Những nỗ lực của nhóm cố vấn cuối cùng đã có kết quả khi một thỏa thuận trao đổi tù nhân do Qatar và Ai Cập làm trung gian đã được Israel, Hamas và Mỹ chấp thuận vào ngày 21/11.
Trong suốt những tuần trước đó, ở hậu trường, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có nhiều cuộc trò chuyện với Tiểu vương Qatar và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Bill Burns, Cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan và cấp phó Jon Finer, đặc phái viên Trung Đông của Mỹ Brett McGurk cùng những người khác cũng đã trải qua nhiều giờ đàm phán vất vả.
Hai quan chức tham gia vào nỗ lực này đã cung cấp nhiều thông tin chi tiết về quá trình dẫn đến một thỏa thuận ngừng bắn mà trong đó 50 con tin sẽ được Hamas trả tự do để đổi lấy 150 tù nhân Palestine đang bị Israel giam giữ trong thời gian bốn ngày ngừng bắn.
 |
Tổng thống Mỹ Joe Biden gặp Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hôm 18/10 tại Tel Aviv. Ảnh: Reuters |
Những nỗ lực ban đầu
Các nguồn tin cho biết sau ngày 7/10, Qatar - nhà hòa giải lâu năm ở một khu vực đầy biến động - đã tiếp cận Nhà Trắng với thông tin nhạy cảm liên quan đến các con tin. Qatar yêu cầu thành lập một nhóm nhỏ để giải quyết vấn đề này một cách riêng tư với người Israel.
Nhận được đề nghị, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan đã chỉ đạo đặc phái viên Trung Đông của Mỹ Brett McGurk và một quan chức khác của Hội đồng An ninh Quốc gia - Josh Geltzer, thành lập nhóm. Việc này được thực hiện âm thầm, vì Qatar và Israel yêu cầu giữ bí mật, chỉ một số ít người được biết.
McGurk - một nhà ngoại giao dày dạn kinh nghiệm ở Trung Đông - đã nói chuyện vào mỗi buổi sáng với Thủ tướng Qatar - Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Thani. Nội dung cuộc nói chuyện được báo cáo lại cho ông Sullivan và Tổng thống Biden được thông báo tóm tắt hằng ngày về quy trình này.
Ngày 13/10, Tổng thống Biden đã tổ chức một cuộc gặp kéo dài với gia đình những người Mỹ đang bị bắt làm con tin hoặc mất tích.
Vài ngày sau, 18/10, ông tới Tel Aviv để hội đàm với Thủ tướng Israel Netanyahu. Tổng thống Mỹ cho biết việc đảm bảo thả con tin là trọng tâm trong các cuộc thảo luận của ông với lãnh đạo Israel.
Ngày 23/10, những nỗ lực ban đầu của Mỹ đã được đền đáp khi Hamas thả hai con tin người Mỹ, Natalie và Judith Raanan.
Từ văn phòng, ông Sullivan cùng McGurk và Finer đã theo dõi hành trình khó khăn kéo dài nhiều giờ đồng hồ khi những người bị bắt giữ được đưa ra khỏi Dải Gaza.
Các quan chức cho biết sự trở lại của hai người Mỹ chứng tỏ các bên liên quan có thể đàm phán với Hamas về con tin, từ đó tạo thêm niềm tin cho Tổng thống Biden.
Trì hoãn chiến dịch trên bộ
Sau đó, Mỹ và Qatar bắt đầu nỗ lực để giải cứu nhiều con tin hơn. Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Bill Burns nói chuyện thường xuyên với Giám đốc Cơ quan Tình báo Israel (Mossad) David Barnea.
Lúc này, Tổng thống Biden đã nhìn thấy cơ hội để giải cứu một số lượng lớn con tin, và đây cũng là con đường thực tế duy nhất để đạt được lệnh ngừng bắn.
Ngày 24/10, khi Israel sẵn sàng tiến hành một cuộc tấn công trên bộ ở Dải Gaza, phía Mỹ nhận được thông tin rằng Hamas đã đồng ý với các điều khoản của một thỏa thuận thả phụ nữ và trẻ em, điều này có nghĩa là Israel phải trì hoãn cuộc tấn công trên bộ.
Israel lập luận rằng các điều khoản không đủ vững chắc để trì hoãn, vì không có bằng chứng nào về sự sống của các con tin. Dù vậy, Tel Aviv vẫn điều chỉnh kế hoạch để sẵn sàng tạm dừng giao tranh nếu đạt được thỏa thuận.
Sau đó, Tổng thống Biden đã tham gia các cuộc đàm phán chi tiết trong suốt ba tuần. Hamas được yêu cầu cung cấp danh sách các con tin mà họ đang giữ cùng thông tin nhận dạng.
Các quan chức cho biết quá trình này kéo dài và rất phức tạp. Việc liên lạc gặp khó khăn khi lời nhắn phải được chuyển từ Doha (Qatar) hoặc Cairo (Ai Cập) đến Dải Gaza và ngược lại.
Hamas cho biết họ có thể đảm bảo thả 50 người trong giai đoạn đầu, nhưng từ chối đưa ra danh sách.
Ngày 12/11, Tổng thống Biden nói chuyện với Tiểu vương Qatar - Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani, yêu cầu biết tên hoặc thông tin nhận dạng rõ ràng của 50 con tin bao gồm độ tuổi, giới tính và quốc tịch. Ông cho biết nếu không có những thông tin này thì không có cơ sở để tiến hành thoả thuận.
Ngay sau cuộc gọi của ông Biden, Hamas đã cung cấp thông tin chi tiết về 50 con tin dự kiến sẽ được thả trong giai đoạn đầu.
Ngày 14/11, Tổng thống Mỹ thúc giục Thủ tướng Israel Netanyahu thực hiện thoả thuận. Ông Netanyahu đồng ý.
McGurk đã gặp ông Netanyahu cùng ngày hôm đó ở Israel. Một quan chức cho biết, bước ra khỏi cuộc họp, ông Netanyahu nắm lấy cánh tay của McGurk và nói “chúng tôi cần thỏa thuận này”, đồng thời thúc giục Tổng thống Biden thảo luận với Tiểu vương Qatar về các điều khoản cuối cùng.
Ngày 18/11, ông McGurk gặp Thủ tướng Qatar ở Doha. Ông Burns cũng được gọi đến sau khi nói chuyện với lãnh đạo Mossad. Cuộc họp đã xác định những khoảng trống cuối cùng còn lại của thỏa thuận.
Sáng hôm sau tại Cairo, ông McGurk gặp Giám đốc tình báo Ai Cập Abbas Kamil. Lúc này, có tin từ các nhà lãnh đạo Hamas ở Dải Gaza rằng họ đã chấp nhận gần như tất cả các thỏa thuận được bàn bạc một ngày trước đó ở Doha.
