Nhà thơ Y Phương, tên thật Hứa Vĩnh Sước, được đánh giá là một trong những nhà thơ dân tộc thiểu số tiêu biểu trên thi đàn văn học Việt Nam hiện đại. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, đánh giá cao sự nghiệp văn chương của Y Phương.
 |
Nhà thơ Y Phương với độc giả trẻ (Ảnh: FBNV) |
Nhắc đến Y Phương nhiều người hay nhắc đến thi phẩm vào sách giáo khoa “Nói với con” nhưng gia tài thi ca của nhà thơ dân tộc Tày có khá nhiều tác phẩm đặc sắc. Ông đánh giá thế nào về sự nghiệp thi ca của Y Phương?
Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam: Y Phương là một hiện tượng đặc biệt của văn học dân tộc thiểu số nhưng cũng là hiện tượng đặc biệt của thi ca hiện đại Việt Nam. Y Phương đã đi từ cái làng mang tên rất hay là làng Hiếu Lễ, Trùng Khánh, Cao Bằng. Ông đã viết và đi một chặng đường dài rồi trở về thành phố. Ngay cả khi về Hà Nội sống rất nhiều năm nay, hơn 20 năm nay, càng trở về thành phố những nét đẹp của dân tộc Tày càng hiển lộ rõ hơn trong tất cả các vần thơ đầy tính hiện đại của ông.
Y Phương có câu rất hay, chính ông là người “tự đục đá kê cao quê hương” . Trong điếu văn tôi viết: Vùng văn hóa ấy phải sinh ra một người như Y Phương. Và Y Phương quay trở lại để làm vùng văn hóa ấy chói lọi hơn, đẹp đẽ hơn, sâu sắc hơn. Ở đây, Y Phương là ví dụ cho thấy: Nếu anh dời bỏ bản sắc văn hóa của chính dân tộc anh thì anh sẽ bị hòa tan, lẫn đi. Nếu không có bản sắc văn hóa Tày nói riêng và văn hóa của các dân tộc thiểu số vùng núi phía Bắc thì không tạo ra Y Phương, cho dù thơ ông rất hiện đại.
 |
Tác giả "Nói với con" trong một lần về thăm quê hương (Ảnh: FBNV) |
Những bài thơ của Y Phương mang hồn của đá núi, mang hơi thở của dân tộc Tày. Nhưng chúng lại được thể hiện bằng hình thức hiện đại?
Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam: Đúng. Thơ Y Phương hiện đại. Bây giờ đọc vẫn hiện đại, không kém bất kỳ nhà thơ nào lúc này, từ cấu trúc, nhịp điệu, cách chọn đề tài, dẫn dắt khai mở một bài thơ. Nhưng ở trong đó thì chứa đựng bản sắc dân tộc đậm đà. Điều này nói lên, không phải anh tiếp cận sự hiện đại của thế giới hay của một thời đại mới mà những cái khác sẽ mất đi. Bởi vì vẻ đẹp đã trở thành văn hóa, mà đã thành văn hóa thì luôn bền vững và biến đổi uyển chuyển trong mọi cách thức của mọi thời đại. Y Phương là ví dụ rất hay.
Y Phương là người đêm đêm vẫn nghe thấy ngọn gió, giọng hát của vùng đất Tày. Chúng đánh thức tâm hồn ông. Ông sống ở đô thị nhưng mang theo cả làng Hiếu Lễ, mang theo cả văn hóa của vùng đất của ông xuống thành phố này.
Một cách chủ quan, ông thích bài thơ nào của Y Phương?
Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam: Ồ, rất nhiều. Như “Nói với con” hay tập “Tiếng hát tháng giêng”… Bài “Mùa hoa” là một bài cũng rất ấn tượng, vừa dân gian, vừa hiện đại, xứng đáng là một trong một bài thơ tình hay của thế giới vì bao hàm tính độc đáo của thi ca, lại mang tinh thần của tình yêu…
Trước đây, tôi đã từng dịch “Mùa hoa” cho các nhà thơ Mỹ. Bài thơ này cũng từng được in trong tạp chí thơ của Mỹ, được mọi người đánh giá rất cao, thậm chí mọi người cho rằng đó là bài hát dân gian, dân ca của một vùng dân tộc, cần được phổ nhạc, phổ biến.
Nhà thơ Y Phương tự hào với văn hóa dân tộc mình. Ông vẫn mặc trang phục của người Tày ngay trong dịp lễ tết ở thủ đô. Là một người thân gần với Y Phương, ông có thể chia sẻ thêm về điều này?
Nhà thơ Y Phương: Ông kiêu hãnh về bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Ông đã nói với tôi: Đêm đêm ông vẫn đi quanh nhà để nói tiếng Tày như đang trò chuyện với quê hương, với dân tộc mình, với tổ tiên, ông bà cha mẹ mình. Gần đây trường ca của Y Phương được viết song ngữ, rất ít nhà thơ làm điều đó. Ông viết song ngữ Việt- Tày rất thú vị. Thỉnh thoảng ông mặc quần áo của dân tộc ông. Ở đó là niềm hân hoan, là hạnh phúc, là nghi lễ của ông trong cuộc đời. Tôi nghĩ, hãy lấy Y Phương, thi ca Y Phương để hiểu bản sắc dân tộc và tính hiện đại trong thi ca. Hãy lấy đời sống của Y Phương để hiểu người ta trọng thị, thiêng liêng hóa bản sắc dân tộc mình như thế nào.
Xin cảm ơn Chủ tịch Hội Nhà Văn Việt Nam, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều!
 |
Một ngày tết của gia đình nhà thơ dân tộc Tày (Ảnh: FBNV) |
