Đại hội được diễn ra trong thời điểm đất nước tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
Nhìn lại Lịch sử của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh: “trước sự phát triển lớn mạnh của Đoàn trên cả 3 miền Bắc, Trung, Nam, ở nước ta xuất hiện nhiều tổ chức Đoàn cơ sở với khoảng 1.500 đoàn viên và một số địa phương đã hình thành tổ chức Đoàn từ xã, huyện đến cơ sở”... cũng từ đây, phong trào của thanh niên ngày càng phát triển và lớn mạnh.
Được Ðảng, Bác Hồ sáng lập, rèn luyện, dìu dắt hơn 86 mùa xuân qua, Ðoàn Thanh niên Cộng sản Ðông Dương (nay là Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh) ra đời đã thực hiện các nhiệm vụ cách mạng, tập hợp và giáo dục thanh niên. Ở mỗi giai đoạn cách mạng, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và tuổi trẻ Việt Nam luôn có những tấm gương tuổi trẻ sáng ngời chủ nghĩa anh hùng cách mạng, giàu trí sáng tạo, làm rạng danh đất nước, như phong trào: “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”, “Ba sẵn sàng”, “Năm xung phong”, “Cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến đánh quân thù”,… và trong những thời điểm khó khăn, gian khổ của đất nước, của dân tộc, các cấp bộ Đoàn và tuổi trẻ cả nước luôn sẵn sàng dấn thân gánh vác những trọng trách, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, chứng tỏ tính xung kích của mình trên tất cả các mặt trận: Chiến đấu, bảo vệ Tổ quốc, góp sức dựng xây đất nước. Được tôi rèn trong thực tiễn đấu tranh cách mạng, Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh và các tổ chức thành viên đã luôn khẳng định vai trò xung kích, tình nguyện trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, qua đó thể hiện sâu sắc niềm tin sắt son, lòng trung thành tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Ðảng, một lòng đi theo Ðảng.
Sinh thời, Bác Hồ kính yêu luôn đặt niềm tin mãnh liệt vào thanh niên, luôn dành cho thế thệ trẻ những tình cảm thân thương, sự chăm sóc, dạy bảo ân cần. Đền đáp công ơn trời biển và tình cảm sâu nặng của Người, với khẩu hiệu "Đâu cần thanh niên có/ Đâu khó có thanh niên” không chỉ trở thành phương châm hành động của các đoàn viên, thanh niên thế hệ Hồ Chí Minh mà nó còn chứng tỏ bản lĩnh, sự tự tin, vai trò của thanh niên với Tổ quốc. Bên cạnh đó, Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh cũng luôn không ngừng phấn đấu, tự rèn luyện, không tự mãn với những thành tích có được mà luôn cố gắng, nỗ lực để nâng cao trí tuệ, đề cao sự nghiêm túc trong từng hoạt động cụ thể, qua đó xây dựng tổ chức Ðoàn ngày càng vững mạnh.
Cụ thể là trong những năm qua, Trung ương Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều phong trào thi đua nhằm khơi dậy sức trẻ và nhiệt huyết của thanh niên, như: “Thi đua, tình nguyện xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”; 5 Xung kích - 4 Đồng hành; “Xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc” và “Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp”; Thanh niên tình nguyện, Mùa hè xanh, Tiếp sức mùa thi, Sáng tạo trẻ, “Nghĩa tình biên giới hải đảo”, "Tuổi trẻ chung tay xây dựng Nông thôn mới"... đã thu hút hàng triệu lượt bạn trẻ tham gia, dám dấn thân, dám cống hiến sức trẻ cho Tổ quốc và ở đâu đâu cũng in dấu chân tình nguyện, hình ảnh màu áo xanh Thanh niên Việt Nam nơi biên giới hay hải đảo xa xôi, cho đến những bản làng hẻo lánh… màu áo xanh, hình ảnh người thanh niên Việt Nam đã được in đậm trong tâm trí của triệu triệu người dân và các em nhỏ ở mọi miền của Tổ quốc Việt Nam thân yêu hình chữ S.
Với đông đảo đoàn viên thanh niên và sự lớn mạnh của tổ chức Đoàn, đến nay Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã trải qua 10 kỳ Đại hội: Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ I được tổ chức tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên từ ngày 7 đến ngày 14/2/1950 với chủ đề “Chiến đấu và xây dựng tương lai”. Tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ II từ ngày 25/10 đến ngày 4/11/1956, Bác Hồ đã ân cần căn dặn: “Đảng và Chính phủ ta có thể tự hào đã tạo nên một thế hệ thanh niên dũng cảm như các cháu, và mong các cháu tiếp tục phấn đấu hăng hái cho công cuộc bảo vệ Tổ quốc, xây dựng nước nhà”. Từ ngày 23 đến ngày 25/3/1961, Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ III được triệu tập tại Hà Nội, Đại hội đã phát động phong trào “Xung phong tình nguyện vượt mức kế hoạch 5 năm lần thứ nhất”. Từ ngày 20 đến ngày 22/11/1980, Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ IV đã được tiến hành tại Thủ đô Hà Nội. Đại hội đã quyết định đẩy mạnh hơn nữa phong trào “Ba xung kích” thành cao trào thi đua hành động cách mạng của tuổi trẻ thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Từ ngày 27 đến ngày 30/11/1987, Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ V đã phát động phong trào “Tuổi trẻ xung kích, sáng tạo xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ VI diễn ra từ ngày 15 đến 18/10/1992. Tháng 02/1993, Hội nghị lần thứ 2, Ban Chấp hành Trung ương Đoàn khóa VI đã quyết định triển khai 2 phong trào lớn là “Thanh niên lập nghiệp” và “Tuổi trẻ giữ nước”, được đông đảo đoàn viên thanh niên cả nước hưởng ứng sôi nổi và nhiệt tình; và Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ VII từ ngày 26 đến ngày 29/11/1997 đã quyết định tiếp tục phát triển và nâng hai phong trào trên lên một tầm cao mới.
