Có nên bỏ chủ quản không?
Đại biểu Dương Minh Ánh (Hà Nội) gửi tới Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam câu hỏi: Qua câu chuyện của trường Đại học Tôn Đức Thắng, nhiều ý kiến cử tri cho rằng nên bỏ Bộ chủ quản thì việc tự chủ đại học của nước ta mới có thể thành công như mong muốn. Đề nghị Phó Thủ tướng nêu quan điểm về vấn đề này?
Tự chủ đại học cũng là mối quan tâm, trong nội dung chất vấn gửi Phó Thủ tướng của đại biểu Phạm Thị Minh Hiền (Phú Yên).
Trả lời câu hỏi của đại biểu, Phó Thủ tướng cho biết: Chúng ta đã thực hiện tự chủ đại học nhưng mới được một số bước và sẽ còn tiếp tục, vì đây là cả một quá trình.
Theo ông Đam, vừa qua tự chủ đại học đã có kết quả tốt với 5 điểm có tính nguyên tắc toàn thế giới, 1 điểm cũng có tính nguyên tắc nhưng cho Việt Nam và một số nước có hoàn cảnh tương tự.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, thứ nhất, đại học không chỉ là nơi làm ra tri thức mà còn là nơi làm việc, sinh hoạt của trí thức có mặt bằng nhận thức cao hơn xã hội bình thường. Cả thế giới coi đại học là xây dựng mô hình quản trị tiên tiến, để từ đó lan tỏa ra cả xã hội đảm bảo tính dân chủ, tính sáng tạo, khoa học.
Thứ 2, đã tự chủ thì luôn gắn với trách nhiệm giải trình. Mọi hoạt động của cơ sở giáo dục đại học phải thực hiện theo pháp luật và còn phải tuân theo quy chế công khai, để toàn xã hội giám sát rất chi tiết.
Thứ 3, tự chủ không có nghĩa nhà nước không đầu tư tiền nữa. Ở tất cả các nước, các trường đại học tự chủ, nhà nước vẫn đầu tư, không chỉ đặt hàng đào tạo hay cấp học bổng mà còn xây dựng cơ sở vật chất.
Thứ 4, tự chủ đại học không có nghĩa là không quản lý mà quản lý theo pháp luật, không chỉ theo pháp luật giáo dục mà pháp luật nói chung, tất cả các luật.
Thứ 5, thực hiện tự chủ nhưng vẫn phải có cơ chế đảm bảo các đối tượng yếu thế, đặc thù không bị giảm bớt cơ hội tiếp cận giáo dục đại học, đặc biệt là giáo dục chất lượng cao. Việc này chúng ta phải làm chú trọng hơn các nước.
Thứ 6, Việt Nam có vấn đề mang tính nguyên tắc liên quan tới đại biểu Dương Minh Ánh nói, khái niệm chủ sở hữu của đại học cũng thay đổi. Vì đóng góp vào trường đại học không chỉ là tiền, nhà cửa, máy móc mà còn là trí tuệ, học phí của người dân. Vì thế, lâu dài chủ sở hữu không chỉ là của một cơ quan, tổ chức nào mà là của toàn xã hội.
Câu hỏi đặt ra là có nên bỏ chủ quản không? Theo Phó Thủ tướng, thực tế luật pháp nước ta không còn bộ chủ quản. Ví dụ, trường Văn hóa Nghệ thuật thuộc UBND thành phố Hà Nội, nói cách khác, UBND Hà Nội là cơ quan chủ quản. Nhưng luật pháp hiện nay không còn khái niệm cơ quan chủ quản mà chỉ còn khái niệm cơ quan quản lý và cơ quan chủ sở hữu.
“Chủ sở hữu thì như tôi nói ở trên. Quản lý thì có nhà nước và quản lý về mặt khác. Hiện nay các cơ quan quản lý trực tiếp chủ yếu sẽ tiến tới chỉ quản lý cơ bản về công tác cán bộ, mà việc đó còn có quy định của Đảng”, ông Đam cho hay.
Bộ Tư pháp cùng tham gia vụ trường Đại học Tôn Đức Thắng
Phó Thủ tướng cho rằng, phải sửa luật để khắc phục những bất cập vướng mắc. Ví dụ, về cán bộ, còn chuyện tuổi giữ chức vụ của cán bộ, bởi trí thức được kéo dài thêm tuổi nghỉ hưu, nhưng tuổi giữ chức vụ lại là pháp luật quy định và các quy định của Đảng.
Trước mắt, có hai việc quan trọng phải thực hiện tự chủ theo đúng hướng và đúng quy luật: Thứ nhất, các trường kiện toàn, thành lập Hội đồng trường với cơ quan thực quyền chứ không phải hình thức.
Thứ 2, tất cả các trường đều phải xây dựng quy chế điều hành, tài chính nội bộ rất chi tiết, tỉ mỉ theo quy định pháp luật và công khai cho toàn dân biết và giám sát.
“Trong quá trình chuyển đổi, có nhiều điểm mà chúng ta chưa quy định rõ, chưa có tiền lệ, khi xử lý chúng ta hết sức bình tĩnh, xu hướng là ủng hộ tự chủ”, ông Đam nói.
Về trường đại học Tôn Đức Thắng, Phó thủ tướng đã phát biểu về vấn đề này. Theo ông, đây là việc không chỉ đơn giản liên quan đến một câu, một chữ, một từ, một điều mà là quyết định có ý kiến khác nhau.
“Chúng tôi trao đổi với Bộ Tư pháp nhiều lần. Khi chưa rõ ràng, Chính phủ hết sức trách nhiệm, không hề lơ là nhưng phải rất cẩn trọng, đúng quy định. Chính phủ, Thủ tướng lập một đoàn công tác có Bộ Tư pháp vào xem xét, phân tích, báo cáo.
Chắc chắn sau báo cáo này, chúng tôi họp lại, có cả Bộ Tư pháp và sau đó sẽ công khai, minh bạch cho toàn dân biết, nhưng tinh thần Chính phủ sẽ rất công minh, ủng hộ tự chủ, tạo điều kiện ủng hộ cho trường phát triển”, Phó Thủ tướng chia sẻ.
