Viettel giảm nghèo bền vững bằng hệ sinh thái và “đi từng ngõ, gõ từng nhà”

Ngày 27/12/2008, Chính phủ ban hành Nghị quyết 30A/2008/NQ-CP Về Chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 61 huyện nghèo. Mục tiêu của chương trình là làm so cho đến năm 2020, các huyện này có thể sánh ngang với các đơn vị hành chính cùng cấp khác trong khu vực. Các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước lớn được giao đỡ đầu các huyện nghèo.

Viettel là đơn vị được giao phụ trách 3 huyện là Bá Thước và Mường Lát của tỉnh Thanh Hóa và Đắk Rông của tỉnh Quảng Trị. Thiếu tướng Hoàng Công Vĩnh, nguyên Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Viettel chia sẻ, việc thực hiện chương trình giảm nghèo bền vững đạt kết quả tốt là nhờ đội ngũ cán bộ, công nhân viên Viettel luôn bám sát từng thôn bản, hiểu hoàn cảnh từng nóc nhà để giúp các chính sách hỗ trợ trở nên thiết thực hơn, hiệu quả hơn.

 

Khi bắt tay vào thực hiện chương trình 30A do Chính phủ giao, cách làm của Viettel có khác biệt?

Đầu tiên, chúng tôi phát huy thế mạnh của mình là viễn thông để giúp các huyện đạt được mục tiêu giảm nghèo bền vững. Tập đoàn Viettel đã có những ưu tiên lớn để phát triển viễn thông ở 3 huyện nghèo, vốn nằm ở những khu vực vùng sâu, vùng xa, địa hình khó tiếp cận và nếu là đầu tư thu lợi nhuận thì không ai làm. Các khoản đầu tư này là Viettel thực hiện bổ sung, không tính vào ngân sách thực hiện chương trình 30A.

Chúng tôi xác định rằng, viễn thông có thể nâng cao nhận thức và khả năng tiếp nhận thông tin của người dân ở đây cũng như đảm bảo thông tin liên lạc thông suốt của người dân, các cấp lãnh đạo, từ thôn, bản tới xã, huyện và tỉnh.

Thứ hai, chương trình 30A được thực hiện theo kế hoạch được điều chỉnh theo từng năm. Thứ ba là chúng tôi thực hiện 30A theo nguyên tắc “đi từng ngõ, gõ từng nhà” để đảm bảo sát nhất với thực tiễn và điều chỉnh ngay khi cần thiết.

Vì sao Viettel lại chọn cách lên kế hoạch điều chỉnh theo từng năm thay vì lên kế hoạch tổng thể cho cả chương trình 30A?

Năm đầu tiên bắt tay vào thực hiện, chúng tôi mua bò về các huyện và cho chăn thả tập trung. Tuy nhiên, việc này không phát huy hiệu quả và từ đó chúng tôi không làm như vậy nữa. Việc họp với từng huyện sau mỗi năm giúp chúng tôi có thể rút kinh nghiệm trong việc lập kế hoạch cho năm sau thiết thực và hiệu quả hơn.

Thực tế, việc lên kế hoạch và đánh giá kế hoạch theo từng năm giúp chương trình 30A của Viettel sát với từng địa phương, bởi không địa phương nào giống địa phương nào. Chính sự thiết thực mà hiệu quả phương pháp này mang lại giúp người dân được hưởng lợi tuyệt đối.

 

Bên cạnh đó, việc điều chỉnh liên tục cũng giúp các hoạt động của chương trình 30A tránh chồng chéo với các chương trình xoá đói giảm nghèo khác của Nhà nước. Đó là lý do Viettel xây nhà bán trú dân nuôi, đưa bò về từng hộ gia đình, hỗ trợ xây nhà toàn diện… Người Viettel trực tiếp thực hiện kế hoạch.

Thực hiện một chương trình xóa đói giảm nghèo kéo dài tới cả 10 năm, khó khăn lớn nhất của Viettel khi làm 30A là gì?

Ngay từ đầu, chúng tôi đã xác định đây là chương trình dài hạn. Xóa đói giảm nghèo bền vững không chỉ làm xong trong ngày một ngày hai.

