Sáng 9/12, trong buổi họp báo sau phiên họp Đánh giá cuối kỳ sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản giai đoạn 5, ông Fukada Hiroshi, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam cho biết: Vụ án tham nhũng ở dự án xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội - tuyến số 1 (sử dụng vốn ODA Nhật), phía Việt Nam đã nhanh chóng xử lý cá nhân, tổ chức liên quan. Đồng thời, hai bên đã trao đổi, xem xét cơ chế kiểm tra tránh tái diễn những vụ việc tương tự. “Thời gian tới hai nước sẽ có thêm các thảo luận để phòng chống tham nhũng tại dự án ODA”, ông Fukada Hiroshi nói.
Bộ trưởng KH&ĐT Bùi Quang Vinh cho biết, ngay khi Chính phủ Việt Nam biết tin Nhật Bản bắt giữ một số lãnh đạo Cty Tư vấn Giao thông Nhật Bản (JTC) đưa hối lộ cho lãnh đạo đường sắt Việt Nam; phía bộ ngành Việt Nam có phản ứng nhanh chóng. Tới nay, cơ quan điều tra của Việt Nam đã vào cuộc, các đối tượng liên quan bị khởi tố và đang hoàn tất thủ tục đưa ra xét xử. “Ngoài xử lý cá nhân liên quan dự án trên, Việt Nam và Nhật Bản đang thanh tra, rà soát hàng loạt dự án ODA khác, đồng thời đình chỉ hàng loạt dự án của TCty Đường sắt Việt Nam làm chủ đầu tư”, Bộ trưởng Vinh nói.
Sau khi xảy ra nghi án Cty JTC hối lộ quan chức đường sắt Việt Nam, ngày 2/6, Chính phủ Nhật Bản tạm đình chỉ cấp mới vốn ODA cho Việt Nam. Hơn một tháng sau, ngày 18/7, Bộ Ngoại giao Nhật Bản ra thông báo nối lại nguồn vốn này. Riêng các gói thầu thuộc dự án đường sắt đô thị Hà Nội - tuyến số 1, tới nay phía Nhật vẫn chưa nối lại nguồn vốn ODA.
“Về nguyên tắc, sau kiểm tra, gói thầu nào không có vấn đề sẽ tiếp tục được cấp vốn; gói thầu nào có vấn đề sẽ bị cắt vốn ODA và Việt Nam phải hoàn lại số tiền Nhật Bản đã cho vay. Không phải có vi phạm chỉ kỷ luật cá nhân, tổ chức là xong. Đấy là nguyên tắc, còn cụ thể chúng ta đang đàm phán tiếp với Nhật Bản”, một lãnh đạo Bộ KH&ĐT cho biết. Theo ông, hiện dự án đường sắt đô thị Hà Nội - tuyến số 1 mới triển khai gói thầu phần tư vấn thiết kế (JTC trúng thầu), nên gần như đã dừng toàn bộ.
Theo Bộ GTVT, dự án đường sắt đô thị Hà Nội - tuyến số 1, đã hoàn thành thiết kế kỹ thuật. Tuy nhiên, do chưa chọn được vị trí và thiết kế cầu mới thay thế cầu Long Biên, nên thiết kế chưa được chủ đầu tư phê duyệt. Hợp đồng tư vấn đã giải ngân khoảng 80% phần tiền yen và 69% phần tiền Việt (dự án đã tiếp nhận 2 khoản vay JICA với tổng giá trị 21,271 tỷ yen).
Sau vụ việc này, Bộ trưởng Vinh cho biết, Việt Nam đang xây dựng quy định kiểm toán nội bộ về việc sử dụng vốn ODA. Đồng thời, xây dựng quy định để cơ quan Việt Nam được quyền thanh tra, giám sát chặt chẽ các gói thầu, nhà thầu tại dự án sử dụng vốn ODA. Ngoài ra, một số luật đã và đang được sửa đổi cho phù hợp với thông lệ quốc tế, tăng cường minh bạch và kiểm soát hoạt động đầu tư, chống tham nhũng, như Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công…
