“Trung Quốc sẽ hỗ trợ việc phát triển các tuyến đường và đường ống ở Afghanistan”, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nói tại hội nghị quốc tế với chủ đề: “Trung và Nam Á: Kết nối khu vực. Thách thức và Cơ hội” diễn ra tại thủ đô Tashkent của Uzberkistan trong tuần này.
Sự kiện diễn ra từ ngày 15-16/7 còn có sự tham dự của Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov và các quan chức cấp cao khác của khu vực, tập trung bàn bạc các biện pháp thúc đẩy hoà bình và phục hồi kinh tế ở Afghanistan. Đầu tư là chủ đề chính của hội nghị.
Có chuyến đi Washington trong tháng trước để thuyết phục Mỹ giữ lại lực lượng an ninh để đối phó với sự trỗi dậy của Taliban, Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani nói trong hội nghị này rằng ông hoan nghênh đầu tư vào nước mình.
“Afghanistan hy vọng sẽ trở thành trung tâm của khu vực để thúc đẩy các tiến bộ kinh tế cùng có lợi”, ông Ghani nói.
Khi Mỹ dự kiến hoàn tất việc rút hết quân khỏi Afghanistan vào cuối tháng sau, Trung Quốc và Nga lo ngại nguy cơ bất ổn.
“Cuộc khủng hoảng Afghanistan đang làm trầm trọng thêm mối đe doạ khủng bố và buôn bán ma tuý, và đến nay đã tăng lên mức cao chưa từng thấy. Rõ ràng tình hình hiện nay chứa đầy nguy cơ bất ổn lan sang các nước láng giềng”, ông Lavrov nói.
Hội nghị ở Uzbekistan diễn ra sau hội nghị của Tổ chức hợp tác Thượng Hải, quy tụ các ngoại trưởng của Trung Quốc, Nga và các nước Trung Á tại thủ đô Dushanbe của Tajikistan.
“Chúng tôi lên án bạo lực và các cuộc tấn công khủng bố đang diễn ra ở Afghanistan. Không có lựa chọn nào khác để giải quyết xung đột ở Afghanistan ngoài việc đối thoại chính trị và theo đuổi tiến trình hoà bình do người Afghanistan dẫn dắt và làm chủ”, tuyên bố chung được đưa ra sau hội nghị nói.
Trung Quốc và Nga đều có quan hệ với Taliban. Lực lượng này đã giành quyền kiểm soát hơn một nửa lãnh thổ của Afghanistan sau các cuộc tấn công quân chính phủ. Bắc Kinh và Mátxcơva không phản đối Taliban giành lại quyền kiểm soát chính phủ Afghanistan, hoặc hợp tác với chính phủ hiện nay hay lực lượng khác ở khu vực.
Một phái đoàn của Taliban sang thăm Mátxcơva hôm 8/7 để bảo đảm với các quan chức Nga rằng thành quả của họ không phải mối đe doạ. Còn Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị hồi tháng 6 hoan nghênh Taliban trở lại chính trường.
Các nước đang rất lo ngại về nguy cơ xảy ra một làn sóng người tị nạn và phần tử cực đoan trỗi dậy. Hơn 1.000 binh lính Afghanistan đã chạy sang Tajikistan và những nơi khác hồi đầu tháng này, sau khi đụng độ với Taliban.
Ngoài Taliban, lực lượng Nhà nước Hồi giáo và al-Qaida cũng hoạt động ở Afghanistan, khiến tình hình càng thêm rối rắm sau khi Mỹ rút quân. Trung Quốc đặc biệt lo ngại Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan, một tổ chức mà Bắc Kinh dán nhãn là khủng bố, sẽ bắt tay với Taliban rồi thâm nhập vào vùng Tân Cương, nơi sinh sống của cộng đồng Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ của Trung Quốc.
Trung Quốc và Nga chỉ trích việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan.
Ông Leonid Slutsky, Chủ tịch Uỷ ban đối ngoại Dumar Nga, gần đây nói rằng kế hoạch rút quân của Mỹ “khiến tình hình vốn phức tạp càng thêm phức tạp”. Còn ông Vương Nghị nói rằng Mỹ đang trốn tránh trách nhiệm của mình.
