Ngày 31/10, Sở Công Thương Nghệ An có báo cáo số 2484/SCT-BC.QLNL về kết quả kiểm tra việc vận hành xả lũ của các đập, hồ chứa thủy điện Châu Thắng, Nhạn Hạc trong đợt mưa lớn từ ngày 26 đến 27/9/2023.
Thủy điện Nhạn Hạc được xây dựng trên sông Quang, thuộc địa bàn xã Mường Nọc và xã Quang Phong, huyện Quế Phong, Nghệ An. Thời điểm 0h ngày 27/9, lưu lượng về hồ là 103,403m3/s, tương ứng với mực nước hồ là 307,9m. Đến 2h cùng ngày, lưu lượng về hồ 683,914m3/s, tương ứng mực nước hồ là 312,114m.
Như vậy, trong 2 tiếng đồng hồ lưu lượng nước về hồ tăng lên là 580,484 m3/s. Lưu lượng này tương ứng với dung tích nước về hồ chứa 4,179 triệu m3; đồng thời mực nước hồ chứa vượt cao trình 312,114m.
 |
Nhà máy thủy điện Châu Thắng xả lũ. |
Theo quy trình vận hành đơn hồ chứa thủy điện Nhạn Hạc, chủ sở hữu hồ chứa vận hành trong tình huống khẩn cấp và thực hiện xả lũ khẩn cấp để đảm bảo an toàn cho công trình đầu mối và chuyển qua chế độ vận hành bảo đảm an toàn cho công trình.
Đoàn kết luận, hồ chứa thủy điện Nhạn Hạc đã có quy trình vận hành được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt theo thẩm quyền. Theo đó, việc vận hành điều tiết lũ (từ thời điểm lũ lên đến khi đạt đỉnh) không được làm gia tăng lưu lượng xả xuống hạ du so với lưu lượng tự nhiên đến hồ.
Mặt khác, hồ thủy điện Nhạn Hạc có dung tích hữu ích nhỏ (4,82 triệu m2), không có dung tích phòng lũ và không có chức năng cắt lũ. Căn cứ mực nước của hồ chứa thủy điện Nhạn Hạc trong suốt quá trình vận hành xả lũ do chủ hồ cung cấp, nhà máy đã vận hành đảm bảo tuân thủ vận hành thiết bị xả lũ theo quy trình được phê duyệt.
Còn việc vận hành nâng cửa van sớm hơn so với dự kiến theo thông báo số 2709/2023/TB-NMNH gửi cho các cơ quan, đơn vị lúc 1h56 (dự kiến 5h30, thực tế lúc 3h ngày 27/9) là chủ sở hữu hồ chứa vận hành trong tình huống khẩn cấp và thực hiện vận hành để đảm bảo an toàn cho công trình.
Tổng lưu lượng xả qua nhà máy (qua tổ máy phát điện, qua cửa van và tràn tự do) từ lúc 3h ngày 27/9 (thời điểm bắt đầu mở cửa van từ trạng thái đóng hoàn toàn) đến lúc 14h15 cùng ngày (thời điểm đóng hoàn toàn cửa van xả tràn) không lớn hơn lưu lượng về hồ nên không làm gia tăng lũ cho vùng hạ du.
Tuy nhiên, đoàn liên ngành xác định công tác dự báo của nhà máy chưa chính xác, còn bị động trong công tác dự báo lưu lượng nước về hồ nên chưa thực hiện được thông báo cảnh báo sớm cho vùng hạ du.
Ngoài ra, công tác phối hợp trong phòng, chống thiên tai của nhà máy và UBND huyện Quỳ Châu thực hiện chưa tốt. Việc phát hành thông báo chưa có kết nối chặt chẽ (hộp thư đi nhà máy đã ghi nhận việc gửi các thông báo vận hành điều tiết hồ chứa qua hộp thư điện tử gmail, tuy nhiên UBND huyện Quỳ Châu phản ánh không nhận được).
 |
Mưa lớn, thủy điện xả lũ gây ngập ở huyện Quỳ Châu, Nghệ An sáng 27/9. |
Còn thủy điện Châu Thắng được xây dựng trên sông Quang, thuộc địa phận xã Châu Thắng, huyện Quỳ Châu và xã Mường Nọc, huyện Quế Phong, Nghệ An.
Thời điểm 2h ngày 27/9, mực nước hồ ở cao trình 112,67/114m và lưu lượng đến hồ 118,68m3/s, lúc 3h cùng ngày mực nước thượng lưu hồ là 113,5m, lưu lượng nước về hồ là 768,69m3/s.
Như vậy, trong 1 giờ đồng hồ lưu lượng nước về hồ tăng lên 650,01m3/s, với lưu lượng này tương ứng với dung tích nước về hồ chứa là 2,34 triệu m3 đồng thời mực nước hồ chứa vượt cao trình 113m.
Đoàn liên ngành kết luận, hồ thủy điện Châu Thắng có dung tích hữu ích nhỏ (4,217 triệu m3), không có dung tích phòng lũ và không có chức năng cắt lũ. Căn cứ mực nước của các hồ trong suốt quá trình vận hành xả lũ do chủ hồ cung cấp, nhà máy đã vận hành bảo đảm tuân thủ vận hành thiết bị xả lũ theo đúng quy trình phê duyệt.
 |
Khung cảnh tan hoang sau khi cơn lũ dữ đi qua. |
Tổng lưu lượng xả qua nhà máy (qua tổ máy phát điện, qua cửa van và tràn tự do) vào lúc 2h35 ngày 27/9 (thời điểm bắt đầu mở cửa van từ trạng thái đóng hoàn toàn) đến lúc 6h ngày 5/10 (thời điểm đóng hoàn toàn cửa van xả tràn) không lớn hơn lưu lượng về hồ nên không làm gia tăng lũ cho vùng hạ du.
Tuy nhiên, công tác dự báo của nhà máy chưa chính xác, còn bị động trong công tác dự báo lưu lượng nước về hồ nên chưa thực hiện được thông báo cảnh báo sớm cho vùng hạ du. Thực hiện chưa tốt công tác kiểm tra, bảo trì, bão dưỡng các thiết bị phục vụ cho công tác vận hành dẫn đến xảy ra tình trạng hư hỏng thiết bị quan trắc, giám sát tự động.
Như tin đã đưa, trận mưa lũ lịch sử từ tối 26 đến sáng 27/9, đã gây hậu quả lớn trên địa bàn huyện Quỳ Châu. Ước tính tổng thiệt hại hơn 177 tỷ đồng, con số này gấp hơn 6,5 lần tổng thu ngân sách toàn huyện vào năm 2022 (năm 2022 huyện Quỳ Châu thu ngân sách đạt 27 tỷ đồng).
