Độc lạ Cà Mau: 'Vần công' chụp đìa thu hoạch cá, tôm

Ở xã Khánh Hải (huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau), chuyện “mần vần công” chụp đìa (ao) - bắt cá đồng truyền thống của người miền Tây đã tồn tại nhiều đời qua. Nhờ có mần vần công mà nhà có ao, đìa vào vụ thu hoạch không phải bỏ tiền mướn người. Bà con gần gũi, chia sẻ với nhau nhiều hơn và cũng từ đó tình làng xóm, họ hàng càng thêm gắn bó.

Sáng sớm, nhà ông Nguyễn Hùng Văn (ngụ ấp Trùm Thuật, xã Khánh Hải, huyện Trần Văn Thời) có khoảng 20 người trong ấp kéo đến phụ giúp gia đình chụp đìa. Đàn ông xuống lưới bao quanh đìa, còn phụ nữ nhặt rau, làm thức ăn đợi lên đìa.

Chụp đìa rất đơn giản, trước tiên dọn sạch cỏ rác trên mặt nước rồi dùng một tấm lưới rộng hơn miệng đìa phủ toàn bộ mặt nước. Sau đó từ từ hạ tấm lưới xuống đáy ao. Tiếp đó, người thợ dùng những cây tre nhỏ hay cây sậy, bẻ gập đôi lại và ghim viền lưới vào bờ.

Do đặc tính loài cá khi nước đục phải ngoi lên mặt nước để thở. Nên khi cá thấy ngộp sẽ men theo thành đìa, tìm kẻ hở để chui lên.

Ông Đinh Văn Út (ngụ ấp Trùm Thuật, xã Khánh Hải) chia sẻ: “Năm nào cũng vậy, cứ tới mùa chụp đìa là hàng xóm kéo lại mần vần công đông lắm. Hôm trước, nhà tôi lên đìa, cá tôm đem bán được mười mấy triệu, nay tôi đi mần lại trả công người ta đã giúp mình”.

Trong thời gian chờ đợi, bà con hàng xóm tụ tập ngồi trên bờ uống trà, nhâm nhi vài ly rượu trò chuyện. Khoảng hơn 1 tiếng đồng hồ, người thợ sẽ kéo lưới gom cá về một đầu đìa dùng vợt to để xúc cá lên.

Thợ chụp đìa – Nguyễn Văn Út (48 tuổi, ngụ ấp Trùm Thuật) cho hay, từ sáng sớm, ông đã có mặt mần vần công phụ giúp gia đình dọn bờ, chặt sậy, ghim lưới, lên cá… nhờ đó gắn kết tình làng, nghĩa xóm.

Bà Vũ Thị Hiên (vợ ông Út) cho biết: “Ở đây, năm nào cũng vậy, chị em hàng xóm vần công qua lại. Khi nhà nào có chụp đìa thông báo cho nhau, rồi cứ thế sắp xếp mỗi nhà 1 ngày để phụ giúp qua lại. Đàn ông lên lưới xong thì phụ nữ chúng tôi tập trung lựa (phân loại) cá, làm cá. Chị em gần gũi nhau phụ qua lại chứ không tính toán so đo chuyện tiền bạc”.

Chủ nhà sẽ lựa những con cá to, ngon đãi bà con hàng xóm.

Chủ đìa lựa cá to đem bán, những con cá nhỏ thả lại cho mùa sau.

Giờ đây, chụp đìa chỉ còn xuất hiện ở một vài nơi ở huyện Trần Văn Thời. Chuyện “vần công” cũng thưa dần do việc thu hoạch cá ở các ao, đìa đã có máy móc trợ giúp. Số ao đìa trong dân cũng ít dần.