Theo tài liệu vừa bị rò rỉ, tỉnh miền trung của Solomon hôm 22/9 ký thỏa thuận hợp tác chiến lược với tập đoàn nhà nước Trung Quốc China Sam về việc cho thuê đảo Tulagi, nơi có cảng biển nước sâu có thể phục vụ mục đích quân sự.
Một ngày trước đó, Trung Quốc và Solomon thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức sau khi Bắc Kinh thuyết phục được quốc đảo ở Thái Bình Dương này cắt đứt quan hệ với Đài Loan để trở thành đồng minh của Bắc Kinh.
Tulagi, hòn đảo chỉ rộng khoảng 2km và có dân số 1.200 người, là nơi Nhật Bản từng mở một căn cứ hải quân và cũng là một trong những chiến trường ác liệt trong Thế chiến 2.
“Bên A (tỉnh miền trung) sẵn sàng cho Bên B (China Sam) thuê toàn bộ đảo Tulagi và các đảo xung quanh để phát triển một đặc khu kinh tế”, thỏa thuận viết. Thỏa thuận cũng nói rằng đặc khu kinh tế này bao trùm “bất kỳ lĩnh vực công nghiệp nào phù hợp cho phát triển, bao gồm phát triển dầu khí”. Thỏa thuận cho phép China Sam thuê hòn đảo trong 75 năm và có thể gia hạn.
Thỏa thuận còn cho phép thiết lập một cơ sở về nghề cá, một trung tâm điều hành và "xây dựng hoặc nâng cấp sân bay”. Dù chưa có đánh giá chắc chắn về trữ lượng dầu khí ở Solomon, thỏa thuận nói rằng, China Sam quan tâm đến việc xây dựng một nhà máy dầu khí ở đây.
Trước thông tin về thỏa thuận này, nhiều người dân địa phương đã bày tỏ sự tức giận.
“Ai cũng lo sợ khả năng Trung Quốc biến hòn đảo thành một căn cứ quân sự. Đó là điều thực sự khiến chúng tôi sợ, vì nếu không họ muốn thuê cả hòn đảo để làm gì?”, báo New York Times dẫn lời ông Michael Salini, 46 tuổi, chủ một doanh nghiệp ở Tulagi và là người đang tham gia soạn lá đơn tập thể phản đối thỏa thuận.
Một số quan chức Mỹ và Solomon nói rằng, nhiều doanh nghiệp và quan chức Trung Quốc từ lâu đã tiếp cận các chính trị gia địa phương bằng những khoản tiền hối lộ và quà tặng xa xỉ như những chuyến đi nghỉ dưỡng đến Trung Quốc và Singapore. Ở đất nước nghèo khó với chỉ khoảng 600.000 dân và quốc hội với 50 thành viên, họ không dành nhiều thời gian để tranh luận.
Thủ tướng Solomon Manasseh Sogavare thăm Trung Quốc vào đầu tháng này. Các bức ảnh chụp chuyến thăm cho thấy ông cười tươi khi đứng cạnh lãnh đạo China Sam.
Chuyến thăm được coi là một chiến thắng với Bắc Kinh, sau khi Úc và Mỹ vận động tích cực nhưng không giữ được Solomon.
Một căn cứ quân sự ở đảo Tulagi sẽ có tầm quan trọng về biểu tượng và chiến lược. Mỹ và các đồng minh khu vực, đặc biệt là Úc, lo sợ rằng mục đích cuối cùng của Bắc Kinh là lập một căn cứ hải quân ở Thái Bình Dương để gia tăng hiện diện quân sự ở khu vực này. Bước đi đó sẽ làm mất ưu thế của Úc và New Zealand khi nằm ở vị trí xa Trung Quốc và có một vùng đệm quốc phòng đáng giá.
