Biết đến Internet nhờ điện thoại 900 nghìn của chồng
Vừ Thị Xia (SN 2000) và Vừ Chứ (SN 1999), trú tại phường Đoàn Kết, tỉnh Lai Châu, là cặp chị em được nhiều người biết đến trên mạng xã hội qua các kênh mang tên mình, với hàng trăm nghìn lượt theo dõi.
Trên các kênh này, hai chị em thường livestream bán nông sản địa phương hoặc đăng tải những video ngắn, chia sẻ câu chuyện đời sống bằng lối nói mộc mạc, chân thật. Ít ai biết, hai cô gái người Mông từng có một tuổi thơ cơ cực, sống xa lạ với internet.
Xia kể, năm em lên 3 tuổi, bố mất khi mẹ đang mang thai đứa em trai được 3 tháng. Gia đình khi ấy có bốn chị em, chị cả hơn Xia 4 tuổi, đứa em út còn chưa chào đời. Bản Gia Khâu (phường Đoàn Kết, tỉnh Lai Châu) thời điểm đó là địa bàn đặc biệt khó khăn, dân cư chủ yếu là đồng bào Mông, sinh sống rải rác.
Một mình nuôi con, mẹ của Xia đi rừng, tìm dược liệu, nhặt củi khô mang xuống chợ bán để kiếm sống. “Nhà đông anh chị em, mẹ sinh dày, nên phải cố gắng lắm mới nuôi được chúng em khôn lớn. Mẹ nhất quyết không đi bước nữa, ở vậy nuôi con. Mẹ mong muốn chúng em được học hành đầy đủ”, Xia chia sẻ.
Học hết lớp 9, khi không còn được hỗ trợ học phí, các chị em trong nhà lại sàn sàn tuổi nhau, đều bước vào tuổi trưởng thành, chi phí sinh hoạt ngày một lớn, mẹ Xia không còn khả năng nuôi con ăn học. Lần lượt, các chị em phải bỏ dở việc học.
Năm 2015, Xia ở nhà phụ mẹ làm nương rẫy, đi chợ được vài tháng thì Xia và Chứ lấy chồng. “Ở bản, ai cũng bảo không lấy chồng sớm là ế, con gái đều lập gia đình từ rất trẻ. Nếu không lấy chồng thì em cũng không biết làm gì, suy nghĩ chỉ quẩn quanh trong bản. Chồng em cũng là người cùng khu vực. Lúc ấy, đó là con đường duy nhất chúng em có thể chọn”, Xia kể.
Cô gái trẻ với dáng người nhỏ nhắn, khuôn mặt tròn, cuộc sống khi ấy chỉ quanh quẩn trong bản. Xia theo chồng đi làm nương rẫy, sống ở nhà chồng cùng bố mẹ chồng. Khi chưa tròn 20 tuổi, em đã là mẹ của hai đứa con.
“Ngày ấy, ở trên bản chỉ sống với đồng bào mình, cũng ít ai biết thế giới bên ngoài như thế nào. Em vẫn ấp ủ mong muốn một lần được trải nghiệm cơm sinh viên, được gọi là sinh viên. Nhưng ước mơ ấy dần xa vì không có kinh tế, lại lập gia đình sớm và có con”, Xia chia sẻ.
Bước ngoặt đến theo cách Xia không ngờ tới. Năm 2019, chồng em mua một chiếc điện thoại có thể truy cập internet với giá 900 nghìn đồng, ban đầu chỉ để xem video, chơi trò chơi, giải trí sau những giờ làm nương rẫy. Nhờ “xem ké” chiếc điện thoại ấy, Xia lần đầu tiếp cận với một “thế giới” rộng lớn hơn.
Bán 300 tấn khoai sâm giúp bà con trên các nền tảng mạng xã hội
“Trên mạng xã hội và từ báo chí, em học được nhiều thứ lắm, từ những video dạy làm giàu, tư duy, cách làm hạnh phúc gia đình hơn. Em xem và trưởng thành nhiều. Sau một thời gian dài xem và tiếp cận, năm 2022, em và chị Chứ quyết định dùng số tiền tích góp được là 4 triệu đồng xuống học khóa học 3 ngày tại Hà Nội. Lúc ấy, chúng em chỉ nghĩ nếu bị lừa thì cũng là bài học”, Xia nói.
Khóa học 3 ngày ở Hà Nội mở ra cánh cửa hoàn toàn mới cho hai chị em. Họ được hướng dẫn cách livestream, quản lý bán hàng online, tạo video quảng bá sản phẩm và kết nối với khách hàng. Quan trọng hơn cả là niềm tin: “Chúng em thấy rằng nếu chịu học, chịu thử, thì không gì là không thể”, Xia chia sẻ. Thông qua khóa học, Xia được giới thiệu làm việc tại một công ty truyền thông, livestream bán sản vật địa phương.
