Thiếu đất canh tác, nhiều hộ DTTS đã vào sâu trong tiểu khu 178, xã Giang Ly, phát đất rừng sản xuất do Cty TNHH một thành viên Lâm sản Khánh Hòa (Cty LSKH) quản lý để làm rẫy. Lối vào khu rẫy này là con đường mòn sống trâu đầy rãnh dọc rãnh xiên, chênh vênh bên sườn núi dốc đến 40 – 45 độ, chỉ đi bộ đã thấy chờn, vậy mà Pi Năng K. cầm lái chiếc xe độ chế chở tôi cứ chạy phăm phăm. Năm nay 17 tuổi, cao chưa đầy 1m45, K. đã có thâm niên 3 năm đi làm thuê, chủ yếu là làm rẫy nhưng cũng thường vào rừng chở gỗ khai thác lậu. Sao không ở nhà làm rẫy mà đi chở gỗ lậu làm chi, vừa vất vả vừa nguy hiểm, vi phạm pháp luật? Nhà con ở bên xã Khánh Thượng chỉ có hơn 2 sào rẫy, không đi làm thuê, đi rừng chở gỗ thì lấy gì sống. K. đáp.
2 năm, giao đất cho 19 hộ nghèo thiếu đất sản xuất
Theo báo cáo của UBND huyện Khánh Vĩnh, năm 2013 toàn huyện còn 617 hộ DTTS nghèo thiếu đất sản xuất. Trong khi đó, hai doanh nghiệp lâm nghiệp trên địa bàn huyện là Cty TNHH một thành viên Lâm nghiệp Trầm Hương (Cty LNTH) và Cty LSKH được giao quản lý tới 86.556 ha rừng. Năm 2013 và năm 2014, UBND huyện Khánh Vĩnh đã bóc tách 1.356 ha đất rừng từ Cty LNTH và Cty LSKH để giao cho các hộ DTTS nghèo thiếu đất sản xuất. Tuy nhiên, diện tích đất bóc tách chủ yếu ở khu vực các Cty không quản lý được, trên đồi núi cao, đã có các hộ dân canh tác liên tục từ trước tới nay, không phải là đất sạch để giao cho các hộ DTTS nghèo thiếu đất. Cụ thể, hầu hết diện tích bóc tách đang được 662 hộ sử dụng, gồm 609 hộ DTTS (không phải hộ nghèo thiếu đất sản xuất) và 53 hộ người Kinh. Chỉ còn 11,54 ha (0,85% đất bóc tách) chưa có người sử dụng, được giao cho 19 hộ DTTS nghèo thiếu đất sản xuất ở xã Khánh Nam.
Cũng theo báo cáo của UBND huyện Khánh Vĩnh, trong số 609 hộ DTTS đang sử dụng đất bóc tách, có 397 hộ không có đất canh tác nào khác ngoài diện tích bóc tách, 212 hộ có đất canh tác ở nơi khác, nhưng diện tích nhỏ, manh mún. Nếu thu hồi diện tích đất bóc tách đang được 609 hộ DTTS sử dụng, các hộ này sẽ trở thành hộ nghèo và thiếu đất sản xuất, đồng thời ngân sách phải chi gần 67 tỷ đồng hỗ trợ về cây trồng. Do vậy, UBND huyện Khánh Vĩnh đề nghị UBND tỉnh Khánh Hòa đồng ý giao đất trên cơ sở công nhận quyền sử dụng đất cho 609 hộ DTTS, nghiêm cấm chuyển nhượng diện tích đất này trong 10 năm kể từ ngày được giao đất, công nhận quyền sử dụng đất. Đối với hơn 150 ha đất bóc tách đang có 53 hộ người Kinh sử dụng, UBND huyện Khánh Vĩnh cũng chủ trương không thu hồi để giao cho các hộ DTTS nghèo thiếu đất sản xuất. Toàn bộ diện tích hơn 150 ha này sẽ được thu hồi, giao cho UBND các xã quản lý để làm quỹ đất công của xã, nhưng trước mắt cho các hộ đang sử dụng đất thuê lại. Như vậy, huyện Khánh Vĩnh còn 598 hộ DTTS nghèo thiếu đất sản xuất.
Để giải quyết đất cho 598 hộ này, UBND huyện Khánh Vĩnh dự định sẽ bóc tách thêm khoảng 580 ha đất rừng từ diện tích rừng do các Cty lâm nghiệp quản lý, trong đó bóc tách từ Cty LSKH khoảng 320 ha, bóc tách từ Cty LNTH khoảng 260 ha. Liệu 580 ha này đúng là đất sạch?