Với tinh thần “Đoàn kết, sáng tạo, xung kích, tình nguyện”, Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ VIII từ ngày 08 đến ngày 11/12/2002 đã mở ra một trang mới trong lịch sử phát triển của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Đại hội đã phát động phong trào lớn “Thi đua, tình nguyện xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Cũng từ Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ IX diễn ra tại Thủ đô Hà Nội từ ngày 17 đến 21/12/2007, Đại hội đã khẳng định: Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tiếp tục đổi mới toàn diện, phấn đấu thực sự trở thành người bạn thân thiết của thanh niên, định hướng cho thanh niên đến với lý tưởng cách mạng và những giá trị cao đẹp, đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp, xung kích trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Các phong trào, các cuộc vận động và các hoạt động của Đoàn đều phải hướng tới mục tiêu tập hợp, đoàn kết, giáo dục thanh niên, tạo môi trường lành mạnh, an toàn cho thanh niên rèn luyện và tự khẳng định, vì sự tiến bộ của thanh niên và sự phát triển của đất nước.
Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ X, nhiệm kỳ 2012 - 2017 được tổ chức từ ngày 11 đến ngày 14 tháng 12 năm 2012 tại Thủ đô Hà Nội đã nêu cao khẩu hiệu “Tuổi trẻ Việt Nam xây hoài bão lớn, rèn đức, luyện tài, đoàn kết, sáng tạo, xung kích xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Đại hội đã quyết định tiếp tục triển khai hai phong trào “Xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc” và “Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp” (có điều chỉnh, bổ sung các nội dung của 02 phong trào để phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới).
Cũng tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ X, đồng chí Nguyễn Phú Trọng - Tổng Bí thư BCH Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã có bài phát biểu quan trọng, khẳng định vai trò to lớn của tuổi trẻ Việt Nam đã có nhiều đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong các thời kỳ cách mạng. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Thanh niên mạnh thì dân tộc mới mạnh. Nhiều anh hùng từ trước đến nay đều là thanh niên. Lịch sử đã dành những trang chói lọi cho thanh niên Việt Nam. Như thế đủ thấy thanh niên Việt Nam đã và sẽ luôn luôn là lực lượng rường cột của nước nhà” và “Công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc”.
Tại thủ đô Hà Nội, từ ngày 10 đến 13/12/2017 sẽ diễn ra Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn TNCS Hồ Chí Minh lần thứ XI, với sự góp mặt của 1.000 cán bộ Đoàn, đoàn viên ưu tú đại diện cho hơn 6,4 triệu đoàn viên và gần 24 triệu thanh niên Việt Nam trong và ngoài nước. Với khẩu hiệu: “Tuổi trẻ Việt Nam tiên phong, bản lĩnh, đoàn kết, sáng tạo, phát triển”, Đại hội sẽ biểu thị quyết tâm chính trị của Tuổi trẻ Việt Nam trong thời kỳ mới ra sức phấn đấu vươn lên vượt qua mọi khó khăn, thách thức, vững tâm thế đảm nhận vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Đại hội còn là dịp để tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đánh giá một cách thực chất công tác Đoàn và phong trào TTN để nhân rộng những mô hình hay, cách làm sáng tạo, hiệu quả nhằm xây dựng lớp thanh niên Việt Nam dưỡng tâm trong, rèn trí sáng, xây hoài bão lớn; chỉ rõ vấn đề hạn chế, nguyên nhân hạn chế và rút ra những bài học kinh nghiệm.
Đại cũng cũng sẽ xác định 11 chỉ tiêu, 10 đề án trọng tâm, 3 phong trào và 3 chương trình hành động của Đoàn nhằm khẳng định nhiệm vụ quan trọng của Đoàn trong thời gian tới là củng cố, xây dựng tổ chức Đoàn vững mạnh, chú trọng chất lượng tổ chức cơ sở, đội ngũ cán bộ và mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên, nhất là ở địa bàn dân cư, trong các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước; thực hiện hiệu quả chủ trương “1+2” (cán bộ Đoàn cấp Trung ương và cấp tỉnh mỗi năm tối thiểu có 2 tháng công tác tại cơ sở), “1+1” (mỗi đoàn viên giới thiệu được ít nhất 01 thanh niên tham gia Đoàn, Hội). Đồng thời, tiếp tục nhấn mạnh việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm của tổ chức Đoàn các cấp trong phụ trách Đội TNTP Hồ Chí Minh và bảo vệ, chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng.
Với thành công của Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI sẽ mở ra một nhiệm kỳ mới với những phong trào, chương trình hành động cụ thể, sát thực không chỉ với các cấp bộ Đoàn mà còn cả với những cán bộ Đoàn, đoàn viên thanh thiếu nhi, đồng thời mang lại những hiệu quả cụ thể cho cộng đồng và xã hội. Các bạn đoàn viên thanh niên hãy tin tưởng và gửi gắm niềm tin vào Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI để cùng sống và làm việc có trách nhiệm hơn với bản thân, gia đình, xã hội, với Tổ quốc; luôn tuyệt đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường phát triển của đất nước, phát huy truyền thống cách mạng và thể hiện rõ lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc để mỗi người trẻ có những hành động thiết thực, cụ thể vì cộng đồng; cùng xây dựng tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh ngày càng vững mạnh đáp ứng được yêu cầu, nguyện vọng của đoàn viên thanh niên trong tình hình mới, của cuộc cách mạng 4.0 và xứng đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam, trường học XHCN của thanh niên, đại diện chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của tuổi trẻ.