Những ngày đầu, đồng nghiệp không ai tin hai chị em có thể làm được vì thiếu kinh nghiệm, học vấn chưa bài bản. “Chúng em cũng chẳng nghĩ mình làm được, nhưng lúc ấy chỉ biết làm và làm. Có những ngày làm 16, thậm chí 20 tiếng, chỉ ngủ 3-4 tiếng rồi tiếp tục. May mà các con được bố mẹ chồng chăm nên chúng em yên tâm làm việc”, Xia kể.
Thành quả đến sớm tiếp thêm động lực cho hai chị em. Ngay tháng đầu tiên, mỗi người nhận lương gần 20 triệu đồng - con số mơ ước so với thu nhập khoảng 1 triệu đồng mỗi tháng trước đây.
Hai năm kiên trì, dù nhiều đồng nghiệp đã nghỉ việc, hai chị em vẫn bám trụ. Thu nhập khá nhưng việc làm thuê có phần bấp bênh, tháng hơn 20 triệu, có tháng chỉ vài triệu đồng. “Chúng em nghĩ, phải tự khởi nghiệp, xây dựng thương hiệu riêng”. Cuối năm 2024, họ nghỉ việc, vay 100 triệu đồng từ ngân hàng chính sách thông qua tổ chức Đoàn, mua sắm thiết bị quay, chụp và dựng video. Kênh Vừ Thị Xia và kênh Vừ Chứ ra đời từ đó.
Qua những video đời sống đồng bào Mông gần gũi, giản dị, kênh dần được nhiều người biết đến. Hai chị em kết hợp bán sản vật địa phương, các sản phẩm OCOP như miến dong, thịt gác bếp, lạp xưởng… “Quê hương Lai Châu đẹp, núi non hùng vĩ với nhiều sản vật đặc trưng, nhưng bà con chưa biết cách xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm để tiếp cận thị trường. Vì thế, chúng em bắt đầu đưa nông sản, món ăn địa phương lên mạng xã hội qua video”, Xia chia sẻ.
Từ vụ mùa này sang vụ mùa khác, hai chị em bán gì thì bán mùa đào bán đào, mùa lê bán lê, mùa khoai sâm bán khoai sâm… Và điều tuyệt vời nhất trong năm nay mà hai chị em không ngờ là thành công với khoai sâm. Trong thời gian vừa qua, hai chị em cùng mọi người đã đạt được con số ấn tượng: bán thành công 300 tấn khoai sâm trên các nền tảng thương mại điện tử.
Việc bán thành công 300 tấn khoai sâm không chỉ giúp gia đình Xia - Chứ mà còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa, bà con trong xã biết cách hợp tác, kết nối với chính quyền và tổ chức Đoàn để đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử. Nông sản địa phương nhờ đó được nhiều người biết đến, góp phần xây dựng thương hiệu chung cho Lai Châu. “Nhờ kết nối qua chính quyền địa phương, tổ chức Đoàn đến người dân, chúng em được bà con tin tưởng, nên mới làm được. Số khoai sâm đó, chúng em cũng không thu lợi nhuận từ bà con”, Xia chia sẻ.
Nhờ mô hình bán hàng và quảng bá sản phẩm địa phương, hiện thu nhập gia đình Xia, Chứ đạt gần 50 triệu đồng mỗi tháng. Đồng thời, nông sản Lai Châu cũng được biết đến rộng rãi hơn nhờ những nỗ lực này.
Chị Vừ Thị Mai Dinh, Bí thư Tỉnh Đoàn Lai Châu nhận xét, hai chị em Vừ Thị Xia và Vừ Chứ là những bạn trẻ chăm chỉ, chịu khó và bắt kịp xu thế. Các hoạt động vì cộng đồng, giúp đẩy mạnh tiêu thụ nông sản cho bà con nông dân được ghi nhận. “Tỉnh Đoàn Lai Châu cũng định hướng xây dựng lớp thanh niên trong thời đại mới quyết tâm đột phá về chuyển đổi số và khởi nghiệp, phù hợp với thực tiễn miền núi, biên giới, góp sức xây dựng tỉnh Lai Châu phát triển theo hướng xanh, nhanh và bền vững. Đây là những tấm gương tiêu biểu cho phong trào khởi nghiệp của tỉnh”, chị Dinh chia sẻ.
Tại Đại hội Đại biểu Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh Lai Châu lần thứ XV, nhiệm kỳ 2025-2030, hai chị em Vừ Thị Xia và Vừ Chứ vinh dự được đại diện cho lớp thanh niên khởi nghiệp tiêu biểu của tỉnh Lai Châu, trình bày phần tham luận, nói lên câu chuyện của mình. Xia cũng vinh dự nhận được tuyên dương của Tỉnh Đoàn Lai Châu về doanh nhân trẻ khởi nghiệp tiêu biểu năm 2025.