Chuyện những cột mốc chủ quyền trên biển

Kỳ 1: Pháo đài canh biển 

Với tư cách là cột mốc chủ quyền, những nhà giàn DK1 không chỉ là những pháo đài canh biển, mà còn là điểm tựa vững chắc cho bà con ngư dân ra khai thác đánh bắt hải sản trên thềm lục địa phía Nam Tổ quốc. Chủ nhân trên những “pháo đài canh biển ấy”, là cán bộ chiến sĩ tiểu đoàn DK1 Vùng 2 hải quân- những người được coi là bia chủ quyền sống, sinh tử với biển, có sức bám trụ kiên cường và tinh thần thép.

Người khai sinh nhà giàn

Kỷ niệm 25 năm thành lập nhà giàn DK1, thế hệ cán bộ chiến sĩ hải quân Việt Nam không thể không nhắc tới vị tướng có tầm nhìn chiến lược về biển đảo- cố Thượng tướng, Đô đốc Giáp Văn Cương, người đã khai sinh ra nhà giàn DK1.

Đô đốc Giáp Văn Cương (thứ 2 bên trái) thăm chiến sĩ nhà giàn Ba Kè A năm 1989, hơn một năm sau, nhà giàn này bị đánh sập. Ảnh tư liệu lữ đoàn 171

Năm 1989, ông Cương lúc đó giữ cương vị Tư lệnh Hải quân. Ông đã nhận thấy, các giàn khoan dầu khí hoạt động, nhất thiết phải có lực lượng bảo vệ vòng ngoài, lực lượng này phải sử dụng bộ đội Hải quân, đủ sức mạnh, am hiểu về biển đảo. 

Việc triển khai hải quân ra trấn giữ theo “vòng cung” từ hướng biển trên phần thềm lục địa của Tổ quốc, là đỉnh cao “chiến lược phòng thủ biển”, vừa bảo vệ an toàn cho các giàn khoan dầu khí hoạt động, khai thác và phát triển kinh tế biển trong tương lai, vừa có tầm chiến lược lâu dài, bảo vệ đất nước từ hướng biển. 

Ngay từ năm 1985, ông Cương có ý tưởng cho xây dựng nhà giàn DK1 với 2 lý do: thứ nhất: Ông dự báo, trong tương lai gần, vùng biển khu vực Trường Sa không được bình yên và sẽ là nơi tác chiến chính của Hải quân Việt Nam, vì thế việc xây dựng các nhà giàn trên các bãi san hô ngầm là một tất yếu. Lý do thứ 2, ông Cương cho xây dựng nhà giàn là xuất phát từ thực tiễn tổng kết lịch sử trong chiến tranh vệ quốc của Việt Nam. Đối phương đến xâm chiếm Việt Nam có 10/14 cuộc chúng tấn công nước ta từ đường biển. Vì vậy bảo vệ Tổ quốc từ hướng biển là “dĩ bất biến”, tức là “bất di bất dịch” không thể làm khác. Có bảo vệ Tổ quốc vững chãi từ hướng biển, mới bảo đảm cho nền hòa bình vững chắc, để phát triển đất nước từ nội lực. 

Ngay sau đó, Đô đốc Giáp Văn Cương đã mạnh dạn đề xuất với Bộ Quốc phòng và Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) khẩn trương khảo sát, xây dựng các nhà nổi kiểu boong tong trên các bãi san hô ngầm, từ Bãi cạn Ba Kè (giáp quần đảo Trường Sa) đến Bãi cạn Cà Mau (biển Cà Mau tỉnh Minh Hải, nay là tỉnh Cà Mau- vùng tiếp giáp với biển Malaysia và Philippines). Sau khi có quyết định của Chính phủ, Bộ Quốc phòng đã giao nhiệm vụ cho Bộ Tư lệnh Hải quân và Bộ Tư lệnh Công binh thăm dò, khảo sát và tiến hành xây dựng các nhà giàn trên các bãi san hô ngầm.

Cho đến bây giờ, sau hơn 2 thập kỷ ra đời tồn tại và phát triển, nhà giàn DK1 vẫn là bằng chứng sinh động về sự sáng tạo, quyết chí của một vị tướng tài ba. Và ít người biết về vị Tư lệnh tài tình lúc chào cờ và thăm chiến sĩ nhà giàn đầu tiên Phúc Tần 3 đóng năm 1989, ông chỉ còn 1/3 dạ dày sau ca mổ năm 1980 và đang mang trong mình một căn bệnh hiểm nghèo khác. Năm 1990 ông mất tại Viện Quân y 108 Hà Nội.

