Từ nấm bào ngư đến chinh phục đông trùng hạ thảo
Cuối tháng 5/2025, sản phẩm nấm linh chi của gia đình anh Phan Văn Hùng (40 tuổi, trú xã Hòa Vang, TP. Đà Nẵng) chính thức được UBND huyện Hòa Vang (cũ) được cấp Giấy chứng nhận OCOP. Đây không chỉ là sự ghi nhận về chất lượng sản phẩm, mà còn là “tấm vé thông hành” đưa mô hình trồng nấm của người nông dân này tiến gần hơn tới thị trường rộng lớn, chuyên nghiệp và bền vững.
Trước đó, mô hình trồng nấm tổng hợp gồm nấm bào ngư, nấm linh chi và nấm đông trùng hạ thảo do anh Hùng làm chủ đã nhiều năm liền được Hội Nông dân địa phương đánh giá là mô hình kinh tế nông nghiệp tiêu biểu, mang lại hiệu quả kinh tế cao, tạo việc làm ổn định cho lao động nông thôn và có khả năng nhân rộng.
Không dừng lại ở những kết quả đã đạt được, anh Phan Văn Hùng đặt mục tiêu táo bạo: xây dựng chuỗi sản xuất – chế biến – tiêu thụ sản phẩm từ nấm dược liệu, hướng đến doanh thu 10 tỷ đồng/năm, góp phần giải quyết việc làm cho người dân địa phương và đồng hành cùng thanh niên nông thôn khởi nghiệp trên chính quê hương mình.
Dẫn chúng tôi tham quan khu trại nấm nằm nép mình giữa vùng ven đô Hòa Vang, anh Hùng cho biết hiện gia đình đang vận hành hệ thống nhà trại với tổng diện tích khoảng 700m², được đầu tư theo từng khu vực riêng biệt, phù hợp với từng chủng loại nấm.
Trong đó, nấm bào ngư vẫn là “trụ cột” mang lại dòng tiền ổn định. Trung bình mỗi ngày, các trại nấm của anh cung cấp khoảng 30kg nấm bào ngư tươi cho thị trường Đà Nẵng. Vào những dịp lễ, Tết hoặc mùa cao điểm, sản lượng có thể tăng gấp nhiều lần, đạt 300–400kg/ngày.
Không chỉ bán nấm thương phẩm, anh Hùng còn phát triển sản xuất và cung cấp bịch phôi nấm cho người dân trong và ngoài địa phương. Đây vừa là nguồn thu ổn định, vừa giúp lan tỏa mô hình, tạo sinh kế cho nhiều hộ dân có ít đất sản xuất.
“Với phôi nấm bào ngư, cứ khoảng 5 ngày lại cho thu hoạch một lần, thời gian khai thác kéo dài liên tục khoảng 4 tháng. Giá bán khoảng 50 nghìn đồng/kg, bình quân mỗi ngày có thể thu về 1,5 triệu đồng chỉ riêng từ loại nấm này”, anh Hùng chia sẻ.
Từ nền tảng vững chắc của nấm bào ngư, năm 2017, anh mạnh dạn mở rộng sang nấm linh chi, một loại nấm dược liệu có giá trị kinh tế cao nhưng đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc nghiêm ngặt. Theo anh Hùng, khâu phối trộn nguyên liệu và kiểm soát môi trường là yếu tố quyết định thành bại khi trồng nấm linh chi. Nguyên liệu gồm 70kg cám bắp, 70kg cám gạo và 1 tấn mùn cưa, trong khi nhiệt độ trong nhà trồng phải được duy trì ổn định từ 28–30°C, độ ẩm 85–90%, ánh sáng khuếch tán đều.
Dù chỉ trồng được một vụ mỗi năm do điều kiện khí hậu, nhưng nấm linh chi sấy khô của gia đình anh Hùng vẫn được thị trường ưa chuộng, giá bán dao động từ 800 nghìn đến 1 triệu đồng/kg, mang lại nguồn thu trên dưới 150 triệu đồng/năm.
Bước ngoặt quan trọng nhất trong hành trình làm giàu từ cây nấm của anh Phan Văn Hùng bắt đầu từ cuối năm 2020, khi anh quyết định đầu tư nghiên cứu và nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo, một loại nấm dược liệu quý hiếm, có giá trị thương phẩm cao nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Để thực hiện mục tiêu này, anh Hùng đã đầu tư hơn 120 triệu đồng xây dựng phòng nuôi trồng chuyên biệt, trang bị đầy đủ hệ thống làm lạnh, phun sương, tủ cấy vi sinh… Tổng chi phí đầu tư cho khu nuôi đông trùng hạ thảo lên tới gần 1 tỷ đồng.
“Nhờ nguồn vốn hỗ trợ từ huyện Hòa Vang (cũ) cùng số tiền tích góp được trong nhiều năm trồng nấm bào ngư, tôi quyết tâm làm cho được đông trùng hạ thảo. Đây là loại nấm có giá trị kinh tế cao, giá bán dao động từ 3–6 triệu đồng/kg tùy chất lượng, nhưng tỷ lệ thất bại ban đầu rất lớn”, anh Hùng nói.
