Sức ép gia tăng
Ngày 6/3, Mỹ cho biết họ đang tích cực thảo luận với các đồng minh về việc cấm nhập dầu Nga. Cuộc thảo luận đó diễn ra khi chính quyền Biden bị chỉ trích suốt nhiều tháng nay về mức lạm phát cao nhất trong 40 năm. Ngày 5/3, một dự luật của hai đảng về cấm nhập dầu Nga nhận được sự ủng hộ tại Thượng viện Mỹ, với 22 người đồng bảo trợ.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi cũng khẳng định ủng hộ dự luật này. Áp lực đó đe doạ sẽ làm mất sự cân bằng của Nhà Trắng giữa việc trừng phạt Mátxcơva với nhiệm vụ giữ ổn định nguồn cung dầu toàn cầu, nhất là với các đồng minh của Mỹ.
 |
Trụ sở của tập đoàn dầu khí Gazprom ở St. Peterburg, Nga. Ảnh: AP |
Ngày 6/3, Ngoại trưởng Antony Blinken nói với CNN: “Chúng tôi đang bàn với các đồng minh và đối tác châu Âu để tìm ra cách phối hợp về khả năng cấm nhập dầu Nga nhưng vẫn bảo đảm nguồn cung phù hợp cho thị trường thế giới”. Nga là nước khai thác dầu nhiều thứ ba thế giới, cung cấp 10% tổng lượng dầu toàn cầu trong năm ngoái, theo số liệu của Cơ quan Thông tin năng lượng Mỹ (EIA). Các nhà buôn dầu vì sợ việc hạn chế dòng năng lượng từ Nga nên gây ra tình trạng tranh giành mua, đẩy giá tăng tới 25% trong tuần trước.
Giá nhiên liệu tăng cao đe doạ cơ hội của đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11 năm nay, trong khi các đồng minh của Mỹ cũng hứng những rủi ro chính trị tương tự. “Thất bại của ông Joe Biden là khiến lạm phát tăng lên mức cao nhất của mấy thập kỷ”, Ủy ban Bầu cử quốc gia của đảng Cộng hòa viết trên Twitter hôm 4/3, chỉ vài giờ sau khi nhà máy điện hạt nhân lớn nhất của Ukraine hứng pháo kích, khiến thị trường hàng hoá càng tăng giá. “Tổng thống đang bị đẩy vào đường cùng. Phe Cộng hoà sẽ thắng theo cách này hoặc cách khác”, Stephen Brown, một người của đảng Dân chủ và hiện làm việc tại hãng tư vấn RBJ Strategies LLC, nói với Wall Street Journal.
Khi áp các lệnh trừng phạt khắc nghiệt với Nga vì chiến dịch quân sự ở Ukraine, Mỹ và các đồng minh châu Âu đã tính toán để tránh gây ra tình trạng thiếu nhiên liệu. Mỹ trừng phạt các ngân hàng lớn nhất của Nga là Sberbank và VTB, nhưng loại trừ các khoản thanh toán để mua khí đốt, dầu và các sản phẩm xăng dầu. Nhưng nỗ lực đó thất bại. Các thương nhân vẫn tránh mua dầu Nga vì sợ cuối cùng vẫn bị trừng phạt. Nỗ lực thay thế bằng nguồn cung khác đã đẩy giá dầu WTI lên 120,1 USD/thùng, dầu Brent lên 123,4 USD/thùng, cao nhất kể từ năm 2008.
Mỹ nhập rất ít dầu từ Nga, với khoảng 8% dầu thô và các sản phẩm tinh chế, tương đương 672.000 thùng/ngày trong năm 2021, theo số liệu của EIA. Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) nhập 27% dầu thô từ Nga trong những năm gần đây, theo số liệu của EU.
Canada đã cấm nhập dầu Nga, trong khi các lãnh đạo Anh đang thảo luận về biện pháp tương tự. Việc Mỹ áp đặt lệnh cấm sẽ gây áp lực lên những nước khác phải làm theo, và việc các đồng minh phương Tây phối hợp cấm sẽ gây thiếu hụt nguồn cung, khiến giá dầu càng tăng thêm.
Bộ Lao động Mỹ sẽ công bố chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của tháng 2 vào ngày 10/3. CPI của Mỹ trong tháng 1 tăng 7,5% so với cùng kỳ năm trước, mức chưa từng thấy kể từ năm 1982. Ngày 6/3, giá xăng trung bình trên toàn nước Mỹ vượt mốc 4 USD/gallon, lần đầu tiên kể từ năm 2008, theo số liệu của AAA.
