Trong đó, đáng chú ý là những địa phương đầu tàu kinh tế như TPHCM, tụt 13 bậc và Hà Nội, tụt 10 bậc so với năm trước đó.
Việc tụt bậc của nhiều địa phương đã được dự báo trước vì những khó khăn chung trong nước và thế giới. Ngoài ra còn có những nguyên nhân mang yếu tố đặc thù địa phương và TPHCM là một trong những địa phương như thế. Dịch bệnh, khủng hoảng thanh khoản từ bê bối trái phiếu và các vấn đề khác có liên quan đến pháp luật, cộng với tâm lý chờ đợi cơ chế, chính sách mới để khơi thông những điểm nghẽn về đất đai, nguồn vốn…đã dẫn đến sự chậm trễ trong giải quyết các vấn đề phát sinh, từ đó ảnh hưởng đến giải ngân vốn đầu tư công.
Thủ tục hành chính vẫn đang là trở ngại lớn, mà chủ yếu có nguyên nhân từ sự e ngại, dè dặt của cán bộ và sự thiếu nhất quán, thiếu cơ chế giúp cho cán bộ tự tin giải quyết các vấn đề của doanh nghiệp. Hàng loạt nhà đầu tư, nhất là lĩnh vực bất động sản, đang ngắc ngoải vì những vướng mắc như tính tiền sử dụng đất, điều chỉnh quy hoạch và cả rừng thủ tục khác. Điều đáng nói, nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng trên, chỉ một phần vì cơ chế, chính sách; phần lớn còn lại do bệnh sợ trách nhiệm của cán bộ, nhân viên liên quan. Do sợ nên hoặc “ngâm” hồ sơ, hoặc tìm cách đá quả bóng trách nhiệm sang chân người khác khiến hồ sơ sự việc chạy lòng vòng, nhiều khi dẫn đến chỗ tắc tị.
Dù là nguyên nhân gì và đến từ đâu, những vướng mắc kể trên cơ bản đã được nhận diện. Nhiều nguyên nhân đã được “chỉ mặt” từ rất lâu, nhưng đến nay nhiều địa phương vẫn mãi loay hoay, chưa tìm ra đơn thuốc để trị dứt điểm căn bệnh này. Giải ngân đầu tư công là một trong những “cục máu đông” tồn đọng từ bao lâu nay. Rất nhiều dự án, ở nhiều bộ ngành, địa phương có tỉ lệ giải ngân thấp, thậm chí bằng không. Nhiều dự án hoặc không được triển khai, hoặc trong tình trạng dang dở kéo dài hết năm này qua năm khác gây lãng phí và ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống người dân và tăng trưởng kinh tế.
Vì sốt ruột, Chủ tịch TPHCM Phan Văn Mãi đã không ít lần yêu cầu các sở, ngành, địa phương trực thuộc phải đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công, nhưng tiến độ cũng không khá hơn là mấy. Ngay trong cuộc làm việc với lãnh đạo thành phố Thủ Đức chiều hôm qua, người đứng đầu chính quyền TPHCM một lần nữa hối thúc tháo gỡ, thúc đẩy giải ngân đầu tư công.
Chỉ số PCI là những con số biết nói, ẩn chứa đằng sau là các động lực thúc đẩy bởi các tác nhân thể chế, thiết chế tổ chức, chuyển đổi số, nhân lực…, nhưng tất cả đều hội tụ ở nhân tố con người. Vì vậy, việc thăng hay tụt bậc trong bảng xếp hạng chỉ số PCI không chỉ thể hiện chất lượng điều hành kinh tế, mức độ thuận lợi, thân thiện của môi trường kinh doanh và nỗ lực cải cách hành chính của chính quyền các địa phương, mà còn thể hiện chỉ số lòng tin của người dân, doanh nghiệp vào năng lực, hiệu quả điều hành của chính quyền các cấp. Năng lực và hiệu quả nào, chỉ số lòng tin ấy.
