Tái sinh, thăng hoa
Nhạc cách mạng ra đời trong khói bom, trong những sự kiện trọng đại của đất nước, là dòng nhạc trường tồn cùng thời gian. Nhưng nó cũng từng bị khán giả hững hờ, trước sự bùng nổ của những dòng nhạc khác. Làm thế nào để nhạc cách mạng “tái sinh” trong thời kỳ các phương tiện nghe nhìn phát triển, thị hiếu của khán giả thay đổi liên tục và bất ngờ, luôn là câu hỏi khiến các nghệ sĩ của nhiều thế hệ đau đáu.
Nhiều năm trước, ca sĩ Thái Thùy Linh thực hiện album Bộ đội, phối những ca khúc đi cùng năm tháng theo phong cách rock. Nghệ sĩ opera Vành Khuyên từng ra album Vành Khuyên hát. Những ca khúc quen thuộc như Xa khơi, Quảng Bình quê ta ơi, Bóng cây Kơ nia được Vành Khuyên làm mới theo phong cách thính phòng…
Nỗ lực tái sinh nhạc cách mạng của cá nhân nghệ sĩ đáng ghi nhận song chưa thể thổi bùng lên “cơn sốt” nhạc đỏ như thời điểm hiện tại. Nhạc cách mạng thực sự được “tái sinh” là nhận xét của nhiều khán giả và người có chuyên môn. Sức hút của nhạc cách mạng không đến từ các dự án âm nhạc cá nhân mà đến từ “concert quốc gia” với sự tham gia của ê-kíp khổng lồ.
NSƯT Đăng Dương đánh giá: “Không phải tự nhiên nhạc cách mạng được tái sinh. Khoảng một năm trở lại đây, chúng ta có một vài chương trình ngoài trời lớn như Anh trai vượt ngàn chông gai. Chương trình này làm mới nhạc cách mạng, tuy vẫn chỉ mang tính giải trí nhưng đã tạo ra tiền đề và hứng khởi”. Theo giọng ca Đất nước trọn niềm vui, concert Tổ quốc trong tim thực sự tái sinh nhạc đỏ đúng nghĩa: “Các bài hát cách mạng trong concert hút 50.000 khán giả được phối mới, phù hợp với không gian sân vận động. Âm nhạc cách mạng phải như vậy, nếu làm nhẹ nhàng thì không thể kích thích khán giả được”.
Giọng ca gắn bó và nổi tiếng nhờ ca khúc cách mạng đề cao vai trò của giám đốc âm nhạc và đạo diễn concert trong cuộc “tái sinh” nhạc cách mạng. Nhiều giám đốc âm nhạc, đạo diễn trẻ tài năng được học hành bài bản, học hỏi thế giới nhưng vẫn giữ được bản sắc Việt. “Ở Tổ quốc trong tim Minh Trí đã tích hợp được tất cả hiệu ứng tốt nhất của ánh sáng, âm thanh… Ngoài đạo diễn tài hoa, còn cần một phù thủy âm nhạc. Những bài ca đi cùng năm tháng trong Tổ quốc trong tim đã được phối theo kiểu mới nhưng vẫn giữ được hồn cốt, vẫn đậm chất âm nhạc cách mạng, từ bài 19 Tháng Tám hay nhiều bài khác. Bài Đất nước trọn niềm vui tôi đã hát bao năm nay cũng được làm mới. Nhạc cách mạng được đẩy lên cao trào như hiện nay nhờ nhiều thứ hỗ trợ”, NSƯT Đăng Dương phân tích.
Tình cảm hơn, dễ nghe hơn
Mùa đại lễ, Quốc ca vang lên trong các “concert quốc gia”. Hàng ngàn khán giả đã hòa giọng cùng nghệ sĩ tạo nên bản hùng ca vang vọng núi sông. Không phải những giọng ca gạo cội, mà là những người trẻ đã tạo nên “kỳ tích”. Tổ quốc trong tim mở màn bằng tiết mục Tiến quân ca của nhạc sĩ Văn Cao, do nhóm chiến sĩ Trường Sĩ quan Lục quân 1 và nhóm thiếu nhi Sao Tuổi Thơ thể hiện. Khoảng 50.000 khán giả hòa giọng trong tiết mục này khiến đạo diễn Minh Trí thốt lên: “Cảnh 50.000 người hát Quốc ca đẹp hơn giấc mơ”.
Để tạo nên giấc mơ có thật ê-kíp đã chăm chút từng chi tiết. Trên mỗi tấm vé phát miễn phí cho khán giả, có hình ảnh bản chép tay Tiến quân ca của cha đẻ ca khúc, nhạc sĩ Văn Cao. Ở gala âm nhạc Vinh quang Công an Nhân dân Việt Nam, Soobin Hoàng Sơn được chọn hát Quốc ca, tạo ra những khoảnh khắc bùng nổ mạng xã hội.
Đang sống ở TPHCM, nhạc sĩ Tiến Luân, tác giả Quê em mùa nước lũ, vẫn theo dõi “concert quốc gia” ở Hà Nội. Ông bình luận: “Nhạc cách mạng tái sinh là điều đáng mừng vì đó là âm nhạc tử tế. Khi âm nhạc tử tế lan tỏa sẽ đẩy lùi nhạc rác. Người trẻ hát nhạc cách mạng là xu hướng hay và nên tiếp tục phát huy. Tôi thấy các bạn trẻ hát nhạc cách mạng giúp bài hát trở nên mềm hơn, tình cảm hơn, dễ nghe hơn”.
NSƯT Đăng Dương ghi nhận sự đóng góp của các giọng ca trẻ trong cuộc “tái sinh” nhạc cách mạng. Anh nói: “Tôi trân quý nhiều giọng ca trẻ, như Võ Hạ Trâm, Đông Hùng… Các bạn rất tìm tòi, yêu nghề. Dù hát nhiều dòng nhạc nhưng ở mỗi dòng nhạc các bạn đều tìm hiểu kỹ, chỉn chu, không phải ai cũng làm được như các bạn”. Ở chiều ngược lại, ca khúc cách mạng cũng giúp Võ Hạ Trâm thăng hoa trên con đường ca hát. Trong concert Tổ quốc trong tim, cô khiến 50.000 khán giả lặng người khi cất giọng hát: “Mẹ thương con có hay chăng/Thương từ khi thai nghén trong lòng…”. Mẹ yêu con, nhạc phẩm nổi tiếng ra đời năm 1956 của cố nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý liên tục được làm mới, từ sân khấu Anh trai vượt ngàn chông gai đến concert Tổ quốc trong tim.
Nhiều nghệ sĩ chung nhận định, không khí kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9 tạo điều kiện cho nhạc cách mạng lên ngôi. Nhạc sĩ Vũ Hùng nhìn nhận: “Ca khúc cũ được phối khí lại và được người hát trẻ thể hiện, tạo nên món ăn tinh thần mới lạ. Điều này rất tốt bởi thời đại nào cũng cần cái mới, đó chính là sự khác biệt của lịch sử. Bản phối ngày xưa khác tiết tấu bây giờ, chất lượng âm thanh hiện nay cũng khác hẳn. Nhạc đỏ được phối khí kiểu mới bắt tai hơn song ca sĩ gạo cội chưa chắc đã hát tốt trên bản phối mới, vì màu nhạc bây giờ khác so với ngày xưa. Ca sĩ trẻ hợp thời hơn, họ sinh ra để hát nhạc mới”.