Dừng cảng Kê Gà lợi nhiều hơn hại

> Dừng cảng Kê Gà: Vinacomin sẽ bồi thường thiệt hại
> Tính lại bài toán bauxite
> Trên nghìn tỷ đồng để sửa đường cho bô-xít 

Nhà máy Tân Rai nhìn từ góc hồ chứa bùn đỏ.

Liên quan đến việc dừng đầu tư xây dựng cảng Kê gà (Bình Thuận) phục vụ hai dự án Bô xít ở Tân Rai (Lâm Đồng) và Nhân cơ (Đăk Nông), ngày 24-2, ông Lê Minh Chuẩn - Tổng giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam có ý kiến chính thức về vấn đề này. 

Dừng cảng Kê Gà là hợp lý

Theo ông Lê Minh Chuẩn, ngày 17-12-2012, Vinacomin đã có văn bản báo cáo Thủ tướng về việc lựa chọn cảng phục vụ các dự án Bôxit - Nhôm. Sau khi cân nhắc một cách thận trọng, đặc biệt là với sự tư vấn của Tổng công ty tư vấn thiết kế giao thông vận tải (TEDI), HĐTV Vinacomin đã báo cáo Thủ tướng về việc tạm dừng đầu tư xây dựng dự án cảng Kê Gà.

Lý do tạm dừng là vì: Trên cơ sở định hướng của Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp bauxit nhôm và phát triển KTXH tỉnh Bình Thuận, dự án đầu tư xây dựng cảng Kê Gà được lập với quy mô công suất năm 2015: 3,5 triệu tấn/ năm; năm 2020: 17,5 triệu tấn/năm; năm 2025: 27 triệu tấn/năm; năm 2030: 37 triệu tấn/năm.

Trong quá trình thực hiện Quy hoạch bauxit trên, cho đến nay, mới chỉ có 2 dự án thử nghiệm được đầu tư xây dựng theo Quy hoạch là Dự án Tân Rai - Lâm Đồng (công suất 650.000 tấn alumin/năm) và Dự án Nhân Cơ - Đăk Nông (cùng công suất 650.000 tấn alumin/năm) do Vinacomin là chủ đầu tư.

Nhà máy alumin Tân Rai cuối năm 2012 đã chạy thử và ra sản phẩm alumin. Nhà máy alumin Nhân Cơ dự kiến giữa 2014 sẽ ra sản phẩm. Các dự án sản xuất Hydroxit nhôm­, Alumin, điện phân nhôm khác đều không được đầu tư theo đúng tiến độ dự kiến trong Quy hoạch, một phần do kinh tế thế giới suy thoái, nhu cầu tiêu thụ khoáng sản và giá khoáng sản giảm thấp, mặt khác do các vấn đề phức tạp về công nghệ, kỹ thuật, môi trường khi đầu tư xây dựng các dự án này, nên Chính phủ đã chỉ đạo rà soát, điều chỉnh Quy hoạch bauxit cho phù hợp.

Dự án xây dựng cảng Kê Gà được lập trong bối cảnh không có cảng nào phục vụ cho việc xuất nhập hàng hóa tại khu vực Bình Thuận. Đến thời điểm hiện nay, Bình Thuận có cảng Vĩnh Tân và đang chuẩn bị lập dự án xây dựng cảng trung chuyển than cho khu vực phía Nam thì việc dừng xây dựng cảng Kê Gà là hợp lý và phù hợp với quy hoạch của Chính Phủ.

Bên cạnh đó, trên thực tế, đến năm 2020 lượng hàng hóa thông qua cảng Kê Gà chỉ khoảng 2,5 triệu tấn/năm thấp hơn rất nhiều so với lượng hàng hóa theo dự án Cảng đã được phê duyệt. Với lượng hàng hạn chế như vậy, việc sử dụng các cảng hiện có hiệu quả hơn so với đầu tư xây dựng cảng mới.

