Năm học mới 2015-2016 đã bắt đầu được 45 ngày. Đó cũng là quãng thời gian nhiều bậc phụ huynh ở nhiều trường sống trong bức xúc vì những khoản lạm thu đầu năm học. Điều đáng nói là câu chuyện này năm nào cũng xảy ra, nổi lên trong những ngày đầu năm học rồi lại chìm xuống như chưa từng có chuyện gì.
Dư luận đang mong muốn một phản ứng tích cực từ phía Bộ GD-ĐT, nghiêm túc xử lý những cá nhân, đơn vị đã lạm thu đầu năm học. Nhiều phụ huynh mong muốn, Bộ GD-ĐT hãy một lần đứng về phía các phụ huynh, đặc biệt là những gia đình có thu nhập thấp, để cùng “dẹp” những khoản lạm thu trong nhà trường.
Thế nhưng, trong cuộc họp báo chiều 20/10, khi các phóng viên đặt câu hỏi về tình trạng lạm thu núp bóng “tự nguyện”, ông Phạm Văn Định – Vụ trưởng Vụ tiểu học cho biết: “Đã nhận được nhiều thông tin từ phụ huynh phản ánh và Bộ đã tổ chức các đoàn đi kiểm tra nhưng… không thấy. Nếu có thì chúng tôi đã xử lý”.
Sao lại không thấy? Rất nhiều nhà báo đã bỏ công đi điều tra, tìm hiểu về thực trạng lạm thu đầu năm học và được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng. Và cũng rất nhiều phụ huynh học sinh đã lên tiếng về tình trạng này. Ai cũng biết vậy tại sao Bộ Giáo dục-Đào tạo “tìm hoài không ra”? Ở đây đặt ra hai tình huống. Thứ nhất, nhiều nhà báo, tờ báo đã phản ánh sai, nhiều bậc cha mẹ học sinh đã kêu không đúng; Thứ hai, có tình trạng bao che, lấp liếm cho lạm thu và lạm thu đã trở nên rất tinh vi, được hợp thức hóa đến mức qua mặt được cơ quan quản lý một các dễ dàng.
Bộ GD-ĐT nói không có, vậy tại sao trước Quốc hội, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân đã thẳng thắn cho biết: “Cử tri và nhân dân tiếp tục phản ánh tình trạng dạy thêm và học thêm ở các cấp học, đặc biệt là ở bậc tiểu học vẫn còn diễn ra khá phổ biến, nhất là ở các đô thị, thành phố lớn; tình trạng lạm thu trong các cơ sở giáo dục công lập dưới hình thức “đóng góp tự nguyện” của hội cha mẹ học sinh để xây dựng nhà trường gây bức xúc, khó khăn cho người dân”.
Các nhà quản lý giáo dục không biết hay đang cố tình không biết về thực tế “lạm thu” gây bức xúc trong phụ huynh học sinh? Bao nhiêu năm tình trạng này tái diễn khiến khiều người nghi ngờ ở đây có sự bao che, có lợi ích nhóm…
Đến mức, khi bất kỳ một trường nào có tình trạng lạm thu không phụ huynh nào tìm gặp nhà quản lý giáo dục để phản ánh, báo cáo. Nhiều nhà quản lý giáo dục chỉ nắm thông tin qua báo chí, qua mạng xã hội. Còn nếu có dịp lãnh đạo cấp Phòng, Sở xuống trường kiểm tra thì tất cả các khoản thu này đều được ghi chép, thỏa thuận tự nguyện… rất đầy đủ.
Lại nói về tự nguyện, đã tự nguyện rồi mà sao phụ huynh lại bức xúc như vậy? Bức xúc là vì họ đã “tự nguyện trong sợ hãi, lo âu” cho “vận mệnh” của đứa con mình đang gửi gắm ở nhà trường. Nhiều phụ huynh bức xúc nhưng sợ con mình bị trù úm, “cha mẹ dại, con cái phải mang”.
Và thực tế đã có những trường hợp phụ huynh bị “bêu tên” trước giờ chào cờ của các con; học sinh bị đuổi học vì mẹ lên facebook “chê” trường của con… Cho nên, tốt nhất là “tránh voi chả xấu mặt nào”. Mọi sự im lặng chẳng qua là vì sự bình yên của đứa trẻ.
Thế nhưng, trong chính lời nói của Bộ GD-ĐT cũng đã có mâu thuẫn. Bộ nói không có tình trạng "lạm thu". Nếu không có lạm thu thì việc gì Bộ phải chấn chỉnh, phải qui định nọ kia? Ngành giáo dục nếu không mạnh tay mà vẫn chỉ đơn thuần là ra các văn bản, giấy tờ chỉ đạo các địa phương, trường học “nghiêm túc thực hiện”… thì muôn đời lạm thu sẽ không được hạn chế, dẹp bỏ.
Thời gian qua, chất lượng dạy – học có nhiều vấn đề khiến những người có con đang đi học và những người tâm huyết với nghề thấy bất an. Thêm vào đó, việc làm, hành động của một số người thầy, người cô đã làm méo mó hình ảnh của người làm sư phạm, cộng với tình trạng lạm thu càng khiến cho người dân nhìn vào ngành giáo dục cảm thấy bức bối.
Từ những khoản thu đầu năm tới thái độ ứng xử của giáo viên, nhà trường với con trẻ khiến hình ảnh ngành giáo dục bớt đi sự “cao quý”. Nếu các nhà quản lý không nghiêm, vẫn bao che, dung túng cho những chuyện như lạm thu, chạy theo thành tích, làm việc cho xong… thì các bậc phụ huynh, cử tri cả nước sẽ chỉ hết bức xúc khi con em mình không còn đi học nữa.