Những mẻ cấy đầu tiên liên tục thất bại, song anh Hùng không bỏ cuộc. Anh tiếp tục tìm tòi tài liệu, học hỏi kỹ thuật, điều chỉnh từng thông số nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng. Đến nay, tỷ lệ thành công đã đạt trên 90%, mang lại doanh thu 400–500 triệu đồng/năm, chưa kể các sản phẩm chế biến sâu như trà đông trùng hạ thảo, rượu ngâm đông trùng hạ thảo.
Hành trình đổi thay cuộc đời
Ít ai biết rằng, trước khi gắn bó với cây nấm, anh Phan Văn Hùng từng trải qua quãng thời gian dài bươn chải với đủ thứ nghề. Sinh ra trong gia đình thuần nông, anh sớm ý thức phải tự lập để thoát nghèo. Sau khi tốt nghiệp trung học, anh đã làm hướng dẫn viên du lịch, sửa máy tính, làm kỹ thuật xây dựng, lái taxi, thợ cơ khí, nhân viên bán hàng… Dù nỗ lực, nhưng các công việc đều không mang lại thu nhập ổn định. Cuộc sống của anh luôn trong cảnh thiếu trước hụt sau.
“Một thời gian dài, tôi loay hoay trong khó khăn, không sao thoát ra được nghèo khó do làm nghề nào cũng thấy không hợp, không có đam mê trong khi sức khỏe lại hạn chế. Sau thời gian dài suy nghĩ, tìm tòi tôi quyết định quay về với nghề nông làm người nông dân công nghệ, chinh phục thử thách để khẳng định mình”, anh Hùng nhớ lại.
Năm 2012, trong một lần tình cờ đọc được bài viết về mô hình trồng nấm bào ngư, anh nảy ra ý định thử sức. Không có người hướng dẫn, anh tự học qua mạng, đọc sách, xem video, với số vốn ban đầu chỉ 3 triệu đồng.
Anh Hùng kể lại, những mẻ nấm đầu tiên liên tiếp thất bại do thiếu kinh nghiệm, chưa làm đúng kỹ thuật, các yếu tố về môi trường và dinh dưỡng chưa đảm bảo. Thất bại, lúc đó gia đình không ủng hộ, cho rằng nghề trồng nấm vất vả, rủi ro cao, nhưng anh không bỏ cuộc. "Thất bại là mẹ của thành công" thế là anh tiếp tục nghiên cứu, học hỏi, đổi mới các quy trình.
“Có những đêm tôi phải thức trắng để kiểm tra nhiệt độ, độ ẩm trong trại nấm. Nấm rất nhạy cảm, chỉ cần sai lệch một chút là hỏng cả lứa. Tất cả phải được điều chỉnh phù hợp và khoa học. Càng làm tôi càng tự tích lũy thêm kinh nghiệm, dần chinh phục cây nấm”, anh Hùng kể.
Và rồi, sau nhiều lần thất bại, những lứa nấm đạt chất lượng bắt đầu xuất hiện, mở ra con đường thoát nghèo bền vững. Sau nhiều năm, đến nay, anh Hùng đã thành công và khẳng định bản thân nhờ sự nỗ lực không biết mệt mỏi, không từ bỏ quyết tâm. Thành công không chỉ mang lại giá trị cho bản thân và gia đình mà còn lan tỏa, giúp đỡ cộng đồng.
Theo ông Bùi Dũng, Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Hòa Vang, mô hình trồng nấm do anh Phan Văn Hùng làm chủ là một trong những mô hình tiêu biểu của địa phương, vừa góp phần giúp bản thân gia đình thoát khó khăn, vươn lên làm giàu, còn vừa giúp lao động địa phương có thêm nguồn thu ổn định, cải thiện cuộc sống cùng cây nấm.
“Anh Hùng gầy gò nhưng ý chí và quyết tâm vượt khó rất cao, sự quyết tâm đeo bám để chinh phục cây nấm là một hành trình đáng khâm phục. Nhiều năm nay anh tâm huyết với cây nấm và nay đã gặt hái nhiều thành công, mô hình của anh Hùng đang được Hội nông dân xã giới thiệu để nhân rộng, giúp bà con nông dân nhất là các hộ nghèo có thêm sinh kế thoát nghèo bền vững”, ông Dũng cho biết.
Không chỉ làm giàu cho bản thân, hiện nay, trại nấm anh Hùng còn tạo việc làm ổn định cho 4 lao động địa phương. Anh Hùng cũng sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, kỹ thuật cho bà con và thanh niên có nhu cầu khởi nghiệp. “Trồng nấm không cần nhiều đất, nhưng cần sự tỉ mỉ, kiên trì và không ngại học hỏi. Nếu làm đúng kỹ thuật, đây là nghề rất tiềm năng cho nông dân nhất là các nông dân trẻ ưa tìm tòi và quyết tâm làm giàu trên quê hương”, anh Hùng bộc bạch.
Từ những cây nấm nhỏ bé, anh Phan Văn Hùng đang từng bước xây dựng một mô hình kinh tế nông nghiệp bền vững, góp phần thay đổi tư duy sản xuất của nông dân vùng ven đô Đà Nẵng và mở ra hướng đi mới cho quá trình giảm nghèo, làm giàu từ nông nghiệp công nghệ cao.
