Tác dụng và lưu ý
Ngày nay, người ta ghi nhận rau sam còn chứa axit béo omega-3, có thể ức chế cholesterol và triglycerides, dẫn đến việc giúp các tế bào nội mô mạch máu tăng tổng hợp prostaglandin, thúc đẩy sự giãn mạch, có thể ngăn chặn kết tập tiểu cầu, co thắt mạch vành và huyết khối, nên có tác dụng trong việc phòng chống và điều trị bệnh tim mạch.
Rau sam thường được dùng để trị viêm ruột cấp, lỵ, ký sinh trùng đường ruột như giun đũa, giun kim (có phối hợp với cỏ sữa nhỏ lá), đi cầu ra máu (có phối hợp với cỏ mực, rau má), ho gà, ho lâu ngày, viêm vú, tiểu ra máu, sỏi niệu. Mỗi ngày dùng 15 - 30g lá khô, hoặc 50 - 100g lá tươi sắc lấy nước uống. Dùng ngoài, lấy lá tươi rửa thật sạch, giã nhuyễn, đắp chữa sưng viêm, mụn nhọt, đinh râu, eczema. Có thể dùng rau sam ăn như rau sống, dùng nấu canh, xào chín hoặc làm rau ghém, ăn để thanh nhiệt, giải độc, giải khát, bảo vệ mắt, tăng cường thị lực.
Vì rau sam có tính mát, nhuận trường nên những người bị lạnh bụng, đi cầu phân lỏng, phụ nữ đang mang thai... không nên ăn. Theo kinh nghiệm dân gian, không ăn rau sam với thịt rùa, vì sẽ dẫn đến chứng khó tiêu, đầy bụng. Dùng thuốc có vị quy bản, cũng không nên ăn rau sam.
Món ăn, bài thuốc từ rau sam
Cháo rau sam: Trị bệnh kiết lỵ, đi cầu ra máu, tiêu chảy do thấp nhiệt. Rau sam 250g, gạo tẻ 60g. Rau rửa sạch, cắt nhỏ, để ráo. Gạo vo sạch, thêm vào trong lượng nước thích hợp, nấu thành một cháo nhừ. Sau đó, cho rau vào, nấu rau chín mềm là được. Nêm ít muối vừa ăn. Dùng ăn nóng vào lúc đói bụng.
Canh thịt heo rau sam: Có tác dụng thanh nhiệt trừ thấp, giải độc, an thần. Rau sam 100g, khiếm thực 100g, thịt heo nạc 150g, muối, tiêu, đường, bột ngọt. Cho rau, khiếm thực, thịt heo nạc vào nồi, thêm lượng nước thích hợp. Lúc đầu nấu với nhiệt độ cao cho sôi, sau đó đun nhỏ lửa và nấu thêm khoảng 1 giờ, nêm gia vị vừa ăn.
Trứng gà chiên rau sam: Có tác dụng thanh nhiệt giải độc, ích khí bổ hư, rất có ích cho người bị tả lỵ kéo dài, cơ thể suy nhược. Rau sam 60g, trứng gà 4 cái, muối, rượu vang, dầu ăn, nước tương, bột ngọt. Ngâm rau trong nước ấm khoảng 10 phút, loại bỏ rễ, lá héo vàng, rửa lại cho sạch với nước, cắt thành khúc ngắn và để ráo. Đập trứng vào tô lớn, cho rau vào trộn đều, thêm muối, rượu, nước tương, bột ngọt vào. Bắt chảo lên bếp đun nóng, cho dầu ăn vào chảo, dầu nóng thì cho rau và trứng vào chảo để chiên.
