Có lẽ chưa bao giờ những người có thu nhập cao như nghề hướng dẫn viên du lịch nghĩ tới ngày phải đi xin hỗ trợ. Một nghề vừa bay nhảy tự do, vừa đi đây đó, lại có tiền tip (thưởng) và phần nhiều hướng dẫn viên chọn cách làm ngắn hạn, không ràng buộc cho các công ty du lịch. Khi bắt đầu dịch, đây có lẽ là những người thất nghiệp đầu tiên và chưa biết khi nào họ được quay lại với nghề cũ. Dù sớm thất nghiệp, nhưng nếu chiểu theo quy định, những đối tượng hành nghề tự do khó có cơ hội được nhận tiền hỗ trợ.
Thấp hơn cả hướng dẫn viên du lịch, những công nhân, người lao động chân tay làm thời vụ, bán vé số… ở một số nơi cũng không dễ nhận được hỗ trợ dù chính họ cần hỗ trợ với mức độ khẩn cấp hơn ai hết. Đến mức, tại Hà Nội, chính quyền sẵn sàng bỏ cả quy định yêu cầu người cần hỗ trợ phải về quê xác minh (giữa bối cảnh ai ở đâu, ngồi yên đấy). Tuy vậy, ở cấp phường, xã có nơi vẫn không thông và triển khai máy móc khiến việc khẩn cấp thành loay hoay.
Hãy xem cách chống dịch của một xã nhỏ, ít ai biết có tên Tóc Tiên (TX Phú Mỹ, Bà Rịa - Vũng Tàu) để thấy không phải cấp cơ sở nào cũng bị động, yếu kém. Trước khi địa phương giãn cách (Chỉ thị 16, hồi đầu tháng 8), xã này đã in hàng loạt thông tin cần biết (dạng tờ rơi) gồm 3 phần rõ ràng, dễ hiểu. Theo đó, địa phương công khai các số điện thoại của người đứng đầu và sẵn sàng hỗ trợ bà con gặp vấn đề về y tế. Các trưởng ấp ngoài việc công khai số điện thoại, còn sẵn sàng mua lương thực, thực phẩm giúp người dân. Đội shipper (giao hàng) do đoàn thanh niên đảm nhận thậm chí mang đến tận nhà, người dân chỉ cần gọi điện. Mọi thứ cắt đặt đâu ra đấy, bất cứ ai gặp khó khăn có thể liên lạc những đầu mối gói gọn trong một tờ giấy. Những tờ rơi kỳ diệu này còn được dán khắp nơi, đưa lên loa và vào cả các phòng trọ… Có người nói, việc diễn ra ở một xã nhỏ khác xa một thành phố lớn với hàng triệu người yếu thế. Vấn đề là thành phố lớn có nghĩ ra được giải pháp như UBND xã Tóc Tiên trước khi thực hiện giãn cách theo Chỉ thị 16 hay không?
Lúc căng thẳng dịch bệnh, bản lĩnh quản trị người đứng đầu địa phương cần thể hiện hơn bao giờ hết. Nếu người đứng đầu mỗi cấp kiểm tra, đánh giá đời sống người dân như cách cảnh sát khu vực giám sát tạm trú sẽ nhận diện ngay được vấn đề trong từng tổ dân phố, mỗi hộ dân, nhà trọ… Thậm chí có thể ứng dụng chính các nhóm mạng xã hội tiện lợi như zalo, facebook… như cách làm của một số tỉnh thiết lập tiếp nhận thông tin an ninh hiệu quả. Nay chính quyền có thể dùng chính nhóm này để phát hiện, giúp đỡ những người yếu thế. Đã đến lúc, những người đứng đầu địa phương lúng túng, loay hoay chống dịch phải biết chịu trách nhiệm với cấp trên.
