Bác sĩ, TS. Trương Anh Thư – Trưởng khoa Kiểm soát Nhiễm khuẩn, Bệnh viện Bạch Mai cảnh báo, sau mưa bão, môi trường sống thường bị ô nhiễm nghiêm trọng do nước ngập, rác thải, xác động vật phân hủy và hệ thống thoát nước bị tắc nghẽn. Đây là điều kiện lý tưởng để vi khuẩn, virus phát triển và gây bệnh. “Chủ động kiểm soát nhiễm khuẩn trong thiên tai ngay từ đầu có thể ngăn chặn dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe cộng đồng”, TS. Trương Anh Thư nhấn mạnh.
Hàng loạt bệnh dễ bùng phát sau bão lũ
Sau các đợt mưa lớn, các bệnh đường hô hấp như viêm phổi, cảm cúm, COVID-19 thường chiếm tỉ lệ cao nhất do người dân tập trung tại khu sơ tán, không đủ thông gió, dễ lây qua giọt bắn. Bên cạnh đó là các bệnh đường tiêu hóa như tiêu chảy, tả, thương hàn, viêm gan A/E – xuất phát từ việc sử dụng nguồn nước hoặc thực phẩm bị nhiễm khuẩn.
Các vết thương tiếp xúc với nước bẩn, đất bùn có thể dẫn đến nhiễm trùng da hoặc uốn ván. Đặc biệt, sau bão, nước đọng và rác thải tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi, chuột sinh sôi, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như sốt xuất huyết, sốt rét hay Leptospirosis (bệnh chuột truyền). Ngoài ra, thực phẩm dễ bị nấm mốc và ô nhiễm chỉ sau 48 giờ nếu bị ngập, gây thêm rủi ro cho sức khỏe.
Nguyên tắc “vàng” trong kiểm soát nhiễm khuẩn mùa bão
Theo TS. Trương Anh Thư, việc giảm thiểu ảnh hưởng của bão lũ tới người bệnh và môi trường đòi hỏi mỗi cơ sở y tế và hộ gia đình phải có kế hoạch ứng phó khẩn cấp, tuân thủ các nguyên tắc: đơn giản – dễ làm – kịp thời, và linh hoạt thích ứng trong điều kiện thiếu nước, mất điện.
Bác sĩ nhấn mạnh, tại các bệnh viện, đảm bảo môi trường vô khuẩn chính là “lá chắn sống”. Chỉ một sai sót nhỏ trong khâu vệ sinh cũng có thể dẫn tới lây nhiễm chéo, đặc biệt với bệnh nhân nặng. Vì vậy, các quy trình từ sàng lọc, cách li, vệ sinh môi trường đến xử lí chất thải cần được duy trì nghiêm ngặt.
Những biện pháp cụ thể bảo vệ sức khỏe sau bão
Người dân cần chủ động sàng lọc và cách li người có biểu hiện sốt, ho, phát ban, tiêu chảy, vết thương hở… để tránh lây nhiễm trong khu sơ tán hoặc cộng đồng. Nhân viên y tế phải sử dụng đầy đủ phương tiện phòng hộ, đồng thời tiêm phòng uốn ván hoặc các vắc xin cần thiết cho người có nguy cơ.
Vệ sinh tay là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất. Nếu có nước sạch, hãy rửa tay bằng xà phòng; nếu không, dùng dung dịch sát khuẩn cồn, đặc biệt trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh hoặc khi dọn dẹp rác.
Nguồn nước sinh hoạt cần được làm sạch và khử khuẩn. Người dân nên đun sôi nước ít nhất 1 phút trước khi uống, hoặc pha loãng một lượng nhỏ thuốc tẩy clo (chứa 5,25% natri hypoclorit) để khử khuẩn tạm thời. Nước giếng cần được làm sạch, khử trùng và kiểm tra vi khuẩn trước khi sử dụng.
Thực phẩm nên được bảo quản khô ráo, đậy kín. Thực phẩm cần giữ lạnh phải bỏ đi nếu để ở nhiệt độ phòng quá 2 giờ. Người có triệu chứng bệnh truyền nhiễm không nên chế biến hoặc phục vụ thức ăn.
Tại khu vực ngập, cần tăng cường khử khuẩn bề mặt, dọn dẹp rác thải, ngăn nấm mốc phát triển. Người tham gia vệ sinh cần mang đầy đủ phương tiện bảo hộ, tránh chạm tay bẩn vào mặt hoặc miệng. Khi có vết thương, phải rửa sạch và đánh giá ngay khả năng cần tiêm phòng uốn ván.
Ngoài ra, việc xử lí chất thải và thi hài đúng quy định là bắt buộc để tránh lan truyền mầm bệnh. Sau bão, nên theo dõi sức khỏe hằng ngày, nếu có dấu hiệu sốt, phát ban, tiêu chảy hay nhiễm trùng da cần đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị sớm.
“Làm sạch lại từ đầu” sau khi nước rút
Khi nước lũ rút, các hộ dân, trường học và bệnh viện cần tiến hành tổng vệ sinh, khử khuẩn toàn bộ khu vực sinh hoạt. Sàn, tường, đồ dùng nên được lau rửa bằng dung dịch clo loãng (0,1%–0,5%), xử lí nấm mốc, diệt côn trùng và kiểm tra hệ thống thông khí tự nhiên. Đồng thời, cần rà soát nguồn nước, khu xử lí rác, nhà ăn, nhà vệ sinh để bảo đảm an toàn. “Sức khỏe cộng đồng không chỉ được bảo vệ bằng thuốc men, mà còn bằng ý thức chủ động vệ sinh và phòng bệnh của mỗi người”, TS. Trương Anh Thư gửi gắm.
Trong mùa mưa bão, cùng với việc bảo vệ tài sản và tính mạng, người dân không nên chủ quan với các nguy cơ nhiễm khuẩn. Giữ đôi tay sạch, nguồn nước sạch, thực phẩm sạch chính là cách đơn giản nhất để bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng.