Pháo đài thép giữa biển khơi

Nhà giàn DK1 được gọi với tư cách là “Cột mốc chủ quyền quốc gia đặc biệt trên biển”. Những cột mốc này được xây dựng không phải đường biên, mà dựa trên “tiêu chí” luật biển Quốc tế qui định. Việc xây dựng các Nhà giàn DK1 với mục đích chính là: Bảo vệ Tổ quốc từ hướng biển, đồng thời công bố với thế giới, đây là chủ quyền thềm lục địa của Việt Nam. Nhà giàn DK1 được xây dựng và tồn tại không chỉ là một tất yếu của một đất nước có chủ quyền, mà còn là tầm nhìn chiến lược quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Vơi nỗi nhớ nhà cùng đàn ghi ta. ảnh: TC

Từ năm 2009 trở về trước, nói về nhà giàn DK1 ít người biết đến, ngay cả nhiều cán bộ lãnh đạo và người dân ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũng không biết nhà giàn DK1 là gì và đóng quân ở đâu. Họ nghĩ rằng “DK1”, là những người làm việc trên các giàn khoan dầu khí (Luận DK1 là viết tắt dầu khí một). Mà đã công tác ở “Dầu khí một” thì lương cao, đời sống khá giả. Một thời các chiến sĩ “Dầu khí một” nói mới đi biển về nghe chừng “oai lắm”. Người dân nhầm tưởng rằng, trong túi các chiến sĩ “dầu khí một” lúc nào cũng “xông xênh”. “Tiếng thơm” ấy “vang” tận đến các cô gái công nhân giày da ở Vũng Tàu.

Thời đó, do nhiều lý do khác nhau mà nhà giàn DK1 không được tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng như bây giờ. Bắt đầu từ tháng 7/2009, lần đầu tiên các nhà giàn DK1 được nhiều người biết đến khi Quân chủng Hải quân phối hợp với tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu tổ chức kỷ niệm 20 năm ngày ra đời. Và từ đó các nhà giàn DK1 mới được tuyên truyền công khai rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng. Cán bộ chiến sĩ nhà giàn DK1 được gọi đúng tên là “cán bộ chiến sĩ” chứ không gọi là “cán bộ nhân viên” như trước đây nữa. 

Cụm Kinh tế- Khoa học-Dịch vụ (gọi tắt là DK1) được ra đời ngày 5/7/1989, để đáp ứng yêu cầu bảo vệ chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc trong tình hình mới. Nhà giàn xa đất liền nhất là Ba Kè C, cách đất liền khoảng 630 km, nhà giàn DK1/10 (Bãi cạn Cà Mau tỉnh Cà Mau) cách Vũng Tàu gần 700 km, nhưng cách mũi Cà Mau chỉ 110 hải lý (tương đương gần 200 km, cách An Giang 385km).

Ngày 5/7/1989, ngày Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng ra Chỉ thị số 180 về việc xây dựng Cụm Dịch vụ kinh tế - khoa học - kỹ thuật thuộc đặc khu Vũng Tàu-Côn Đảo (tức nhà giàn DK1), trở thành sinh nhật của nhà giàn. Và gần 25 năm qua, nhà giàn DK1 đã tồn tại sừng sững, hiên ngang như những cột mốc chủ quyền không thể tranh cãi nơi tiền tiêu Tổ quốc. Hiện nay trên thềm lục địa có 15 nhà giàn DK1 đóng quân ở các bãi cạn Ba Kè, Huyền Trân, Quế Đường, Phúc Nguyên, Tư Chính, Cà Mau. Mỗi nhà giàn xứng danh là một pháo đài canh biển.

Và những cơn sóng

Các nhà giàn được kết cấu bằng thép do Bộ Tư lệnh Công binh xây dựng có sức bền lâu dài và chịu được khắc nghiệt của thời tiết như gió to, bão lớn cấp 10 cấp 11. Nhà có chân cũng bằng thép cắm sâu xuống đáy san hô. Nhà chia thành nhiều tầng, nhiều khối để sinh hoạt học tập với diện tích sử dụng hàng trăm m2/ tầng. Mùa sóng bão nhà rung lắc nhưng không chao đảo và không dễ gì đổ được. Theo quy định khi có bão to, hiện tượng nhà rung lắc mạnh là cán bộ chiến sĩ được lệnh chuyển xuống tàu an toàn. 

Hạ xuồng vào nhà giàn mùa sóng gió. ảnh: TC

Những nhà giàn hiện có đang tạo thành một vành đai “chiến hào đảo thép” trên biển. Mỗi nhà như một “pháo đài thép” vững chắc. Chốt giữ trên đó là cán bộ, chiến sĩ tiểu đoàn DK1 Vùng 2 Hải quân- những người mà anh em gọi nửa đùa nửa thật là “Bia chủ quyền sống” trên biển. Những “tấm bia” ấy không chỉ gồng mình với điều kiện khắc nghiệt, mà còn phải chịu đựng nỗi nhớ nhà, nhớ đất liền luôn canh cánh trong lòng. Những “tấm bia sống” ấy mỗi đợt “cắm” trên biển kéo dài từ 6 đến 8 tháng. Cũng có khi do yêu cầu nhiệm vụ phải ở đến 10- 12 tháng, thậm chí 27 tháng mới vào đất liền. Không ít những “bi kịch trái tim” nảy sinh từ những chuyến xa đất liền dằng dặc như thế. Nhiều người đã 40 tuổi vẫn “phòng không” và không ít người giữa trùng khơi dằng dặc ấy chuyện riêng tư cũng không ít lần nổi sóng. (Còn nữa)