho Đảng Cộng sản Pháp. Trước đó, trong lịch sử 15 năm của tờ báo L'Humanité chưa có bất kỳ một bài đăng nào về Đông Dương.
Nguyễn Ái Quốc cũng bỏ hết số tiền dành dụm để thuê in Bản yêu sách thành truyền đơn, chuyển thể thành thơ lục bát với tên gọi Việt Nam yêu cầu ca.
Nhà sử học Pháp Alain Ruscio khẳng định nhiều người ở các thuộc địa khác coi đó là một hành động cực kỳ dũng cảm, cố gắng khuấy động sự thờ ơ của người châu Âu, nhắc nhở họ về sự tồn tại của châu Á, cho họ thấy vấn đề của Việt Nam và thế giới thuộc địa. Đó chính là cột mốc đầu tiên của Nguyễn Ái Quốc.
 |
| Nhà sử học Pháp Alain Ruscio. |
Cũng từ đây, mọi hoạt động của Nguyễn Ái Quốc bị đặt vào tầm ngắm của cảnh sát Pháp. Hệ thống mật thám báo cáo rất chi tiết về các hoạt động hàng ngày. Rất nhiều bản báo cáo về Nguyễn Ái Quốc được gửi đến Bộ Thuộc địa.
Không chỉ dừng lại ở những bài báo ngắn, dài bằng tiếng Pháp, Nguyễn Ái Quốc còn thử sức với thể loại truyện ngắn. Năm 1922, báo L'Humanité đã đăng tải truyện ngắn đầu tiên của Nguyễn Ái Quốc với tiêu đề Paris.
"Nguyễn Ái Quốc nói và viết tiếng Pháp như người Pháp. Đó là một người có khả năng phi thường trong việc tự học, tự rèn luyện. Ông ấy vô cùng khổ luyện và tiến bộ rất nhanh chóng. Dù không được học tập qua trường lớp nào nhưng ông đã học tiếng Pháp và đối đầu với tất cả khó khăn, phức tạp đó", GS. Daniel Hémery (Pháp) cho biết.
7 bút danh, 38 bài trên Le Paria
TS. Alain Ruscio nhận định Nguyễn Ái Quốc có năng lực đặc biệt trong việc thiết lập mối quan hệ với các nhà văn, nhà báo. "Ông nhanh chóng nhận ra sức mạnh của báo chí như một vũ khí sắc bén trong cuộc đấu tranh của mình", nhà sử học người Pháp nói.
Phim tài liệu cũng giới thiệu về Trung tâm lưu trữ quốc gia hải ngoại Pháp tại Aix en Provence - kho lưu trữ lớn nhất về Đông Dương 100 năm qua. Nơi đây vẫn đang lưu giữ gần 10.000 trang tài liệu ghi chép, hồ sơ mật thám Pháp và cả những bài báo, tờ báo được coi là đáng lo ngại của Nguyễn Ái Quốc. Trong đó có bản gốc duy nhất của số báo Le Paria đầu tiên ra ngày 1/4/1922. Đây là những bản gốc của tờ báo Le Paria bị mật thám bí mật tịch thu và được lưu giữ trong phông hồ sơ tư liệu của cơ quan an ninh tại Pháp.
  |
| Phim công bố nhiều tài liệu quý, chưa từng hoặc ít được biết đến về nhà báo Nguyễn Ái Quốc và các tác phẩm báo chí của Người. |
Trong lịch sử tờ báo Le Paria, Nguyễn Ái Quốc sử dụng 7 bút danh khác nhau, viết 38 bài thuộc nhiều thể loại như xã luận, bình luận, tin tức, dịch thuật, tiểu phẩm, truyện ký.
Đến tháng 11/1924, Nguyễn Ái Quốc đến Quảng Châu (Trung Quốc) với tên gọi Lý Thụy, chức danh là trợ lý phiên dịch cho Borodin - đại diện Quốc tế Cộng sản Liên Xô ở Trung Quốc.
Ngày 22/7/1925, cơ quan tình báo an ninh của Toàn quyền Đông Dương gửi một bức điện mật đến các quan chức địa phương, cảnh báo về một nhóm cách mạng An Nam xuất bản một tờ tuần báo lấy tên là Thanh niên.
Bộ hồ sơ mật thám Pháp lưu giữ bản dịch tiếng Pháp tất cả bài viết trên 208 số báo Thanh niên, trong đó có 88 số báo do Lý Thụy trực tiếp tổ chức.
Dù ở giai đoạn, hoàn cảnh nào, chủ tịch Hồ Chí Minh chưa bao giờ ngừng viết báo. Người trực tiếp sáng lập và chỉ đạo thành lập 9 tờ báo, là tác giả của hơn 2.000 bài báo bằng nhiều ngoại ngữ khác nhau, với hơn 150 bút danh.