Khi làm, khó khăn lớn nhất không phải vấn đề kinh phí mà là phải làm sao để địa phương và người dân đồng lòng với Viettel. Ngoài ra, việc tính toán để đồng tiền được đưa xuống một cách hiệu quả, giúp người dân được hưởng lợi cao nhất cũng không phải dễ dàng.

Nếu đưa tiền xuống mà dân không đúng cách, họ có thể tiêu hết. Đời sống khó khăn, những nhu cầu trước mắt như mua gạo, mua thịt hay uống rượu luôn hiện hữu. Để đồng tiền hiệu quả, tránh thất thoát và có ý nghĩa nhất là bài toán khó.

 

Như ông có lấy ví dụ, việc giảm nghèo bền vững thường hay mâu thuẫn với mục tiêu ngắn hạn của người dân. Viettel giải quyết vấn đề này như thế nào?

Chúng tôi muốn giải quyết vấn đề từ gốc rễ. Vì thế, Viettel đầu tư vào những hạng mục dài hạn, từ trường học, bán trú dân nuôi, y tế, dân sinh tới cây trồng, hướng dẫn trồng trọt phù hợp với tiềm năng của từng địa phương. Ngoài ra, chúng tôi còn tổ chức đào tạo về công nghệ thông tin, cung cấp trang thiết bị, cấp tiền để những người thuộc diện cử tuyển được đi đào tạo chuyên ngành y tá, bác sĩ….

Viettel xây dựng một hệ sinh thái giảm nghèo chứ không phải một vài biện pháp. Các hạng mục đều cần được đồng bộ.

Lý do nào khiến Viettel xây dựng hệ sinh thái giảm nghèo trong chương trình 30A, một hướng đi hoàn toàn không giống các làm về xoá đói giảm nghèo thông thường?

Xuất phát từ chính những lợi thế của Viettel là có đội ngũ cán bộ nhân viên nằm ngay trên địa bàn 3 huyện thực hiện chương trình 30A. Phần nhiều trong số đó là con em của chính các huyện nên lợi thế càng lớn hơn. Việc có người ở từng thôn bản giúp Viettel có thể hiểu rõ người dân cần gì và giám sát mọi việc một cách chặt chẽ nhất.

Lợi thế khác là Viettel có thể phủ sóng viễn thông tới 3 huyện này, giúp gắn kết với địa bàn dễ dàng và sâu sát được tới từng nóc nhà. Đây là điều các doanh nghiệp khác không dễ có khi thực hiện chương trình 30A ở những huyện rất nghèo miền núi. Ngân sách đầu tư cho viễn thông ở 3 huyện cũng không cần thuộc chương trình 30A mà vẫn có tác động rất tích cực đến việc giảm nghèo.

 

Chẳng hạn như ở Đắk Rông có làng Thanh Niên, chúng tôi đến tận nơi để phối hợp. Chúng tôi trang bị kiến thức, máy tính và đường truyền Internet tốc độ cao để người dân có thể tự tìm hiểu nhiều kiến thức cho riêng mình. Rõ ràng, không ai có thể luôn luôn túc trực bên họ để tư vấn họ được, nhưng giúp họ cách tìm thông tin  trên Internet thì cũng giống như đưa cho họ chiếc cần câu.

Trong quá trình thực hiện các giải pháp xây dựng hệ sinh thái giảm nghèo, vấn đề khó nhất mà Viettel gặp phải là gì?

Trong một cuộc họp với Trung ương do Thủ tướng chủ trì, tôi đã phát biểu về vấn đề này khi có sự hiện diện của cả lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa và Quảng Trị. Tôi cũng chia sẻ là cách làm của Viettel hơi khác nên rất cần sự đồng hành sát sao của cả hệ thống chính trị. Đây chính là cái khó chứ tiền hay nhân lực không phải vấn đề của Viettel.

Tôi lấy một ví dụ ở một huyện. Chúng tôi muốn phát bò cho từng hộ dân nghèo nhưng khi danh sách được đưa lên, chúng tôi xuống kiểm tra thì thấy có nhiều gia đình khá giả nhưng vẫn nằm trong diện được nhận bò. Chúng tôi kiên quyết không chịu bởi việc này làm không cẩn thận sẽ gây bất bình rất lớn trong dân.

