Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã phát biểu như vậy khi tham gia Hội nghị Tự chủ Đại học (ĐH) do Bộ GD&ĐT tổ chức ngày 4/8.
 |
Phó thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu tại Hội nghị Tự chủ ĐH |
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chia sẻ, quá trình thực hiện tự chủ đại học là một chặng đường đổi mới rất dài, "không chỉ có hoa hồng" mà còn nhiều chông gai, gian khổ, phía trước còn nhiều khó khăn.
Đây là quá trình cọ xát từ tư tưởng, nhận thức, đến thống nhất hành động, đã được đưa vào các nghị quyết của Trung ương, văn bản quy phạm pháp luật; tiếp tục vừa làm, vừa tổng kết, điều chỉnh, bổ sung, sửa đổi, thí điểm.
"Thực tiễn cho thấy, đổi mới giáo dục, trong đó có giáo dục ĐH phải theo đúng xu thế quốc tế, nhưng phải phù hợp với điều kiện của Việt Nam, một nước đang phát triển thu nhập thấp, khác biệt về văn hóa, truyền thống, nhất là phải phù hợp với thể chế chính trị của đất nước. Việc thực hiện tự chủ ĐH là con đường một chiều không quay lại được", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Trong các mục tiêu quan trọng khi thực hiện tự chủ ĐH, Phó Thủ tướng nêu rõ, trước hết phải phát triển tốt hơn nguồn nhân lực chất lượng cao, một trong 3 đột phá chiến lược. Dẫn số liệu tỉ lệ nhập học đại học của Việt Nam khoảng 28,6%, thấp hơn nhiều ngay cả khi so với các nước trong khu vực, Phó Thủ tướng cho rằng hiện việc đào tạo nhân lực chất lượng cao thiếu về số lượng, yếu về chất lượng. Không gian phát triển ĐH cả về số lượng và bảo đảm chất lượng còn chặng đường rất dài ở phía trước.
 |
Lãnh đạo các trường ĐH thảo luận tại Hội nghị |
Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng nhấn mạnh việc bảo đảm công bằng hơn cho mọi người trong tiếp cận giáo dục ĐH ở chất lượng cao.
Đánh giá cao những kết quả mà giáo dục ĐH đã đạt được khi thực hiện tự chủ, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam nói: "Chúng ta đã đi đúng, làm tốt, nhưng vẫn cần phải cố gắng hơn nữa để bắt kịp và vượt các nước trong khu vực”.
Đồng thời nhấn mạnh một số nguyên tắc, nhiệm vụ để tiếp tục đẩy mạnh tự chủ đại học trong thời gian tới.
Cụ thể, Phó Thủ tướng nêu rõ, tự chủ, tự quản không phải là tự do, tự lo, không có quản lý nhà nước. Các trường ĐH tự chủ phải tuân thủ pháp luật, gắn với trách nhiệm giải trình. Đây cũng là xu thế chung các nước trên thế giới.
Nhìn vào những nguyên nhân những trường ĐH chưa thực hiện tự chủ, Phó Thủ tướng đề nghị phải làm rõ trách nhiệm của các trường như chưa kiểm định được. Bộ GD&ĐT phải rà soát không để công tác kiểm định là nút thắt trong thực hiện tự chủ ĐH.
Đồng thời, Bộ GD&ĐT tiếp tục nghiên cứu, kiến nghị đổi mới về nhân sự trong bộ máy tổ chức trường ĐH để phát huy tối đa kinh nghiệm của những cán bộ lãnh đạo đã quá tuổi tham gia vào các cơ chế hội đồng.
Đối với những khó khăn về cơ chế tài chính, Phó Thủ tướng đề nghị Bộ GD&ĐT, Hiệp hội các trường đại học-cao đẳng Việt Nam, các trường ĐH phải chủ động nghiên cứu từ đó kiến nghị cụ thể.
Hội đồng trường phải đúng vai
Kết luận Hội nghị, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn nhận thấy, từ các kết quả của tự chủ ĐH đem lại có điểm chung là làm thay đổi được chất lượng đội ngũ; cần cương quyết, tiếp tục mở đường, loại bỏ những rào cản để tự chủ ĐH được tiến hành.
Trước đây, cơ quan chủ quản “áp” xuống bằng mệnh lệnh hành chính, nay cần dẫn dắt các trường từ dưới lên; tạo nên luật chơi riêng của từng trường và quyết định hướng đi. Khi nào tiếng nói chuyên môn là tiếng nói có trọng lượng nhất thì tự chủ ĐH mới được thực hiện.
Phải phát huy được tiếng nói của các nhà khoa học. Hội đồng trường phải “đúng vai”, phải giám sát được hiệu trưởng. Hiệu trưởng cũng đúng vai và chịu trách nhiệm giải trình.
Theo Bộ trưởng, kiểm định là công cụ quản lý Nhà nước về tự chủ. Nếu một trong hai hệ thống “lệch pha” nhau là tự chủ có vấn đề. Bộ sẽ rà soát lại các văn bản quy định để tháo gỡ các khó khăn, kiến nghị các cơ quan khác để cùng nghe, cùng thấu hiểu.
Sắp tới, Bộ sẽ ban hành nhóm thông tư về kiểm định. Vụ Giáo dục ĐH dự kiến sẽ ban hành sổ tay tự chủ ĐH. Ngoài ra, phải tổ chức tập huấn về tự chủ đại học, tăng cường phổ biến pháp luật trong tự chủ đại học.
Bộ trưởng nhìn nhận, giáo dục đại học cần đổi mới rất nhiều chứ không phải mỗi tự chủ đại học. Trách nhiệm của Bộ sẽ phải điều tiết, thể hiện đúng vai trò quản lý Nhà nước để giải quyết các khó khăn.
