Nông sản gặp khó “từ chất lượng tới thị trường”
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, vấn đề lớn nhất của nông sản Việt Nam là không có thương hiệu do chúng ta chủ yếu xuất khẩu hàng thô, không có thương hiệu thì rất khó có thể phát triển theo hướng chuyên nghiệp. Trong khi đó, người tiêu dùng trong nước đã khó tính hơn, đòi hỏi cao hơn về chất lượng cũng như mẫu mã, và đặc biệt mất niềm tin vào nông sản Việt.
Để giải được bài toán này, không có con đường nào khác là đặt doanh nghiệp vào đúng vai trò, làm cầu nối trong chuỗi sản xuất, phân phối. Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh đánh giá, doanh nghiệp là lực lượng chủ lực đưa cơ giới hóa vào sản xuất, dẫn dắt kinh tế nông hộ, hợp tác xã, tổ hợp tác cùng phát triển. Doanh nghiệp đi đầu trong tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị, là hạt nhân liên kết nông dân với thị trường.
Tuy vậy, GS Trần Đức Viên, nguyên Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho rằng, liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân còn kém, doanh nghiệp chưa được đặt đúng vai trò trong nền nông nghiệp. Nguyên nhân đầu tiên do chính sách chưa khuyến khích tích tụ ruộng đất, tổ chức thị trường nội địa yếu kém, chính sách của Nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp và nông dân chưa rõ ràng, đầy đủ. “Đã đến lúc, việc gì doanh nghiệp làm được thì nên trao tư nhân làm, cái gì nông dân làm được thì để nông dân làm”, GS Trần Đức Viên kiến nghị.
Cần thêm nhiều “VinEco”
Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, hợp tác 4 nhà là vô cùng cần thiết cho sự phát triển của nông sản Việt. Chúng ta đề ra cơ chế hợp tác này hơn 10 năm nay nhưng vẫn chưa thể thực hiện triệt để được vì một số lý do. “Nếu không có doanh nghiệp làm cầu nối thì nông dân bơ vơ vô cùng, bơ vơ trong sản xuất, bơ vơ trong tiêu thụ. Ngoài ra, doanh nghiệp còn đảm nhận vai trò giám sát chất lượng sản phẩm từ phía nông dân”, bà Lan khẳng định.
Kỳ vọng vào những “đại gia” đã sẵn sàng “xắn tay” vào nông nghiệp như VinEco.
Làm sao để kết nối các nhà lại với nhau, nhà doanh nghiệp, nhà sản xuất, nhà phân phối, người tiêu dùng… VinEco sẽ phải làm một nhiệm vụ rất khó khăn là liên kết các đầu mối này lại với nhau thành một chuỗi. Quá trình này rất khó khăn, nhưng tôi vẫn lạc quan về sự tươi sáng của chuỗi liên kết này”, bà Vũ Kim Hạnh - Chủ tịch Hội doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao.
Bên cạnh đó, không thể không nói đến vai trò trọng tài công tâm về tất cả các khâu của Nhà nước. Trong khi đó, các nhà khoa học công nghệ cần tăng cường mối quan hệ với các doanh nghiệp để tạo nên một chu trình khép kín.
Tin vui là gần đây những nhà đầu tư lớn đã bắt đầu xuất hiện mà điển hình là như VinGroup thông qua Công ty VinEco với chương trình liên kết 1000 nông hộ sản xuất sạch. Sau 3 tháng, chương trình đã thu hút được sự tham gia của 250 hộ sản xuất đầu tiên thuộc các lĩnh vực Rau, Nấm, Gạo, Trái cây. Và con số này đang gia tăng hàng ngày.
“Mô hình liên kết này trước mắt sẽ còn nhiều vấn đề phải giải quyết, dù vậy chúng ta rất kỳ vọng vào những “đại gia” đã sẵn sàng xắn tay vào nông nghiệp như VinGroup. Dù khó khăn nhưng VinEco vẫn đi tiên phong, làm sao để kết nối các nhà lại với nhau, nhà doanh nghiệp, nhà sản xuất, nhà phân phối, người tiêu dùng… VinEco sẽ phải làm một nhiệm vụ rất khó khăn là liên kết các đầu mối này lại với nhau thành một chuỗi. Quá trình này rất khó khăn, nhưng tôi vẫn lạc quan về sự tươi sáng của chuỗi liên kết này”, bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao nhận định.
 |
Bà Vũ Tuyết Hằng, Tổng Giám đốc Công ty VinEco cũng thừa nhận: “Khó khăn đầu tiên của chúng tôi chính là tập hợp để liên kết các hộ sản xuất đơn lẻ lại thành 1 khối bền vững, có sự liên tục, ổn định trong sản xuất nông nghiệp. Ý thức của một số hộ nông dân sản xuất vẫn chưa thật sự cao trong việc tuân thủ như thế nào là sản phẩm sạch nên chúng tôi phải chia ra nhiều lớp để quản lý từ địa phương cho đến Công ty”.
Đại diện VinEco cũng cho biết thêm, để quản lý kiểm soát được đầu ra, phía Công ty đã phải xây dựng cả một chiến lược. Trong đó, Công ty hỗ trợ về đào tạo kiến thức, quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn. Các nông hộ tham gia ký kết sẽ được kiểm soát quá trình sản xuất để đảm bảo chất lượng sản phẩm tốt nhất thông qua độ ngũ kỹ thuật “nằm vùng”. Ngoài ra, công ty còn đảm bảo thu mua đúng quy trình, giá cả một cách ổn định nhất.
Để có được một nền nông sản sạch, một thậm chí 10 - 20 doanh nghiệp như VinEco vẫn là chưa đủ nhưng với việc “nói được, làm được” của VinEco, chúng ta có quyền hy vọng mô hinh này sẽ lan tỏa. Càng có nhiều VinEco hơn nữa, nền nông nghiệp càng có cơ hội phát triển, giúp nông dân hưởng lợi và góp phần tăng khả năng cạnh tranh cho nông sản Việt.
