Nền kinh tế của quốc gia chìm trong chiến tranh liên miên đang trong giai đoạn khủng hoảng và các chuyên gia cảnh báo khủng hoảng nhân đạo đang rình rập.
Nhưng Mỹ và các nước phương Tây khác vẫn lưỡng lự tài trợ cho Taliban cho đến khi lực lượng này chứng tỏ được rằng họ tôn trọng nhân quyền, nhất là quyền của phụ nữ.
Lượng tài sản 10 tỷ USD của Afghanistan dự trữ ở nước ngoài cũng vẫn bị đóng băng.
“Có thể hiểu mục đích của việc từ chối tiền tài trợ cho chính quyền thực tế của Taliban. Nhưng tác động không thể tránh khỏi sẽ là suy thoái kinh tế nghiêm trọng, đẩy hàng triệu người vào cảnh đói nghèo, có thể gây ra một làn sóng người tị nạn từ Afghanistan, và thực sự sẽ kéo Afghanistan lùi nhiều thế hệ”, Đặc phái viên của Tổng thư ký LHQ Deborah Lyons nói trong phiên họp của Hội đồng Bảo an tuần trước.
Một tác động khác có thể là đẩy Afghanistan gần hơn các nước láng giềng. Pakistan và Trung Quốc đã đưa nhiều máy bay chở hàng cứu trợ cho Afghanistan. Họ cũng gửi tín hiệu sẵn sàng tiếp tục viện trợ.
Tuần trước, Trung Quốc thông báo sẽ đưa số hàng hoá tiêu dùng và trang thiết bị y tế trị giá 31 triệu USD đến Afghanistan. Đây là một trong những lô hàng cứu trợ đầu tiên từ khi Taliban nắm quyền từ tháng trước.
Cũng trong tuần trước, Pakistan gửi các mặt hàng tiêu dùng như dầu ăn và thuốc cho chính quyền ở Kabul. Ngoại trưởng Pakistan kêu gọi cộng đồng quốc tế cung cấp viện trợ không kèm theo điều kiện và dừng đóng băng tài sản của Afghanistan.
Pakistan có quan hệ lâu đời và sâu sắc với Taliban. Pakistan được cho là đã hậu thuẫn Taliban trong suốt 20 năm lực lượng này chống chính quyền được Mỹ hậu thuẫn ở Kabul, nhưng Islamabad phủ nhận.
Có quan hệ tốt đẹp với Pakistan, Trung Quốc cũng đang có thái độ tích cực với Taliban. Một số nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh hứng thú với trữ lượng tài nguyên thiên nhiên giàu có, như lithium, mà Afghanistan sở hữu nhưng chưa khai thác được.
Trung Quốc còn lo ngại về nguy cơ các nhóm vũ trang có thể tràn vào biên giới từ ngả Afghanistan, vì thế họ muốn chính quyền Taliban giúp ngăn chặn.
Ngoài viện trợ nhân đạo, một số quan chức và chuyên gia ở khu vực nói rằng sáng kiến Vành đai Con đường (BRI) của Trung Quốc có thể trở thành hỗ trợ kinh tế lâu dài cho Afghanistan.
Một khả năng là Afghanistan sẽ tham gia dự án Vành đai kinh tế Trung Quốc – Pakistan (CPEC), một trong những dự án trọng tâm của BRI. Bắc Kinh cam kết chi 60 tỷ USD cho các dự án hạ tầng ở Pakistan, chủ yếu dưới hình thức vay.
“Taliban sẽ được chào đón gia nhập CPEC, và Trung Quốc cũng sẽ rất vui vẻ”, Rustam Shah Mohmand, cựu đại sứ Pakistan tại Afghanistan, nhận định.
Trung Quốc chưa đề cập gì đến BRI, nhưng Ngoại trưởng Vương Nghị đã khẳng định rằng Bắc Kinh sẵn sàng chủ động nối lại các tuyến đường sắt chở hàng giữa nước này với Afghanistan và hỗ trợ Afghanistan tương tác với thế giới bên ngoài, nhất là tiếp cận hàng hoá nhân đạo.