Tuy nhiên, cũng có những địa phương làm rất tốt. Người ta tổ chức họp thôn để bình bầu xem gia đình nào xứng đáng được nhận. Khi mình xuống kiểm tra danh sách họ gửi lên thì thấy rất đúng. Với những địa phương mà tư duy lãnh đạo tốt, ý thức người dân tốt thì xóa đói giảm nghèo sẽ nhanh hơn.

 

Trong hành trình thực hiện chương trình 30A ở 3 huyện nghèo tại Thanh Hoá và Quảng Trị, ông có thể chia sẻ những kỷ niệm mình nhớ nhất?

Kỷ niệm thì nhiều lắm. Lo lắng có và vui mừng cũng có. Có lần, chúng tôi đi khảo sát một xã ở huyện Đắk Rông. Sau khi họp một hồi, tôi vẫn không biết được ai là chủ tịch xã. Phải khi có người đứng lên giới thiệu chúng tôi mới biết.

Rồi khi đi thực tế ở chính xã đó, tôi được đưa tới một ngôi nhà ngay gần ủy ban. Bố mẹ đi làm hết, ngôi nhà chỉ còn một bà lão phải nuôi 5 đứa cháu. Họ khó khăn đến mức không có tiền mua gạo mà ăn. Lúc đó, tôi rút hết tiền trong túi mình ra cho mấy bà cháu. Xuống tận nơi mới thấy nhiều người khổ lắm.

Tuy nhiên, cũng có những kỷ niệm rất vui. Chúng tôi đầu tư một trạm xá hiện đại, với nhiều dụng cụ chăm sóc y tế tại một trong những xã nghèo của Đắk Rông. Khi xuống tới nơi, tôi thấy trạm xá có tới 2 bác sĩ. Người dân đến đây điều trị phấn khởi lắm.

Chính phủ đã rất quan tâm tới những xã nghèo vùng sâu, vùng xa và bà con đồng bào dân tộc, phân công các bác sĩ tới phụ trách trạm xã. Sự quan tâm của chính phủ kết hợp với đầu tư của chúng tôi đã phát huy hiệu quả rất lớn. Ngay cả ở các vùng nông thôn miền xuôi cũng không có trạm xá nào được trang bị hiện đại với 2 bác sĩ và đội ngũ y tá như vậy. Điều này thực sự làm tôi rất vui.

 

Chúng tôi cũng xây các nhà bán trú dân nuôi làm chỗ ở tập trung cho các cháu đi học. Thay vì ở trong những túp lều tạm bợ nằm bên sườn đồi, những nhà bán trú, với giường tầng, nhà tắm, nhà vệ sinh, giúp cho các cháu ăn ở tốt hơn, việc học cũng khởi sắc hơn. Điều này cũng làm tôi rất phấn khởi.

Viettel không tham gia xây trường vì đường xá, cầu cống, trường trạm nằm trong chương trình của Chính phủ. Tuy nhiên, nhà ở bán trú của các cháu chưa có thì mình làm. Điều này thực sự rất thiết thực.

Nhìn lại quá trình thực hiện chương trình 30A, Viettel có thể rút ra bài học gì cho các chương trình từ thiện ở những nơi khác?

Chương trình xóa đói giảm nghèo bền vững của Chính phủ là rất tốt và sẽ còn tiếp tục với các giai đoạn khác. Khi làm chương trình 30A, chúng tôi chọn cách đi vào thực chất, giải quyết nhu cầu của từng địa phương. Đôi khi cách làm của mình cũng có những rắc rối nhất định nhưng vì lợi ích của người dân, chúng tôi vẫn tìm cách để triển khai.

Làm xóa đói giảm nghèo, tiền là quan trọng nhưng cách làm mới có thể đem lại hiệu quả. Nhờ đội ngũ cán bộ công nhân viên, cộng tác viên trên địa bàn, vốn là con em của các huyện, chúng tôi mới có thể triển khai hiệu quả các trương trình. Người Viettel làm tận nơi và đó là điều quan trọng.