A-yớh là loại bánh độc đáo, dùng để đãi khách quý trong ngày Tết cổ truyền và các dịp trọng đại như cưới xin, lễ lược được nhiều gia đình người đồng bào dân tộc Vân Kiều ở hai huyện rẻo cao Đakrông và Hướng Hóa của tỉnh Quảng Trị công phu làm. Đây là nét đẹp văn hóa truyền thống, đậm đà bản sắc của người Tà Ôi-Vân Kiều lưu giữ từ xưa đến ngày hôm nay.
 |
A-yớh là loại bánh độc đáo của đồng bào Vân Kiều ở dãy Trường Sơn. |
Ông Phạm Trọng Hổ - Phó Chủ tịch UBND huyện Hướng Hóa - cho hay theo phong tục tập quán của người Vân Kiều, trong mâm cúng tổ tiên mỗi dịp cưới hỏi, lễ Tết đều không thể thiếu món bánh A-yớh. Bánh tượng trưng cho những điều tốt đẹp nhất, sự thủy chung, son sắt và nghĩa tình.
 |
 |
Xôi chín cùng với mè (vừng) đen cho vào cối giã nhuyễn. |
Theo già làng Pả Sỹ ở bản Tây Hà Cư, xã Hướng Lập, nguyên liệu làm bánh A- yớh rất đơn giản, song các công đoạn làm bánh lại đòi hỏi phải kiên trì, chú tâm. Người được chọn cho việc giã bánh là những phụ nữ, đàn ông có sức khỏe tốt.
“Muốn làm bánh A-yớh thì phải chuẩn bị gạo nếp, mè đen (vừng) và muối hạt. Nếp được đãi sạch, ngâm qua một đêm rồi hong trên bếp than. Còn mè đen đem trộn với một ít muối rồi cho lên bếp rang đều, đến khi tỏa mùi thơm phức thì ngừng rang. Sau khi xôi chín được cho vào cối giã cùng với mè đen. Để bánh dẻo, mịn, khi giã phải đều tay. Giã đến khi xôi và mè hòa chung thành một màu đen thì lấy ra rồi dùng tay phết đều lên mâm cho đến khi bánh được vun đều, tròn đầy thì thôi”, già làng Pả Sỹ nói.
 | ||||
|
Bánh A-yớh ăn ngon nhất là lúc vừa mới làm xong, có thể ăn kèm thịt nướng và rau rừng. Xưa, người Vân Kiều quan niệm bánh A-yớh chỉ có bậc thần linh mới được hưởng. Song sau này, người Vân Kiều dùng bánh A-yớh thường xuyên hơn trong ngày Tết, trong các lễ cưới, lễ hội và ai cũng được thưởng thức.
Chủ tịch UBND huyện Đakrông Thái Ngọc Châu cho biết theo phong tục của đồng bào dân tộc Vân Kiều, trong ngày cưới, nhà gái phải gùi bánh A-yớh và xấn (váy) qua nhà trai để làm lễ tiễn con gái về nhà chồng. Bất kỳ một đám cưới nào của người Vân Kiều không thể thiếu bánh A-yớh, phải có bánh này thì mới được phép tổ chức các lễ tiếp theo.
