Đại cử tri, điểm đặc biệt của bầu cử Tổng thống Mỹ

Đại cử tri quyết định ai là Tổng thống Mỹ

Điều đặc biệt trong luật bầu cử Tổng thống Mỹ là các cử tri không trực tiếp bầu Tổng thống. Lá phiếu của họ gọi là lá phiếu phổ thông chỉ có nhiệm vụ chọn ra đại diện cử tri hay còn gọi là đại cử tri cho bang của mình. 

Các đại cử tri tập hợp lại thành Cử tri đoàn của bang. Tùy thuộc vào dân số mà mỗi bang của Mỹ có một số nhất định đại cử tri trong Cử tri đoàn này. Do đó ở hầu hết các bang, ứng viên nào được nhiều nhất phiếu phổ thông thì cũng nhận được toàn bộ phiếu của Cử tri đoàn bang đó.

Ở Mỹ, bang California là bang đông dân nhất nước Mỹ, nên bang này có nhiều đại cử tri nhất là 55. Tiếp theo là những bang có nhiều đại cử tri như Texas (38), Florida (29), New York (29), Illinois (20), Pensylvania (20), Ohio (18)… Bảy bang được ít nhất, mỗi bang chỉ có 3 đại cử tri, là Alaska, Delaware, Montana, North Dakota, South Dakota, Vermont, Wyoming. Toàn nước Mỹ có 538 đại cử tri, ứng viên phải có trên 270 phiếu đại cử tri để trở thành Tổng thống.

Ứng viên Donald Trump của đảng Cộng hòa và Hillary Clinton của đảng Dân chủ chuẩn bị bước vào cuộc so găng đầy quyết liệt vào ngày 8/11 tới.

“Được ăn cả, ngã về không”

Như đã nói ở trên, ai giành được nhiều phiếu nhất trên cả nước không quan trọng mà là ai giành chiến thắng ở những tiểu bang nào bởi Tổng thống được xác định dựa trên số phiếu đại cử tri.

Số phiếu đại cử tri được tính theo nguyên tắc “được ăn cả ngã về không”, nghĩa là tại mỗi bang, ứng viên nào giành được 50% số phiếu phổ thông trở lên sẽ được 100% số phiếu đại cử tri của bang đó.

Do đó, đôi khi dù ứng viên giành được đa số phiếu phổ thông nhưng vẫn thua. Minh họa điển hình là cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2000, khi ông George Bush của Đảng Cộng hòa chỉ đạt 50.459.211 phiếu phổ thông so với 51.003.894 phiếu phổ thông của ông Al Gore thuộc đảng Dân chủ, nhưng ông Bush vẫn đắc cử vì nhận được 271 phiếu đại cử tri, trong khi ông Al Gore chỉ được 266 phiếu.

Trước đó hơn một thế kỷ, tình thế tương tự cũng xảy ra trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. Năm 1888, ứng cử viên Benjamin Harrison đã trở thành Tổng thống Mỹ khi giành đa số phiếu đại cử tri trong khi nhận được số phiếu phổ thông ít hơn đối thủ là ứng cử viên Grover Cleveland.

Ưu nhược điểm của phương pháp bầu cử qua đại cử tri

Trên thực tế, phương pháp bầu cử qua đại cử tri có thể gây ra rắc rối. Các đại cử tri không bắt buộc phải bỏ phiếu cho ứng cử viên mà họ cam kết ủng hộ. 

Như vậy khi kết quả bầu cử quá sít sao ở bang nào đó, ứng cử viên kém thế phiếu hoàn toàn có thể tìm cách thuyết phục vài đại cử tri thay đổi ý kiến để bầu cho mình mà giành phần thắng. Do thực tế đó, đã có rất nhiều ý kiến về việc có nên duy trì chế độ bầu cử qua đại cử tri hay không.

Những người tán thành chế độ đại cử tri cho rằng chế độ này đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng quan hệ giữa các bang và bảo vệ được lợi ích của các bang nhỏ. 

Còn những người phản đối thì khẳng định, đó là một phương cách bầu cử không coi trọng nguyện vọng của đa số, trái với quá trình vận động tranh cử, và tiềm tàng khả năng gây ra các cuộc khủng hoảng thể chế nghiêm trọng.