Chủ đề về vũ khí sát thương tự động hay thường được biết đến với tên gọi "robot sát thủ" tuần trước trở lại bàn nghị sự của Liên Hợp Quốc. Chiến dịch Ngăn chặn Robot Sát thủ, được phát động từ năm 2013, nhanh chóng thu hút sự chú ý của Hội nghị Liên Hợp Quốc về các loại vũ khí thông thường (CCW) diễn ra ở Geneva, Thụy Sĩ.
Ông Toby Walsh, giáo sư về Trí tuệ Nhân tạo (AI) thuộc Đại học New South Wales, Australia, người đứng đầu một nhóm chuyên gia tại Data61, trung tâm nghiên cứu chuyên sâu về công nghệ thông tin và truyền thông ở Sydney, đã dành cả cuộc đời nghiên cứu về trí thông minh nhân tạo. Walsh liệt kê 5 nguyên nhân khiến ông lo lắng trước sự phát triển của các robot sát thủ.
Không còn là viễn tưởng
Nếu ai đó từng xem và tin vào những chi tiết trong bộ phim Kẻ Hủy diệt (Terminator) thì robot sát thủ được cho là sẽ xuất hiện vào năm 2029. Thực tế, việc chế tạo ra những cỗ máy như thế đơn giản hơn nhiều và chúng có thể sẽ ra đời chỉ trong vài năm nữa. Chúng có thể là những máy bay không người lái Predator mang tên lửa Hellfire nhưng được điều khiển bằng một chương trình máy tính thay vì do con người kiểm soát. Những công nghệ này hoàn toàn khả thi ở thời điểm hiện tại.
Chạy đua vũ trang
Khi con người chế tạo thành công robot sát thủ, kịch bản về một cuộc chạy đua vũ trang nhằm cải tiến, hiện đại hóa những cỗ máy còn thô sơ là điều không thể tránh khỏi. Và điểm cuối cùng của cuộc đua tranh ấy chắc chắn là sự ra đời của những công nghệ mang tính hủy diệt.
Định luật Moore dự đoán số lượng các con chip máy tính trên toàn thế giới sẽ tăng gấp đôi sau mỗi hai năm. Loài người dường như sẽ chứng kiến sự tăng trưởng theo cấp số nhân tương tự đối với các robot sát thủ, ông Walsh nhận định.
Sinh sôi nảy nở
 |
Giáo sư Toby Walsh. Ảnh: CNN.
Theo Walsh, robot sát thủ sẽ có giá thành tương đối thấp và ngày càng rẻ hơn, giống như tốc độ giảm giá của những chiếc máy bay không người lái trong vài năm gần đây. Chưa kể đến việc sản xuất chúng cũng không quá khó, ít nhất là đối với những loại còn thô sơ.
Người ta chỉ cần sở hữu một chiếc trực thăng điều khiển từ xa, điện thoại thông minh cùng một khẩu súng hay quả bom nhỏ, sau đó, yêu cầu lập trình viên viết phần mềm AI là đã nắm trong tay một cỗ máy giết người.
Quân đội chắc chắn sẽ yêu thích thứ vũ khí này bởi robot sát thủ không cần ngủ hay nghỉ ngơi, không cần mất thời gian và tốn tiền bạc huấn luyện, cũng như không cần giải cứu khi chúng gặp nguy hiểm trên chiến trường. Tuy nhiên, khi lực lượng quân đội phải tự bảo vệ mình trước các robot sát thủ thì có lẽ họ sẽ suy nghĩ lại.
Vũ khí giết người hàng loạt
Theo tạp chí The Intercept, chỉ trong 5 tháng Mỹ mở rộng chiến dịch quân sự giai đoạn 2011 - 2013 chống lại phiến quân Taliban và khủng bố al-Qaeda ở vùng núi Hindu Kush, nằm giữa Afghanistan và Pakistan, "gần 9 trong 10" người thiệt mạng sau các cuộc tấn công do máy bay không người lái thực hiện đều không phải những mục tiêu trực tiếp của Mỹ. Đó là những nhiệm vụ vẫn đòi hỏi sự tham gia của con người trong khâu quyết định cuối cùng.
Nếu trí thông minh nhân tạo đảm nhận nốt vai trò trên, điều này sẽ đẩy hàng triệu dân thường đến tình thế nguy hiểm, bởi chương trình AI không có những nhận thức tình huống hay xem xét ra quyết định giống như người điều khiển máy bay không người lái.
Theo thời gian, những cỗ máy này sẽ được phát triển sánh ngang hay thậm chí vượt qua cả khả năng của con người. Điều này tiếp tục gây nhiều tranh cãi. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu robot sát thủ rơi vào tay đối tượng có mưu đồ xấu, những kẻ không ngại ngần sử dụng chúng đối với cả dân thường. Chúng sẽ trở thành thứ vũ khí hoàn hảo cho khủng bố, và khiến các cuộc chiến tranh nổ ra dễ dàng hơn. Bằng cách giữ con người cách xa chiến trường, robot sát thủ sẽ biến các cuộc chiến tranh ngày càng giống trò chơi điện tử thực tế.
 |
Robot chiến đấu đa nhiệm Platform-M đang được Nga phát triển. Ảnh: Sputnik News.
Khó kiểm soát
Tesla có thể nâng cấp một chiếc ôtô thông thường trở thành phương tiện lái tự động trên đường cao tốc chỉ bằng cách cập nhật một phần mềm đi kèm. Ví dụ trên cho thấy, trong tương lai, những hệ thống bình thường, không gây sát thương, cũng hoàn hoàn có khả năng trở thành vũ khí tự động gây chết người chỉ bằng cách thay đổi phần mềm. Vì thế, làm sao để kiểm soát các loại robot sát thủ thực sự là một bài toán khó, Walsh đánh giá.
Theo ông, phải có những biện pháp để kìm hãm việc phát triển robot sát thủ ngay từ bây giờ. Một lá thư kêu gọi ban hành lệnh cấm robot sát thủ được đưa ra từ hồi tháng 7. Theo đó, một số nhà nghiên cứu hàng đầu về AI và robot như giám đốc điều hành công ty Google DeepMind, lãnh đạo phòng nghiên cứu AI của Facebook, người đứng đầu Viện Allen, cùng hàng nghìn chuyên gia khác đã cùng ký tên ủng hộ đề xuất trên.
Hội nghị Liên Hợp Quốc về các loại vũ khí thông thường tháng tới sẽ tái họp ở Geneva để quyết định liệu có nên tiếp tục xem xét vấn đề này cũng như liệu có nên tiến tới ban hành lệnh cấm đối với robot sát thủ hay không.
"Vì lợi ích của thế giới, tôi hy vọng điều đó sẽ xảy ra", ông Walsh nói.