Dự án Tân Rai và Nhân Cơ sẽ hiệu quả

Theo ông Lê Minh Chuẩn, về hiệu tính hiệu quả của hai dự án Tân Rai và Nhân Cơ, khi lập dự án thử nghiệm bauxit Tân Rai-Lâm Đồng là có hiệu quả kinh tế. Song ở thời điểm hiện nay, do kinh tế thế giới suy giảm và giá các mặt hàng khoáng sản trong đó có alumin cũng giảm theo dẫn đến giảm hiệu quả kinh tế của dự án. Vì thế, Vinacomin sẽ đề xuất với Chính Phủ một số cơ chế chính sách trong giai đoạn đầu của dự án để tăng tính hiệu quả.

Đến nay, dự án Tân Rai - Lâm Đồng đã hoàn thành đầu tư, Nhà máy alumin của dự án đang trong giai đoạn chạy thử, ngày 26-12-2012 đã có sản phẩm alumin đầu tiên, kết quả phân tích bước đầu cho thấy chất lượng sản phẩm alumin đạt yêu cầu theo hợp đồng EPC đã ký kết.

Theo ông Chuẩn, về khả năng nghiên cứu thu hồi các sản phẩm có ích từ bùn đỏ đã có kết quả ban đầu khích lệ, khả năng thành công lớn, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đang tích cực khẩn trương hoàn thiện Đề tài ở quy mô thử nghiệm để chuyển sang quy mô công nghiệp việc nghiên cứu xử lý bùn đỏ để thu hồi lại xút, sản xuất sắt xốp, xỉ.

Nếu thành công sẽ mang lại nguồn thu bổ sung cho Dự án và đặc biệt là giảm thiểu mức độ ô nhiễm của bùn đỏ, giảm thiểu việc đầu tư hồ bùn đỏ, điều này có ý nghĩa quan trọng đối với dự án.

Một trong những yếu tố quan trọng, quyết định mức độ hiệu quả của Dự án là giá bán alumin, trong bối cảnh khó khăn chung của nền kinh tế thế giới, sản xuất nhôm bị chững lại, vì vậy giá alumin cũng giảm theo và hiện nay đứng ở giá thấp dưới 340 USD/tấn.

Với xu thế nền kinh tế thế giới đang phục hồi, chúng tôi tin chắc rằng ngành công nghiệp sản xuất nhôm sẽ tăng trở lại và việc giá alumin sẽ gia tăng là hiện thực (có thời điểm năm 2008 giá alumin đã đạt mức 500 USD/tấn).

Theo dự báo của các chuyên gia phân tích thuộc Citigroup Inc, Morgan Stanley và Societe General SA, giá alumin trên thị trường thế giới giai đoạn 2010-2020 dự báo dao động trong khoảng 300 USD/tấn đến 640 USD/tấn, trung bình ở khoảng 450 USD/tấn.

Việc quyết định đầu tư Dự án Nhân Cơ cũng như dự án Tân Rai là căn cứ vào tính khả thi về kỹ thuật và kinh tế của Dự án tại thời điểm xem xét và có tính đến mức độ rủi ro của Dự án.

Vinacomin quyết định đầu tư dự án Nhân Cơ tại tỉnh Đăk Nông đã tuân thủ đầy đủ quy định về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản; tại thời điểm phê duyệt dự án điều chỉnh (tháng 2-2010), dự án đạt hiệu quả kinh tế.

“Nhà máy Alumin Nhân Cơ được khởi công ngày 28-2-2010, hiện nay đã triển khai thực hiện 72/73 hạng mục, toàn bộ thiết bị chủ yếu đã tập kết đến chân công trình, nhà thầu đang tiến hành lắp đặt thiết bị, khối lượng hoàn thành đạt khoảng 51%. Dự kiến hoàn thành đầu tư Nhà máy và có sản phẩm vào giữa năm 2014, vì vậy, việc dừng dự án Nhân Cơ trong bối cảnh hiện nay là không thực tế” - ông Chuẩn khẳng định.