Giấy phép con vẫn “hành” nông nghiệp
Tại hội thảo tham vấn chính sách khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, do Bộ NN&PTNT tổ chức chiều 5/9, ông Nguyễn Trí Ngọc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Tổng hội Nông nghiệp và PTNT Việt Nam cho biết, Nghị định 210 ra đời cuối năm 2013 về thu hút DN đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp (NN), nhưng đến nay hiệu quả rất hạn chế. Sau gần 4 năm, chỉ có 64 dự án tại 23 địa phương được hỗ trợ. Tỷ lệ vốn hỗ trợ từ ngân sách T.Ư trên tổng mức đầu tư dự án đạt chưa tới 6%.
Theo ông Ngọc, để DN được thụ hưởng chính sách, phải đạt rất nhiều tiêu chí, quá tầm với của DN, như: sản phẩm chế biến phải tăng giá trị 2 lần so với giá trị nguyên liệu thô ban đầu; hay quy định sử dụng tối thiểu 60% nguyên liệu và 30% lao động địa phương…Chưa kể, DN phải thực hiện thủ tục hành chính với 16 bước (khoảng 40 văn bản liên quan) làm nản lòng các nhà đầu tư. Nhắc lại lời của Thủ tướng mới đây, rằng “thủ tục để tiêu thụ, xuất khẩu gà thì còn phức tạp, dài ngày hơn nuôi gà”, ông Ngọc cho rằng, các loại “giấy phép con, cháu” vẫn còn hiện hình, khiến thu hút đầu tư vào NN rất khó khăn.
Ông Trần Mạnh Báo, Chủ tịch HĐQT Cty CP Giống cây trồng Thái Bình cho rằng, việc hỗ trợ DN khoảng 3-5 tỷ đồng, đối với các DN lớn như Hòa Phát, Trường Hải, Vingroup… chả thấm gì. Do vậy, việc sửa đổi chính sách là để thúc đẩy, chứ không phải theo hướng cho tiền. “Với khoảng 5.000 DN, nếu nhà nước hỗ trợ mỗi DN 5 tỷ đồng, đã mất 25.000 tỷ đồng, ngân sách lấy đâu ra, vì thế phải có cơ chế”- ông Báo nói.
Theo ông Báo, cần phải tổ chức lại sản xuất nông nghiệp, trong đó, biến nông thôn thành DN, nông dân thành doanh nhân thì mới phát triển được. “Tuy nhiên, vừa rồi, qua điều tra, 1 hộ kinh doanh khi chuyển thành DN, chưa làm được gì đã mất mỗi năm 10-50 triệu cho các khoản thuế má, này nọ…thì rất khó” - ông Báo nói.
Là DN đầu tư vào lĩnh vực giống cây trồng, thủy sản, ông Nguyễn Khắc Hải, TGĐ Tập đoàn PAN cũng cho rằng, xây dựng chính sách kiến tạo chứ không phải phân bổ nguồn lực; hạn chế lấy nguồn ngân sách trong bối cảnh khó khăn. Theo ông, cần chính sách tạo lập môi trường kinh doanh minh bạch trong bối cảnh nhiều rào cản về thủ tục hành chính.
Ông Hải cũng cho rằng, việc đầu tư vào nông nghiệp không nên phân tới 4 nhóm, vì dễ nảy sinh cơ chế xin-cho ở các địa phương. “Quan trọng là yếu tố khả thi, tính thị trường, chứ để lấy được 5-10 tỷ đồng từ hỗ trợ mà đến hàng chục bước như thế thì rất mất thời gian. Chúng tôi là tập đoàn lớn, đầu tư hàng trăm tỷ, thì không cần hỗ trợ đó”- ông Hải nói.
Không hỗ trợ kiểu cơi nới
Góp ý về Dự thảo Nghị định 210 sửa đổi, TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, cách tiếp cận dựa vào hộ gia đình là của khoán hộ trước đây, chứ không phải thị trường. Chính sách phát triển nông nghiệp thì DN đầu tư vào nông nghiệp như là chủ đạo.
Theo TS Thiên, cách tiếp cận khi làm chính sách vẫn mang tính hỗ trợ, kiểu cho thêm, mang tính ban phát. Cách làm đó trong điều kiện thị trường thì không ổn… Ông Thiên nói: “Ở đây, nếu cứ đặt vấn đề trước đây giảm 5% là chưa đủ, bây giờ giảm 10%, đó là kiểu cơi nới, giống như trước 20 giây trói, bây giờ giảm một giây thì có giải quyết được gì đâu.
Trong khi đó, ông Phạm Quốc Doanh, Chủ tịch Hiệp hội mía đường cũng cho rằng, dự thảo nghị định hiện đang có nhiều vấn đề như việc DN tiếp cận đất đai, vốn…rất khó khăn.Trong khi đó, DN đầu tư vào nông nghiệp luôn phải đối mặt với rủi ro về thiên tai, rủi ro chính sách kể cả nhân tai”.
Tại hội thảo, Bộ trưởng NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường khẳng định DN là chủ thể dẫn dắt trong chuỗi liên kết nông nghiệp. Về Dự thảo Nghị định 210 sửa đổi, ông Cường yêu cầu tổ công tác của Bộ NN&PTNT cần tiếp tục chắt lọc, bổ sung thêm các ý kiến hoàn thiện trước 15/9, báo cáo lãnh đạo Bộ, sau đó Bộ sẽ gửi Chính phủ và Bộ KH&ĐT.
“Cách làm hỗ trợ bằng tiền, dễ sinh ra tệ nạn. Hướng cơ chế, chính sách, làm sao cho họ vào lĩnh vực nông nghiệp là thấy không gian phát triển của doanh nghiệp, chứ không phải kiểu ưu đãi nông dân. Nhà nước yêu nông dân, ưu đãi, cho rất nhiều, nhưng cứ cho mãi, thì biến thành nền nông nghiệp giải cứu”.
TS Trần Đình Thiên