Chưa thấy cửa sáng
Nhiều tháng qua, ông Biden nhiều lần trấn an cử tri về tình trạng lạm phát, đồng thời phối hợp với các nước khác để mở kho dự trữ nhiên liệu.
Bất chấp rủi ro lạm phát, thượng nghị sĩ Joe Manchin, chủ tịch Ủy ban tài nguyên và năng lượng thuộc Thượng viện Mỹ, và nghị sĩ Cộng hoà Lisa Murkowski trình dự luật hôm 3/3 về việc cấm nhập nhiên liệu hoá thạch từ Nga. Khi được báo chí hỏi về hậu quả của dự luật này lên người tiêu dùng Mỹ, ông Manchin nói rằng ông sẽ vui vẻ trả thêm 10 xu/gallon để giúp người Ukraine.
Ngành dầu khí của Mỹ cũng ủng hộ lệnh cấm. Các công ty tinh chế xăng dầu của Mỹ đã bắt đầu giảm mua dầu Nga từ cuối năm ngoái. Hiệp hội của các hãng nhiên liệu và lọc hoá dầu Mỹ đã chia sẻ với các nghị sĩ nước này quan điểm của họ về cách hạn chế tình trạng gián đoạn nguồn cung nếu thi hành lệnh cấm.
Ông Biden đang nỗ lực thúc đẩy năng lượng tái tạo như một phần trong chiến lược ứng phó với tác động của nhiên liệu hoá thạch lên lạm phát, nhưng đó là giải pháp lâu dài. Trong khi đó, phe Cộng hoà muốn ông Biden “đảo ngược chính sách”. Đó là điều mà 25 thống đốc viết trong bức thư mà họ ký ngày 4/3. Kiến nghị của họ không hữu ích cho chính sách về nhiên liệu sạch và bảo vệ môi trường, mà ủng hộ cấp phép khai thác dầu khí nhiều hơn nữa, cấp phép nhanh hơn cho các đường ống dẫn dầu khí. Nhưng những người trong ngành nói rằng biện pháp này cũng phải mất vài năm mới có thể tăng nguồn cung.
Trong khi đó, đàm phán để khôi phục thoả thuận hạt nhân giữa Iran với các cường quốc thế giới trở nên bất định sau khi Nga yêu cầu Mỹ bảo đảm rằng những lệnh trừng phạt mà họ phải hứng chịu vì xung đột ở Ukraine sẽ không ảnh hưởng đến thương mại với Tehran. Đáp lại đòi hỏi của Nga, Ngoại trưởng Mỹ Blinken nói rằng những lệnh trừng phạt áp với Nga vì chiến dịch ở Ukraine không liên quan đến thỏa thuận hạt nhân tiềm năng với Iran.
“Iran là nhân tố có khả năng giảm giá duy nhất cho thị trường, nhưng giờ thỏa thuận với Iran bị trì hoãn, chúng ta có thể cạn nhiên liệu nhanh hơn nhiều nếu dầu của Nga bị loại khỏi thị trường trong thời gian dài”, Amrita Sen, đồng sáng lập tổ chức nghiên cứu Energy Aspects, nói với Reuters. Theo giới phân tích, Iran sẽ phải mất vài tháng để khôi phục nguồn cung dầu ngay cả khi đã đạt được thoả thuận. Eurasia Group cho rằng Nga có thể dùng Iran làm kênh tránh các biện pháp trừng phạt của phương Tây để tiếp tục bán dầu.
Một yếu tố càng khiến giá dầu tăng là việc đóng cửa 2 giếng dầu El Feel và Sharara ở Libya, làm mất 330.000 thùng/ngày. Là thành viên của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), Libya khai thác khoảng 1,2 triệu thùng dầu thô mỗi ngày trong năm 2021, theo số liệu của Mỹ.
Các quan chức cấp cao Mỹ sang Venezuela hôm 5/3 để đối thoại với chính phủ của Tổng thống Nicolas Maduro, nhằm thăm dò khả năng Caracas có sẵn sàng rời xa đồng minh Nga để được phép xuất khẩu dầu hay không, Reuters đưa tin.
Giá dầu đã tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2008 do nguy cơ nguồn dầu thô từ Iran chưa thể trở lại với thị trường toàn cầu, trong khi Mỹ và các đồng minh châu Âu đang tính chuyện cấm nhập dầu từ Nga.
