Ngày 14/3, Đoàn công tác của Bộ Công Thương tổ chức cuộc họp với các bên liên quan trong sự cố vỡ đập chứa chất thải quặng của Xí nghiệp thiếc Suối Bắc, trực thuộc Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh.
Qua kiểm tra thực tế hiện trường, xem xét hồ sơ lưu trữ thì phía Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh chưa cung cấp được hồ sơ thi công, nhật ký vận hành, công tác kiểm tra, bảo dưỡng công trình xử lý chất thải trong quá trình sản xuất.
Ông Tô Xuân Bảo, đại diện đoàn công tác của Bộ Công Thương cho biết liên quan đến báo cáo đánh giá tác động môi trường đối với dự án này đã được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt tại quyết định số 50 ngày 5/1/2013. Khi hoàn thành công trình công ty phải lập hồ sơ trình UBND tỉnh Nghệ An xác nhận đã hoàn thành công trình bảo vệ môi trường. Đối với đập chứa, đến thời điểm này, công ty chưa có xác nhận của UBND tỉnh.
“Ngoài ra, trong báo cáo tác động môi trường đã được phê duyệt, chúng tôi yêu cầu hành lang thoát lũ cho đập chứa chất thải phải xây dựng bằng đá hộc và trát vữa.
Tuy nhiên qua xem xét hồ sơ và kiểm tra thực tế, đoàn nhận thấy công trình này mới được đắp bằng đất mà không được gia cố bằng đá hộc và trát vữa. Đây có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc xảy ra sự cố vỡ đập như vừa qua”, ông Tô Xuân Bảo nói.
Đoàn kiểm tra yêu cầu Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh phải tập trung toàn lực để khắc phục sự cố. Đồng thời lập hồ sơ trình các cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, xây dựng một đập chứa chất thải mới đảm bảo an toàn, hoàn chỉnh các hồ sơ, thủ tục và phối hợp với địa phương tiến hành thống kê, đền bù, hỗ trợ cho người dân bị thiệt hại do sự cố gây ra theo quy định của pháp luật.
Về vấn đề môi trường, ông Vi Thanh Tường, Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp nói: “Vấn đề ô nhiễm môi trường đã xảy ra nhiều năm rồi, người dân rất bức xúc. Đề nghị công ty tiến hành hỗ trợ ngay cho những người dân bị thiệt hại để sớm ổn định tình hình.
Phương án đánh giá tác động môi trường do tỉnh phê duyệt, nhưng đập chứa chất thải nằm ở độ cao trên 500m so với mặt nước biển, phương án xả qua tràn là không đảm bảo khi mưa lũ xảy ra. Nguyên tắc đập là phải có tràn xả lũ”.
Vết vỡ trên thân đập dài khoảng 12m, tại núi Lan Toong xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp. Khu vực bị tác động trực tiếp là 3 xã Châu Thành, Châu Cường, Châu Quang. Riêng xã Châu Quang có 22/26 thôn bản bị ảnh hưởng.
Dọc theo dòng suối Nậm Huống, bùn, chất thải tràn xuống khiến con suối đục ngầu. Trong địa phận trồng lúa của người dân cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi bùn thải tràn vào. Khu vực gần nhất là các bản thuộc xã Châu Thành nhiều diện tích lúa bị lấp dưới bùn; cá người dân nuôi thả trên suối Nậm Huông bị chết hàng loạt.
Ngày 14/3, Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh tiếp tục điều động máy ủi, máy xúc, nhân lực để nạo vét, khai thông suối. Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp Nguyễn Đình Tùng cho biết Xí nghiệp Thiếc Suối Bắc phải ngừng hoạt động để khắc phục sự cố. Thời gian chậm nhất để xí nghiệp này khắc phục hậu quả trước ngày 31/3/2017.
Bùn thải quặng thiếc chứa kim loại nặng và hóa chất
Theo TS Trần Thế Loãn, Nguyên Phó cục trưởng phụ trách Cục Kiểm soát ô nhiễm, Tổng cục Môi trường, bùn thải từ quá trình tuyển quặng thiếc của Xí nghiệp thiếc Suối Bắc (Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh) sẽ chứa nhiều kim loại nặng và cả hóa chất.
TS Loãn cho biết, trong bùn thải quặng thiếc có nhiều kim loại nặng cộng sinh như chì, asen. Khi chảy ra sông, suối, các kim loại này không bị hòa tan trong nước nhưng khi tràn ra đồng ruộng sẽ bị lắng đọng trong bùn đất, khiến đất bị nhiễm kim loại nặng.
Ngoài ra, trong quá trình tuyển quặng sẽ phải sử dụng thuốc tuyển. Theo TS Loãn, các loại thuốc tuyển quặng mới sẽ có ít hóa chất, tương đối an toàn vì khả năng phân hủy nhanh. Tuy nhiên, nếu xí nghiệp này sử dụng thuốc tuyển quặng cũ thì khi xảy ra sự cố, nguy cơ với môi trường sẽ rất cao.
Lý giải về nguyên nhân cá chết tức thời khi xảy ra sự cố, TS Loãn cho rằng, có thể khi bùn thải tràn ra, làm nước bị đục khiến cá chết tức thời.
