Nghìn hộ cố thủ trong lòng hồ thủy điện

> Tái định cư thủy điện Hủa Na: Gian nan vì địa hình hiểm trở

Trong khi đó, theo kế hoạch, trước tháng 5, tất cả hộ dân trong lòng hồ Thủy điện Hủa Na phải ra vùng tái định cư để phục vụ tích nước.

Khó giải phóng mặt bằng

Ông Cao Xuân Quỳnh, Trưởng phòng Đền bù - Giải phóng mặt bằng Cty Thủy điện Hủa Na, cho biết, theo kế hoạch, hơn 1.350 hộ dân, với hơn 5.000 nhân khẩu (chiếm 10% dân số huyện Quế Phong) đang sinh sống tại 14 bản thuộc hai xã Đồng Văn và Thông Thụ sẽ phải di dời khỏi vùng lòng hồ trước tháng 5.

Ngoại trừ các hộ đã ra đi tự nguyện, đa số hộ còn lại sẽ được bố trí vào ở tại 16 khu tái định cư (TĐC) đã, đang được xây dựng tại hai xã Thông Thụ và Tiền Phong.

Tuy nhiên, mới chỉ có hơn 130/1.350 hộ dân di chuyển về khu TĐC ở Piêng Cu, xã Tiền Phong. Số hộ còn lại vẫn quyết tâm không đi, vì chưa đồng ý với phương án đền bù mà Hội đồng bồi thường hỗ trợ và tái định cư (BTHT &TĐC) đưa ra.

Theo nhiều người dân, hầu hết đơn giá bồi thường các loại cây cối, hoa màu, đất đai đều thấp hơn nhiều so với năm trước (2010). Chị Trần Thị Lý, bản Na Câng (xã Thông Thụ) nói rằng, đơn giá bồi thường năm 2011 có sự chênh lệnh lớn so với năm 2010.

Năm 2010, gừng có giá 4.000đồng/m² nhưng năm 2011 chỉ còn 3.100/m², cây cam nhỏ chuyển dời được giảm giá từ 70.000 đồng/cây xuống còn 20.000 đồng/cây, đất rừng sản xuất các bản lòng hồ xã Đồng Văn từ 2.800đồng/m² giảm xuống 500 đồng/m²…

“Nhà tôi được đền bù 39 triệu, số tiền này chưa đủ để trang trải chi phí dời nhà ra khu TĐC, chưa kể những khó khăn khác về sinh hoạt thời gian đầu chuyển đến nơi ở mới”, chị Lý nói.

Nhiều người dân các bản vùng lòng hồ của xã Đồng Văn cũng thắc mắc khi so sánh đơn giá một số loại đất với các bản vùng lòng hồ của xã Thông Thụ gần đó.

Ông Lô Văn Thình (bản Huồi Muông, xã Đồng Văn) nói rằng, đều là dân vùng lòng hồ, nhưng tại sao lại có sự chênh lệch đất trồng lúa nước, ở xã Đồng Văn có đơn giá 10.000 đồng/m2, còn ở xã Thông Thụ 15.000 đồng/m².

Các loại đất trồng cây lâu năm, đất trồng cây hằng năm giữa Đồng Văn và Thông Thụ đều chênh nhau từ 4.000 -5.000 đồng/m².

Ông Trương Minh Cương, Phó Chủ tịch UBND huyện Quế Phong, Chủ tịch Hội đồng BTHT&TĐC, cho biết, Hội đồng đền bù đã áp giá tài sản trên đất được 13/14 vùng lòng hồ, họp lấy ý kiến dân được 10/12 vùng.

Tuy nhiên, mới chỉ có bản Nong Đanh và 45 hộ của bản Piêng Pùng thống nhất với phương án bồi thường Hội đồng lập. Theo ông Cương, việc kiểm kê, áp giá đền bù hoàn thành cuối năm 2008, nhưng nay mới tiến hành bồi thường.

Trong thời gian đó, nhiều loại cây cối, hoa màu lớn lên, nên người dân không đồng ý nhận tiền bồi thường theo cách áp giá cũ. Ngoài ra, đơn giá đền bù năm nay giảm so với năm 2010 nên nhiều bà con thắc mắc, không đồng tình.

Sợ vùng đất mới

Nằm sát chân nhà máy thủy điện Hủa Na, bản Huôi Muông, xã Đồng Văn có 133 hộ (gồm 67 hộ nghèo), với 518 nhân khẩu là đồng bào người Thái. Bao đời nay, người Huồi Muồng sống lọt thỏm giữa rừng xanh, cuộc sống chủ yếu là tự cung tự cấp.

Từ khi công trình thủy điện được khởi công, người dân nơi đây dần xa cảnh bắt cá dưới sông, hái quả trên rừng, trở thành những tiểu thương đúng nghĩa.

Thế nhưng, khi dần quen với nghiệp thương nhân thì cũng là lúc họ phải chia tay mảnh đất thân thuộc để đến khu TĐC Huồi Siu- Huồi Lạn (xã Tiền Phong).

Một số người dân nói rằng, người Huồi Muông chấp hành chủ trương di dời của Nhà nước, nhưng các khu TĐC phải đảm bảo không chỉ đủ cơ sở hạ tầng mà còn phong tục truyền thống trong nếp ăn, nếp ở thì đồng bào mới tới.

Ông Lô Văn Bình ở bản Huồi Muông nói: “Gia đình ta đã đi xem đất ở khu TĐC, nhưng nền nhà ở vị trí cao không thể đào giếng được nên còn chần chừ chưa nhận. Với lại, người Thái ở đây bao đời nay chỉ ở những vùng đất ven sông, ven suối, nếu ở cao quá không hợp phong tục truyền thống”.

Ông Lô Văn Châu lại có một lý do khác để chưa chuyển cả nhà về khu TĐC, dù đã nhận đất nền tại khu TĐC Huồi Siu- Huồi Lạn. Theo cam kết ban đầu, mỗi hộ chuyển về khu TĐC được cấp 400 m² đất ở, 400 m² đất vườn đồi liền kề, 1 ha đất sản xuất nông nghiệp (trong đó ít nhất phải có 200 m² ruộng lúa nước cho 1 khẩu), từ 3 đến 5 ha đất lâm nghiệp.

Thế nhưng, thực tế khi ra nhận, nền diện tích không đúng như cam kết, ông Châu nói.

Ông Lô Văn Thứ, Trưởng bản Huồi Muông, cho biết, trong số 133 hộ dân trong bản, chỉ có 20 hộ đi tự nguyện và tự tìm điểm đến, còn 117 hộ chuyển về khu TĐC Huồi Siu – Huồi Lạn, nhưng mới chỉ có 36 hộ nhận nền, số còn lại chưa đồng ý.

Một số bà con lý giải rằng, địa điểm xây dựng khu TĐC không có sự thống nhất giữa người dân và chủ đầu tư ngay từ ban đầu nên dẫn đến việc nền nhà được san quá cao, không hợp với truyền thống của đồng bào Thái.

Tiền đền bù nhà ở quá thấp so với thực tế nên nhiều hộ không đủ điều kiện để di dời ra khu TĐC, đặc biệt là những hộ tự làm nhà ở nơi đến, nước sinh hoạt chưa được đảm bảo.